2012 was een Frans jaar, dat is zelfs in Hollywood doorgedrongen. Niet alleen werd filmpionier Méliès geëerd (Hugo, La Vie Extraordinaire), er waren ook grote films met goede scores (Intouchables, Rouille et d’os, Amour, Dans la Maison) en Franstalige films uit andere landen; Monsieur Lazhar en Laurence Anyways (Canada), Les Geants en Envahiseur (België) en Le Havre (Finland…). Maar 2012 bestond niet enkel uit francofielen, ook Bond, Batman en de Avengers keerden terug. Critici uit diverse hoeken geven - voor de tiende maal - hun weerslag op het afgelopen filmjaar.
Verzamelde webrecensenten van dienst:
MG: Mattijs Grannetia (Boxofficenl, filmfacts + MyMovieYear)
SDS: Sven De Schutter (KUTsite – Vlaams filmtijdschrift)
JH: John Hermse (chef recensieweb en film via twitter)
GvH: George van Hal (deRecensent – cultuurrecensies)
JB: Joost Baars (deRecensent – cultuurrecensies)
RvN: Ricco van Nierop (deRecensent - cultuurrecensies)
Meest overschatte film van 2012?
(slechtste film die iedereen zag)
MG: Meteen maar met de deur in huis vallen... The Dark Knight Rises. Ik keek enorm uit naar Nolan’s Batman afsluiter en verliet volledig teleurgesteld het theater, maar dat was niet eens het grootste probleem met deze film. Een nieuw fenomeen deed zich voor waarbij irrationele fans zich helemaal lieten gaan bij het lezen van negatieve recensies. Tot doodsbedreigingen aan toe. Dat was het moment dat het internet zich van zijn slechtste kant liet zien en het begin van een reeks incidenten gedurende 2012 waarbij de filmkritiek het steeds weer voor de kiezen kreeg.
SVD: Het kijken naar Extremely Loud and Incredibly Close onderging ik als een marteling. Van de roman was ik geheel ondersteboven, de verfilming – nota bene genomineerd voor een Oscar – was één van de minst waarachtige films die ik het voorbije jaar aanschouwde. Het Vlaamse Tot Altijd kreeg in ons land heel wat applaus, maar ik vond het een makke en oppervlakkige bedoening die nergens voluit durfde te gaan in zijn controversiële thematiek.
JH: Elk jaar verschijnt er wel een in de bioscoop: zo’n film die iedereen gaat zien en waar iedereen over jubelt, maar die op de keper beschouwd niet te pruimen is. Klassiekers in dit genre: The Piano, Billy Elliot en vorig jaar The King’s Speech. Doorgaans zijn het films waarin het dikke cliché een dodelijke combinatie vormt met vet sentiment. Dit jaar onontkoombaar in dit genre: Intouchables. De enge neger die toch heel leuk en aardig is (cliché Zwarte Piet) en de rijke maar zielige man in rolstoel (sentiment). Bah!
GvH: Allereerst moet ik mijn verbazing uitspreken dat er recensenten waren die het wanstaltig clichématige Salmon Fishing in the Yemen positieve recensies durfden te geven. Als je niet hardop moest lachen bij de betekenisvol uitgelichte, DIT IS EEN METAFOOR-shreeuwende shots van tegen de stroom inzwemmende zalm, moet je je per direct laten nakijken. Ook een dikke tegenvaller was A Dangerous Method van topregisseur David Cronenberg – hoewel hij met die film wel hulde verdient voor het wereldkundig maken van de bijzondere rekbaarheid van de kin van Keira Knightley.
JB: Jagten. Mikkelsen mag fantastisch zijn, zijn dilemma actueel, maar wat een bordkartonnen tegenpersonages. Vinterberg vergeet hun menselijkheid: twijfel, innerlijk conflict, pogingen het goed te doen. Verhoren die ontsporen in suggestieve vraagstelling duren in werkelijkheid uren. Bij Vinterberg is het kwaad in drie minuten geschied. Je kunt je niet voorstellen dat het jou zo zou gebeuren, en dus blijft de collectieve hysterie op veilige afstand.
