Wonder Woman, Brimstone, Moonlight en nog niet de laatste Star Wars, maar misschien wel The Last Jedi? Grote titels van dit jaar, die niet eens allemaal genoemd worden in dit filmjaaroverzicht. Voor de 15e jaar op rij presenteert de Recensent een eindejaars-artikel samen met enkele schrijvende filmfanaten. Waar Paterson hoge ogen gooit en Dunkirk en Mother voor verdeeldheid zorgen. Check hier de hoogte- en dieptepunten en ga alsnog de films kijken die je gemist hebt.

Verzamelde recensenten van dienst:
JB: Joost Baars dichter (Binnenplaats), essayist, (Essays) en boekverkoper (Van Rossum)
SDS: Sven De Schutter filmrecensent en hoofdredacteur van Vlaamse filmtijdschrift KUTfilm
JH: John Hermse journalist en art-house-twitteraar (twitter)
CO: Cor Oliemeulen filmjournalist (In de bioscoop), filmdocent en tekstschrijver (ikbenerooknog)
KvZ: Kaj van Zoelen filmjournalist, filmprogrammeur, redacteur (Gonzo Circus, Schokkend Nieuws)
RvN: Ricco van Nierop kunstenaar, radiomaker (Den Haag FM), redacteur (deRecensent)

Meest overschatte film van 2017?
(slechtste film die iedereen zag)

JB: Iemand moet Ridley Scott gaan tegenhouden. Ook in Alien: Covenant is hij weer bezig om zijn eigen Alien-erfenis om zeep te helpen door alles dat in die oude films impliciet was expliciet te maken. Die nieuwe Alien-films zijn een soort voetnoten bij de oude: hoe zat het nou precies? Maar juist de onzekerheid over hoe de vork precies in de steel zit, maakt dat die oude films zulke ontstellende filosofische vragen oproepen.
SDS: Ik vond werkelijk niets amusant aan Thor: Ragnarok, een film die als verrassend grappig werd beschouwd maar voor mij vervloog terwijl ik er naar keek. Lion werd als Oscarwaardig drama verkocht maar ik zag vooral karakterloos sentiment. Ik had me flink geamuseerd met de eerste Kingsmen, maar Kingsmen: The Golden Circle vond ik één gigantische puinhoop.
JH: Twee kandidaten. Baby Driver. Het verhaaltje van de chauffeur die op het ritme van liedjes rondcrosst, is er met de haren bijgesleept om de flauwe gimmick van op beats gemonteerde muziek meer te laten lijken dan een doorsnee overval- en achtervolgingsfilm. En dan Dunkirk: drie verhalen voor de prijs van een, maar er blijft niet een hangen.
CO: Dunkirk; Ook op 70mm was deze oorlogsfilm van Christopher Nolan zeker tegengevallen. Identificatie met welk personage dan ook is onmogelijk, de observaties raken me op geen enkele manier. Geen spanning en niet verblind door mooie plaatjes. Ik vermoed dat de enigszins overspannen, gewiekste geluidsband verantwoordelijk is voor de populariteit van Dunkirk.
KvZ: Het veelgeprezen The Killing of a Sacred Deer stond voor mij juist symbool voor de armoede van een bepaald type 'serieuze' Europese arthouse cinema. Een soort ver-Haneke-sering van Europese cinema waar Ruben Ostlund een ander pijnlijk overschat voorbeeld van is. Opgeheven vinger-cinema dat wil shockeren om tot nadenken aan te zetten, maar alleen om dat punt is heen geconstrueerd zonder ooit over mensen te gaan.
RvN: mother!, de laatste Aranofsky met Jennifer Lawrence is prachtig in beeld gebracht en kent sterke momenten, maar gaat over the top - terwijl bijvoorbeeld Trier met Thelma en Assayas met Personal Shopper laten zien dat bovennatuurlijke, duivelse of paranormale elementen beter overkomen als ze gedoseerd gebracht worden.

