In al die jaren dat we dit overzicht samenstellen, is er nog nooit zo weinig overeenstemming geweest – slechts enkele titels werden meermaals genoemd. Nee, niet Bridget Jones’s Baby, Suicide Squad of Star Wars. Dat betekent misschien dat er weinig overduidelijke uitschieters waren (hooguit Daniel Blake), maar betekent ook dat het aanbod in de breedte erg sterk was en voor elk wat wils. Check hier het film-jaaroverzicht en ga alsnog de films kijken die je gemist hebt.

Verzamelde recensenten van dienst:
JB: Joost Baars dichter, essayist, producer (Halverwege Chapbooks), schrijft over film voor deRecensent
SDS: Sven De Schutter filmrecensent en hoofdredacteur van Vlaamse filmtijdschrift KUTfilm
JH: John Hermse journalist, hoofdredacteur bij recensieweb en art-house-twitteraar (twitter)
GV: George Vermij cultuurjournalist (Gonzo Circus, Schokkend Nieuws, In de bioscoop, etc..
RvN: Ricco van Nierop radiomaker (Den Haag FM, recensent/redacteur (deRecensent)

Meest overschatte film van 2016?
(slechtste film die iedereen zag)

JB: Anomalisa. Wat een berg deprimerende zelfhulpboekencliché's.
SDS: Ik was enorm teleurgesteld door het futiele Hail Caesar!, een als los zand aan elkaar hangende ophoping van ongrappige sketches waarbij de formidabele cast compleet verspild werd. Ook in Collateral Beauty krijg je een sterrencast die helaas niets fatsoenlijks te doen krijgt.
JH: Je houdt altijd je hart vast als regisseurs van mooie, eigenzinnige, gedurfde films Groot-Brittannië, Zweden, Mexico of Chili verruilen voor de studio’s van Hollywood. Lasse Hallström (mwah) bijvoorbeeld, of Christopher Nolan (ok), en ik ben heel benieuwd of Pablo Larrain van Jackie net zoiets oogverblindends heeft gemaakt als van Neruda. Alejandro Gonzalez Iñárritu bleef buiten Mexico prachtfilms maken, maar het is te hopen dat The Revenant een buitenbeentje in zijn oeuvre wordt. Niet écht ‘de slechtste film die iedereen zag’, maar – een enkele memorabele scènes nagelaten – toch langs al te platgetreden paden – met een al te voor de hand liggende tweestrijd en een cliché-variant op de finale shoot-out - om al die lovende recensies te verdienen.
GV: Nocturnal Animals: Een gladde en cynische film over gladde cynische mensen, maar met de pretentie om daar iets zinnigs en dieps over te zeggen. Helaas strandt Tom Fords film in clichés en onovertuigende zijsporen zonder echt een kloppend hart te hebben. De verleidelijke oppervlakte die Ford zo graag wil bekritiseren is daardoor het enige wat overblijft. Als contrast kon je van het net zo decadente The Neon Demon tenminste nog ondeugend nihilistisch genieten.
RvN: Suicide Squad behoort tot de best bezochte films van het jaar en kreeg, terecht, niet al te lovende recensies – alhoewel Margot Robbie wel een erg toffe Harley Quinn neerzet, viel hij mij toch tegen. Verdere tegenvallers; de tweede Tom Ford, Nocturnal Animals (prachtig uitziende, maar slappe Lynch-imitatie) en de mislukte komedie van de Coens, Hail Ceasar.

Meest onderschatte film van 2016?
(beste film die niemand zag)