RvN: Twee limousine-films scoorden bij andere critici een stuk beter dan bij mij. Holy Motors is een gedurfde, excentrieke film, maar wordt halverwege saai en betekenisloos. Excentriek en gedurfd waren vroeger de films van David Cronenberg, dit jaar leverde hij degelijk werk met de Freud/Jung-verfilming Dangerous Methods en bijzonder saai werk met zijn limousine-film Cosmopolis. Ik prefereer dan toch de oude auto van Sal en Dean in On the road.
Meest onderschatte film van 2012
(beste film die niemand zag)
MG: Andrew Stanton’s John Carter mag dan niet een perfecte film zijn, maar deze avonturenfilm verdiende zeker niet de kastijding die het ontving eerder dit jaar. Om een of andere reden heeft de filmpers af en toe een film nodig om alle frustraties op los te laten, of deze het nu verdient of niet. John Carter trok aan het kortste eind en was die film dit keer. En tegen de tijd dat deze film in de theaters verscheen was zijn reputatie al zo geschaad dat niemand er meer naar toe wilde. Hoewel het eigenlijk gewoon een leuke avonturenfilm is waar veel bioscoopgangers plezier aan zouden hebben beleeft.
SVD: Persoonlijk zou ik de inventiviteit van The Cabin in the Woods nog meer gewaardeerd willen zien, maar al bij al kreeg deze film best erkenning. Het Franse Cloclo wist me enorm te boeien, maar de film vond geen groot publiek, terwijl het toch een wervelende, boeiende kijk op het leven van Claude François bood. Ook het ontroerende Les Neiges du Kilimandjaro had meer bezoekers verdiend. Tenslotte hebben te weinig mensen de visuele en narratieve kracht van Nicholas Provost’s indringende The Invader gevoeld.
JH: Rutger Hauer speelde Pieter Brueghel in The Mill and the Cross. De Poolse kunstenaar/filmer Lech Majewski verfilmde voor de verandering eens een schilderij: Brueghels De Kruisdraging. Voor iedereen die in de bioscoop ook wel eens wat bijzonders wil zien. Dat zijn er helaas niet zoveel.
GvH: Hier moet ik een lans breken voor de in sommige hoeken zelfs afgekraakte Robot & Frank, een buitengewoon menselijke, lollige en verrassend ontroerende sciencefictionfilm met een meesterlijke rol van topacteur Frank Langella en de allerleukste filmrobot van de afgelopen jaren.
JB: Lech Majewski's The Mill and the Cross is een meesterwerk in meerdere opzichten. Visueel adembenemend: de film speelt zich af in een schilderij van Pieter Brueghel de Oude (De Kruisgang). Tegelijk een poëtisch essay over datzelfde schilderij. Tegelijk een hervertelling van het kruisverhaal zoals Dostojewski's De Grootinquisiteur van Sevilla dat is. Tegelijk een portret van een samenleving die zich ontworstelt uit de duistere Middeleeuwen. En daardoor een zeer actuele vertelling over innerlijke én politieke verandering. Klein en majestueus tegelijk.
RvN: Aan de jaarlijstjes te zien, is het begin van het jaar al weer vergeten, terwijl toen toch Hugo uitkwam, de prachtige ode van Scorsese aan de stomme film. Nog belangrijker om niet te vergeten zijn de Aziatische films Tao Jie en Kiseki. Of Poulet aux Prunes, de tweede film van graphic-novelist Marjana Sartapi en tevens haar eerste speelfilm (na de tekenfilm Persepolis).
Beste documentaire van 2012
MG: Dat was voor mij met kop en schouders boven de rest Jiro Dreams of Sushi, een prachtig portret van een man (en zijn zoons) die niets anders dan perfectie nastreeft. Zijn toewijding om het perfecte stukje sushi te maken is inspirerend en ontroerend. Ik wilde direct op het vliegtuig stappen en teruggaan naar Tokyo om zijn sushi te proeven (als je al een plekje weet te bemachtigen in zijn restaurant). Absolute aanrader is ook Indie Game: The Movie, net als Jiro Dreams of Sushi een docu over de bereidheid om volledig te gaan voor iets waar je in gelooft.