Meest onderschatte film van 2017?
(beste film die niemand zag)

JB: La helada negra. Een magnifieke kleine film over zowel de leegheid als de waarde van religieuze rituelen, een film die alle ‘meningen’ over religie op ontroerende wijze overstijgt. En Certain Women. Kelly Reichard trekt al jaren haar volkomen eigen plan in de Amerikaanse film. Oh, en In blue, van Jaap van Heusden.
SDS: Véél! Onze eigen Fien Troch wist met Home grandioos de leefwereld van jongeren binnen te dringen maar de grote massa heeft de prent links laten liggen. Ook het Franse Grave (Raw) is een ongelooflijk geïnspireerde en verrassende film die het herbekijken waard is. Réparer les Vivants is klassiekere cinema, maar deze mozaïekfilm wist me volledig mee te slepen. American Honey was véél sterker dan ik verwacht had en toonde vooral dat we Shia LaBeouf durven onderschatten. 20th Century Women tenslotte was zo knap geschreven en geacteerd dat wel meer mensen dat hadden mogen zien.
JH: Cate Blanchett die in de huid van dertien verschillende personages manifesten van futuristen, dadaïsten, suprematisten, Dogma en nog wat kunstenbakkers vertolkt. Manifesto klinkt niet als een speelfilm en dat is het ook niet, maar het visueel vernuft en de verbeeldingskracht van regisseur en schrijver Julian Rosefeldt staat wel garant voor film optima forma.
CO: Lady Macbeth; Het is dat een collega mij tipte, want de suffe filmtitel en het affiche nodigen niet direct uit om te kijken. Lady Macbeth is één van de hoogtepunten van het filmjaar, omdat je niet kunt bevroeden waartoe het afgooien van een keurslijf in combinatie met obsessieve lust allemaal kan leiden.
KvZ: Baahubali 2: The Conclusion, eigenlijk gewoon de indrukwekkendste film van het jaar. Episch spektakel waarbij de blockbusters van Hollywood lullig bij afsteken. Maar omdat het een Telugu-film is die hier als 'Bollywood' in slechts een handvol Pathé-bioscopen draaide zonder enige marketing, was het hier niet de kaskraker die het zou moeten zijn.
RvN: Ik heb de neiging om hier I Am Not Your Negro in te vullen, maar deze documentaire boekverfilming over James Baldwin en zijn blik op de burgerrechtenbeweging in de jaren '60 kreeg goede recensies en haalt ook de jaarlijstjes (vooral bij Het Parool), dan maar de liefste en veel te weinig opgevallen film van het jaar: Brigsby Bear van komiek Kyle Mooney die met en zonder berenpak knuffelbaar wordt door tragiek waarin hij terecht komt.

Van welk filmbezoek heb je het meeste spijt?