JB: Free In Deed en The Wakhan Front. De eerste een uiterst subtiele kijk op de rol van religie en economie in de hoop en wanhoop van een arme zwarte gemeenschap, met de vraag of je die twee wel echt uit elkaar kan houden. De eindscène gaat door merg en been en kan zo in het Museum van Beste Eindscènes Aller Tijden. De tweede een broeierige mystieke oorlogsfilm, waarin Franse soldaten in Afghanistan te maken krijgen met de onverklaarbare verdwijning van hun compagniegenoten. Zo zien ze zich geconfronteerd met wat de dood daadwerkelijk doet: bij henzelf, maar ook bij hun vijanden.
SDS: Ik vond dat het Noorse Out of Nature erg knap, een exploratie van mannelijke identiteit die de vraag durft stellen wie we zijn als niemand kijkt. Hardcore Henry werd wat te makkelijk een foute actieprent genoemd, terwijl de visuele allure ervan mij wel een enorme adrenalineboost gaf. 10 Cloverfield Lane tenslotte, was zowat de meest entertainende prent van het jaar. Spannend, meeslepend, grappig, verrassend, creepy, met vaart en kunde verteld en bescheiden gepromoot. De helft van het cinefiele genoegen zat hem er zeker in dat we vooraf amper iets wisten over deze prent.
JH: Bruno Dumont ruilde voor Ma Loute zijn vaak grimmige stijl in voor het volslagen absurde, overgeacteerde verhaal over mysterieuze verdwijningen aan de Franse Kanaalkust. Echt zo’n film die een genuanceerd oordeel uitsluit: je vond ‘m zeer vermakelijk of uiterst irritant. Ik heb ervan genoten, maar vrees dat ik me daarmee in een klein gezelschap bevind.
GV: El Boton de Nacar: Alle films van Patricio Guzman zouden eigenlijk vaker gezien moeten worden. Zijn documentaires gaan over geschiedenis, herinneringen en wat ons mens maakt. In al zijn films speelt de traumatische geschiedenis van Chili ook een belangrijke rol en zo ook in het onderbelichte El Boton de Nacar.
RvN: Full Contact van David Verbeek is een sombere, maar voortreffelijke film die misschien wel enkele positieve recensies en wat festival-succes kreeg, maar in de bios weinig deed. Sing Street van John Carney viel ook te weinig op, misschien omdat deze nieuwe film van John Carney (Once, Begin Again) wat nostalgisch en lief is, maar wat is het een fijne film.

Wat is de meest weirde scène van 2016?

JB: In Cemetery of splendour bezoeken de hoofdrolspelers tegen het einde een oud paleis. Dat zien we als kijkers niet, want het paleis bevindt zich in de geestenwereld. Behoedzaam lopen ze door het kale landschap, bukken voor onzichtbare onderdoorgangen, gaan niet op beeld vastgelegde hoekjes om. Het is niet alleen weird, er zit ook iets teders in mensen die samen net alsof lijken te doen, omdat ze daarmee een samenzijn creëeren waarin ze de spirituele kant van hun menselijkheid bij elkaar bevestigen.
SDS: The Neon Demon was vooral een streling voor het oog, tot in de finale één van de perfecte vrouwen een oog op eet van haar collega-model. Niet dat dat de film meteen betekenis gaf, maar na het aanschouwen van zoveel hypergestileerde schoonheid en gratie, was dit een heerlijk onverwacht stukje gruwel dat me dieper liet nadenken over de film. Dat Anomalisa er in slaagde seks tussen twee poppen helemaal niét weird te maken, mag daarnaast ook even vermeld worden!
JH: Wie heeft er in een film wel eens een man een paard zien aftrekken terwijl zijn maat met een fles klaarstaat. En dat de man met de fles dan ook nog de volle kwak recht in zijn snufferd krijgt. De scène past naadloos in het dierlijke, van erotiek zinderende Neon Bull, dat nog een scène telt die je niet vaak te zien krijgt: tien minuten ongemonteerde seks tussen man en een hoogzwangere vrouw.
GV: Drie scenes staan mij bij. De openingsscène van Nocturnal Animals die iets te bewust probeerde om te choqueren, maar averechts werkte. De gruwelijke en grappige slotscène van The Neon Demon waar een kannibalistisch fotomodel opeens de resten van haar concurrent uit moet kotsen. En tot slot een prachtig moment in Toni Erdmann waarin de stijve hoofdpersoon opeens een liedje van Whitney Houston gaat zingen en plotseling een uitlaatklep gevonden heeft voor al haar opgekropte emoties.
RvN: Laten we het eens over scheten hebben. Dat je gaat ruften van het drinken van snoskommer-drank (The BFG) weten we sinds Roald Dahl, maar dat je Harry Potter als speedboot kunt gebruiken, wist ik niet voor ik Swiss Army Man zag, waarin Paul Dano op de rug van een dode, maar flatulerende, Daniel Ratcliffe wegschiet over het water.