SVD: Searching for Suger Man nam me op een magische reis. De piepkleine Woody Allen op een reusachtig bed zijn scenario’s zien krabbelen, was aandoenlijk, maar verder bood Woody Allen: A Documentary weinig nieuws en kwamen te veel van zijn films niet aan bod.
JH: De regels van Matthijs is niet de beste documentaire omdat de autist Matthijs een bijzonder mens was naar wie je ademloos blijft kijken, en ook niet omdat de film met zijn zelfmoord een dramatisch wending neemt, maar vooral omdat regisseur Marc Schmidt precies het midden weet te houden tussen afstand als filmmaker en betrokkenheid als vriend van Matthijs.
GvH: Hoewel 2012 een topjaar was voor de betere filmdocu, zag ik er geen enkele. Daarom zou ik op deze plek graag aandacht willen vragen voor het Italiaanse Ceasar Must Die, een film waarin gevangenen (gespeeld door echte gevangenen) Shakepeares Julius Ceasar gaan opvoeren en die op die manier feit en fictie wist te mengen totdat uit de som der delen een modern meesterwerk ontstond. Het wisselen tussen de verschillende lagen van de realiteit – die van het toneelstuk, van de gevangenen die dat toneelstuk spelen en oefenen én van de échte gevangenen die gevangenen spelen die een toneelstuk spelen – gaat in Ceasar Must Die indrukwekkend soepel. Het eindproduct is een rauw, emotioneel en beklijvend meesterwerk dat het verdient door iedereen gezien te worden.
JB: In Werner Herzogs Cave of forgotten dreams doet 3D er toe: de makers van de tekeningen in Grotte Chauvet-Pont-d'Arc gebruikten het reliëf en de uitstulpingen van de rotswanden. Herzogs wild-poëtische essayisme, en zijn portretten van de mensen die in de grot werken met ruime aandacht voor wie ze buiten hun werk zijn, slaan een brug over tienduizenden jaren: Herzog probeert zich voor te stellen hoe mensen als wij zouden denken als we deze tekeningen zouden maken.
RvN: 2012 was het jaar van de film-historische docu’s. Het jaar begon al goed op het IFFR met Voyage Extraordinaire over Méliès (in combi met Scorsese’s Hugo) en de film over de meester van de titelsequenties, Pablo Ferro. Later volgde de degelijke film over Woody Allen (waardoor je zijn recente Rome-misbaksel snel vergeet). De docu der filmdocu’s was en is echter Story of Film (van journalist Mark Cousins): een 15 uur-durende trip door 115 jaar filmhistorie waarin niet alleen linken worden gelegd tussen verschillende genres en tijden maar ook tussen de verschillende werelddelen. Na elk uur had ik een lijstje met onbekende titels die ik wilde zien. Een intelligente en enthousiaste ode aan de film, aan de verbeelding.
Onterecht niet in de bioscoop
MG: Will Ferrell’s komedie Casa De Mi Padre is zeker een film die een bioscooprelease verdiende. Het concept mag dan wat lastig te bevatten zijn, maar Ferrell is ouderwets hilarisch in deze persiflage op Mexicaanse soaps, dat tegelijkertijd ook een liefdesbrief is aan dit obscure genre. Ook HBO’s Game Change van Jay Roach over Sarah Palin en de verkiezingen van 2008 zou in het verkiezingsklimaat van 2012 niet uit de toon zijn gevallen. En laat ik Goon met Seann William Scott hier ook maar even noemen.
SVD: Ik heb bijzonder genoten van het horrorfestijn [REC]³: Génesis, dat zeker tot zijn recht had gekomen op het grote scherm. Spannend, sardonisch, gruwelijk en zelfs stilistisch consequent en overdacht, was dit meer dan zomaar een afkooksel van zijn voorgangers.