JB: Ik ging naar Your Name omdat hij werd aangekondigd als een film voor de liefhebbers van Miyazaki. Maar alleen het feit dat het ging om een Japanse anime verbindt Your Name met deze grote verhalenverteller. Verder mag de maker van dit gedrocht nog niet eens de schoenveters strikken van de Japanse grootmeester. Zelden heb ik zo'n opeenstapeling van potsierlijke filosofische clichés bij elkaar gezien. We rolden letterlijk schaterlachend de filmzaal uit.
SDS: Ik haastte me opgewonden naar een avant-première van Song to Song om al na een tien minuten tot het besef te komen dat ik maar liefst twee uur zou moeten doorbrengen in een gigantische leegte. Dat waren 127 tergend trage minuten. Drie van de topfilms van dit jaar (Moonlight, Manchester by the Sea en het bij ons in België pas in januari verschenen La La Land) zag ik op drie opeenvolgende dagen. Zo veel cinemasensatie na elkaar! Die had ik best langer willen laten inwerken.
JH: Eigenlijk had ik al gewaarschuwd moeten zijn door de weemakende newagemuziek en die dolende dode onder een wit laken. Maar de trailer van A ghost story bleef me trekken, tot ik de volledige film ging zien. Dat had ik dus niet moeten doen. Wat overduidelijk bedoeld is als een diepzinnige, meditatieve, spirituele meditatie op dood en rouw blijft pijnlijk steken in, eeeehhhh, die dolende dode die in een wit doek naar zijn nabestaande staat te kijken. Wel een mooi voorbeeld van een regisseur die ernstig boven zijn macht grijpt.
CO: The Snowman; Spijt is een slechte raadgever, dus daar doe ik niet aan. De boekverfilming van de Noorse bestsellerauteur Jo Nesbø kent een beroerd scenario en wordt bevolkt door een ongeïnspireerde cast, terwijl de sneeuwman nog minder eng is dan de kerstman.
KvZ: De Wereld van Wubbe, Annabelle: Creation en Escape Room waren het meest zonde van mijn tijd.
RvN: Ik nam voor het eerst mijn 12-jarige dochter mee naar een niet-kinderfilm in de bios. Thuis is ze al wat gewend en kijkt ze ook wel eens een detective-serie, dus leek haar Murder on the Oriënt Express wel leuk. En dat was de film ook, wel leuk. Het bios-bezoek was ook gezellig, dus waar komt dan die spijt. Laten we zeggen dat de volgende film alleen maar beter kan. Want wat een ego-show rondom hoofdrolspeler (Poirot) en nota bene ook regisseur Kenneth Branagh.

Onterecht niet in de bioscoop

JB: Ik had me wel verheugd op Last Days In The Desert. En op Werner Herzogs Salt And Fire, al kreeg die overal slechte recensies. Van die laatste heb ik overigens wel de uitstekende soundtrack van Ernst Reijseger gekocht.
SDS: Ik vond het jammer Okja op Netflix te moeten zien in plaats van in de bioscoop. De documentaire Jim & Andy: The Great Beyond moet ik op diezelfde zender nog bekijken en had ik dus veel liever in de cinema zien verschijnen. De Australische thriller Hounds of Love vond ik zo intens dat die zeker een groot publiek had verdiend!
JH: X500: Een meisje uit Manila dat haar heil zoekt in Montreal, een Mexicaanse plattelandsjongen die zich staande moet zien te houden in de grote stad en een Colombiaanse visser die zich in gewelddadig gezelschap begeeft om zijn droom waar te maken. Drie losse portretten, maar steeds over een worsteling die volgt als mensen hun wortels kwijt zijn geraakt.
CO: Under the Tree; Het leuke van filmfestivals zijn de juweeltjes die de bioscoop niet halen. Ik zag dit IJslandse zwart-komische drama in Leiden en wist niet meer of ik moest lachen of janken. Schitterend opgebouwd Rijdende Rechter-conflict tussen twee buren mondt uit in een paar heerlijke tragedies.
KvZ: Eternité, de nieuwste film van Tran Anh Hung, zou vorig jaar al uitkomen maar werd toen teruggetrokken en ligt nog steeds op de plank van een distributeur zonder releasedatum. Terwijl de film toch wel redelijk te slijten moet zijn in de filmhuizen met een castlijst inclusief Audrey Tautou, Mélanie Laurent, Bérénice Bejo en Jérémie Renier, en de prachtige beelden uit deze al Nederlands ondertitelde trailer.
RvN: Teveel om op te noemen: Het prachtige Chinese melodrama Summer is gone van Zhang Dalei (gezien op Filmfest R'dam), de doorgedraaide docu Jim & Andy, over Jim Carrey ten tijden van zijn Andy Kaufman-film. Maar de terugkeer van David Lynch in Twin Peaks was het cineastische hoogtepunt dat enkel op het kleine scherm te vinden was. De reeks als geheel, maar ook al aflevering 8 op zichzelf, kan zonder twijfel wedijveren met het beste filmwerk dat Lynch ooit maakte.

Niet te missen films in 2018
(want we tippen je hier en nu)

JB: Ik kijk uit naar de nieuwe Terrence Malick, Radegund, nu eens niet een samenwerking met cinematograaf Emmanuel Lubezki, wat hopelijk betekent dat ook Malick zich realiseert dat de unieke beeldtaal die hij samen met Lubezki heeft ontwikkeld een dood spoor is. En Bruno Dumont komt met een zang-en-dans-film over de jeugd van Jeanne D'Arc. De trailer is al smullen.
SDS: De twee films van 2018 die ik al ten zeerste kan aanraden en die volgend jaar beslist mijn top 10 zullen halen zijn het overrompelende Call Me By Your Name en het héérlijke Three Billboards Outside Ebbing, Missouri. Verder trappel ik van ongeduld voor The Post (Spielberg), Phantom Thread (PT Anderson), Lady Bird van Greta Gerwig en een nieuwe Cloverfieldprent waar vrijwel niets over geweten is. Als potentiële guilty pleasure de spionageactiethriller Red Sparrow waarin Matthias Schoenaerts naast Jennifer Lawrence te zien zal zijn.
JH: Eigenlijk zijn de grootste verrassingen niet te missen, maar die vallen nu eenmaal wat moeilijk te voorspellen. Dan maar uitkijken naar vertrouwde namen: Isle of Dogs van Wes Anderson, Phantom Thread van Paul Thomas Anderson (met de allerlaatste filmrol van Daniel Day-Lewis) en Widows van Steve McQueen. En dan ook nog Frans Weisz, naar Remco Campert: Het leven is vurrukkulluk.
CO: Meest benieuwd naar Phantom Thread van Paul Thomas Anderson met de allerlaatste (?) rol van Daniel-Day Lewis. Ook Le Redoutable, een drama van Michel Hazanavicius over Jean-Luc Godard, staat hoog op mijn lijstje. Ai, ik zie ook al wat (overbodige) remakes in 2018: Death Wish en A Star is Born.
KvZ: Phantom Thread, L’amant d’un jour, en welke film dan ook van Hong Sang-soo die onze bioscopen mogelijk nog bereikt.
RvN: Natuurlijk zie ik uit naar de Andersons: zowel Paul Thomas (Phantom Thread) als Wes (Ilse of Dogs) komt met een nieuwe film. Die van Wes is weer een animatiefilm (na Fantastic Mr. Fox) en die van Paul Thomas komt naar het International Film Festival Rotterdam, inclusief een vertoning met live-orkest. Kan niet wachten!

Top 10 Beste films van 2017

JB: Joost Baars
01. Blade runner 2049
02. In Blue
03. Paterson (Baars bespreekt deze film hier bij VPRO-radio)
04. A Monster Calls
05. Certain Women
06. La Helada Negra
07. Moonlight
08. Maudie
09. Silence
10. Loveless

SDS: Sven De Schutter
01. Home
02. Dunkirk
03. Blade Runner 2049
04. Moonlight
05. Raw
06. Manchester by the Sea
07. Réparer les vivants
08. The Square
09. mother!
10. loveless
Eervolle vermeldingen: The Killing of a Sacred Deer, Paterson, Coco en 120 BPM. La La Land (2016) draaide in België in 2017 en hoort daarom eigenlijk ook in de TOP 5.

JH: John Hermse
01. Aquarius
02. Lady Macbeth
03. Loveless
04. Happy End
05. Paterson
06. mother!
07. Vazante
08. The Sense of an Ending
09. Une Vie
10. Manchester by the Sea

CO: Cor Oliemeulen
01. The Handmaiden
02. Lady Macbeth
03. After the Storm
04. Paterson
05. Insyriated
06. 20th Century Women
07. The Happiest Day in the Life of Olli Mäki
08. Manchester by the Sea
09. mother!
10. The Fury of a Patient Man