GvH: Zo als altijd haalden talloze kwaliteitsfilms ook dit jaar weer niet de bioscoop. Zo miste ik bijvoorbeeld de charmante sci-fi komedie Safety not Guaranteed waar zeker een publiek voor was geweest. Maar het schandaligst was het ontbreken van het indringende Death of a Superhero, waarin een jongetje met kanker toevlucht zoekt in een door hem getekende fantasiewereld waar hij de superheld is. Eén van de mooiste films van het jaar.
JB: Ik wil distributeurs op het hart drukken The Act Of Killing van Joshua Oppenheimer niet over het hoofd te zien. In die film laat Oppenheimer de leiders van de doodseskaders van de coup van Soeharto in Indonesië (1965) hun massamoorden – waarvoor zij nog altijd als helden worden vereerd – verfilmen als hollywoodpastiches.
RvN: Het Griekse Alps verscheen eventjes in de releaselijsten, maar verdween ook weer snel, waardoor enkel de gelukkigen op het R’damse filmfestival deze film zagen. De absurde film van Lanthimos (bekend van Dogtooth) draait om vier mensen die zich laten inhuren als stand-in voor overledenen. Idiote situaties levert dat op en veel ongemakkelijke scènes waarin de stand-ins te ver doorschieten in hun rol.
Niet te missen films in 2013
(want we tippen je hier en nu)
MG: Grootse films als Pacific Rim, Oblivion, Iron Man 3, Star Trek 2 en Man of Steel staan natuurlijk hoog op mijn lijstje, maar ook minder grote films als de nieuwe Solondz Dark Horse, Paul Thomas Andersons The Master, Tom Hoopers Les Misérables en Baz Luhrmanns The Great Gatsby zullen door mij absoluut gezien worden. 2013 ligt echter voor het grootste gedeelte nog helemaal open. Laten we in ieder geval hopen dat de zomer iets minder teleurstellend wordt dan 2012 (Prometheus, anyone?).
SVD: Als gewoonlijk raad ik jullie alvast een Vlaamse topper aan, het tragische Offline dat enerzijds een wel erg Vlaams maar tegelijk ook een universeel verhaal brengt. Daarnaast valt me op dat ik voor het eerst sinds lang nog een keer echt uitkijk naar een aantal grote Hollywoodfilms: Django Unchained, uiteraard, The Great Gatsby, Star Trek into Darkness en After Earth, zijn allen films van filmmakers wiens werk me meestal weet te smaken. Ik ben ook heel erg benieuwd naar Nicolas Winding Refn’s Only God Forgives en niet in het minst omdat hij Kristin Scott Thomas in één van de hoofdrollen castte.
JH: Was al bang dat we de nieuwe film van Carlos Reygadas wegens te grote obscuriteit gingen missen, maar Post Tenebras Lux komt gelukkig uit. Maar eerst nog een andere film om naar uit te zien: Paradies: Liebe van Ulrich Seidel (gevolgd door Glaube en Hoffnung). Om maar te zwijgen van de nieuwe Tarantino en P.T Anderson.
GvH: Het wordt bijna vervelend – tegen de tijd dat de eindejaarslijstjes aan de andere kant van de oceaan gemaakt worden, is het merendeel daarvan hier nog niet in de bioscoop. En dus is het wachten op de lijstjes van volgend jaar, voordat wij u films als Lincoln, Zero Dark Thirty (de nieuwe van Kathryn 'The Hurt Locker' Bigelow), The Master (van Paul Thomas Anderson) en de feelgood-romantische-sportfilm Silver Linings Playbook kunnen aanraden.
JB: Paul Thomas Andersons The Master, Man of Steel, maar ook de nieuwe film van Garin Nugroho, de Indonesische regisseur die met Opera Jawa een aantal jaren geleden bovenaan mijn filmjaarlijstje stond. Zijn Soegija is een epische film over de geschiedenis van Indonesië. Verlost hij Nederland eindelijk zijn tempodoeloebril?
RvN: In januari komen de Oscar-films, waarvan ik Spielberg’s Lincoln al zag: degelijk, maar saai. Meer verwacht ik van de nieuwe Bigelow (Zero Dark Thirty) en Tarantino’s Django. Maar in februari begint het echte filmjaar in Rotterdam met films van P.T. Anderson (The Master) en een programma rond Iraanse filmmakers. Daarnaast ben ik nieuwsgierig naar Silver Linings Playbook, omdat die naam al een paar maanden rondzingt op twitter.
Top 10 2012
Mattijs Grannetia (Boxofficenl, MyMovieYear)
1. Take Shelter
2. Jiro Dreams of Sushi
3. The Descendants
4. The Avengers
5. Tyrannosaur
6. ParaNorman
7. The Cabin in the Woods
8. Hope Springs
9. Young Adult
10. The Muppets
Sven De Schutter (KUTsite)
1. Hugo
2. Skyfall
3. Cloclo
4. Jagten
5. Moonrise Kingdom
6. The Dark Knight Rises
7. Elena
8. Argo
9. De Rouille et d’Os
10. Prometheus
(Amour heb ik niet gezien)
John Hermse (twitter)
1. Dans la maison
2. Skoonheid
3. Elles
4. Wuthering Heights
5. Amour
6. A perdre la raison
7. De rouille et d’os
8. The mill and the cross
9. Le Havre
10. 38 témoins
George van Hal (deRecensent)
1. Cesare deve morire (Ceasar Must Die)
2. Ruby Sparks
3. Robot & Frank
4. The Descendants
5. Intouchables
6. Tyrannosaur
7. Amour
8. The Cabin in the Woods
9. Looper
10. Holy Motors
(Een uitgebreide toelichting + top20 van George vind je hier)
Joost Baars (deRecensent)
1. The mill and the cross
2. Cave of forgotten dreams
3. Beasts of the southern wild
4. Alps
5. Amour
6. Once upon a time in Anatolia
7. Faust
8. Snow White and the huntsman
9. Weekend
10. A simple life
(Gemist; Take Shelter, Vivan las antipodas, Terraferma)
Ricco van Nierop (deRecensent)
1. The Story of Film
2. Kiseki (I Wish)
3. Oslo, August 31st
4. Amour
5. Moonrise Kingdom
6. Rouille et d’os
7. The Perks of Being a Wallflower
8. Hugo
9. The Beasts of the Southern Wild
10. Kauwboy
(Ook toptienwaardig: Poulet et Prunes, Ruby Sparks, Simple Life, Les Geants, Extremely Loud, Descendants, Monster in Paris, Muppets, Take Shelter, Frankenweenie.)
Beste Films verzamelde webrecensenten
(Alle lijstjes bij elkaar verrekend)
2. 3x De Rouille et d’Os
3. 2x The Descendants
4. 2x Hugo
5. 2x The mill and the cross
6. 2x Moonrise Kingdom
7. 2x Tyrannosaur
8. 2x Beasts of the Southers Wild
9. 2x The Cabin in the Woods
10. 1x Cesare deve morire (Ceasar Must Die)
--. 1x Dans la maison
--. 1x The Story of Film
--. 1x Take Shelter
(De critici leverden opvallend uiteenlopende lijsten in, waarmee 2012 een jaar is met een breed aanbod. De nummer één is echter zonder twijfel Amour, aangezien deze vier maal genoemd werd)
Coördinatie, redactie & illustraties: Ricco van Nierop.
Voorafgaande jaaroverzichten:
Webrecensenten van dienst - Film 2011 (jaaroverzicht)
Webrecensenten van dienst - Film 2010 (jaaroverzicht)
Webrecensenten van dienst - Film 2009 (jaaroverzicht)
Webrecensenten van dienst - Film 2008 (jaaroverzicht)
Webrecensenten van dienst - Film 2007 (jaaroverzicht)
Webrecensenten van dienst - Film 2006 (jaaroverzicht)
Webrecensenten van dienst - Film 2005 (jaaroverzicht)
Webrecensenten van dienst - Film 2004 (jaaroverzicht)
Webrecensenten van dienst - Film 2003 (jaaroverzicht)