Onterecht niet in de bioscoop

JB: Herzogs Salt and fire. En Last days in the desert. Waarom? Dat weet ik niet want ik heb ze niet gezien. Laat dat reden genoeg zijn.
SDS: Ik hoopte The Witch in een donkere zaal te kunnen bekijken, maar het werd ons niet gegund. In Vlaanderen was er ook geen Everybody Wants Some, The Family Fang, Midnight Special en Macbeth, waardoor ik geen van deze interessante films al kon zien. Grootste misser lijkt me echter Green Room, een naar verluidt intense thriller die hier en daar op festivals te zien was maar verder geen publiek vond. Gelukkig zijn er de cultuurhuizen waarvan de programmatoren een groot hart voor cinema hebben.
JH: Ongetwijfeld vele, maar aangezien ik dit jaar niet mijn toevlucht nam tot downloads, video, festivals of andere manieren om films te zien die niet in de bioscoop verschijnen, weet ik niet wat andere filmliefhebbers gemist hebben. En wat ik zelf miste ook niet natuurlijk, maar ach: met de films die hier wel op het witte doek verschenen was het eigenlijk helemaal niet zo’n slecht filmjaar.
GV: Om eerlijk te zijn was 2016 een erg goed jaar voor festivalfilms die helaas niet zijn beloond met een reguliere release (zie mijn Top 10 lijst onderaan). Maar The Witch verbaast mij nog het meest. Eindelijk eens een goede en originele horrorfilm die beklemt en uitsteekt boven alle meuk die elk jaar toch weer in de bios te zien is.
RvN: Op het Rotterdamse filmfestival zag ik California (over kids in São Paulo die dromen van California) en Operation Avalanche (een mockumentary over de maanlanding die niet plaatsvond). Twee heerlijke films die een breder publiek hadden verdiend.

Niet te missen films in 2017
(want we tippen je hier en nu)

JB: Jim Jarmusch verfilmde William Carlos Williams' epische gedicht Paterson. Minstens zo onmogelijk als een biografische film maken die Emily Dickinson recht doet. Toch speelde Terence Davies dit jaar met A quiet Passion het onmogelijke klaar, en ik heb goede hoop dat komend jaar Jarmusch het stokje van hem kan overnemen.
SDS: Home van Fien Troch is een film die je omver blaast. Paterson van Jim Jarmusch is een klein juweeltje, Reparer les vivants een absolute aanrader en Train to Busan formidabele Zuid-Koreaanse actiehorror. Zelf kijk ik uit naar kaskrakers als Kong: Skull Island en Alien: Covenant maar ook naar meer bescheiden cinema als Moonlight, Manchester by the Sea en American Honey, films die lof en prijzen aan het opstapelen zijn. En uiteraard heel benieuwd naar T2: Trainspotting en Silence van Scorsese.
JH: Benieuwd of Andrea Arnold in de VS met American Honey zichzelf blijft (aan de trailer te zien gelukkig wel). Na door Martin Koolhoven op Twitter te zijn doodgegooid met Brimstone wil ik ’m nu ook wel zien. Dan de regisseur die voor de tv ging werken, maar toch weer een film maakt, dus kijk ik uit naar de nieuwe Soderbergh. Ridley Scott mag dan met een nieuwe Alien komen, ik ben meer benieuwd naar wat Denis Villeneuve van zijn Bladerunner heeft gemaakt.
GV: The Handmaiden, Blade Runner 2049, Train to Busan en Raw (Grave).
RvN: Aangezien ik elk jaar wel te vinden ben op het International Film Festival Rotterdam en de nieuwe films van Larrain (Jackie) en Jarmusch (Paterson) ook, kijk ik met nieuwsgierigheid uit naar eind januari.

Top 10 Beste films van 2016

JB: Joost Baars
01. A quiet Passion
02. Free in deed
03. La fille inconnu
04. The Wakhan Front
05. Layla M.
06. Arrival
07. The assassin
08. Cemetery of splendour
09. Full contact
10. Lo and behold
Niet gezien: I, Daniel Blake van Ken Loach. Aangezien ik het meeste van Loach geniaal vind, is de kans groot dat die film in dit rijtje zou voorkomen als ik hem wel gezien zou hebben.

SDS: Sven De Schutter
01. I, Daniel Blake
02. Elle
03. 10 Cloverfield Lane
04. Captain Fantastic
05. The Jungle Book
06. Arrival
07. Toni Erdmann
08. Brooklyn
09. The Revenant
10. The Salesman
Eervolle vermeldingen: Spotlight, D'Ardennen, Zootopia en Room.

JH: John Hermse
01. Neruda
02. The Daughter
03. Neon Bull
04. Frantz
05. I, Daniel Blake
06. The Hateful Eight
07. Beyond Sleep
08. Ma Loute
09. High-rise
10. L'Avenir

GV: George Vermij
01. Toni Erdmann
02. Cameraperson
03. La Academia de las Musas
04. El Botón de Nacár
05. Strike a Pose
06. Nuts!
07. Innocence of memories
08. The Witch
09. Certain Women
10. The Forbidden Room

RvN: Ricco van Nierop
01. The Red Turtle
02. I, Daniel Blake
03. AN
04. Sing Street
05. Full Contact
06. La La Land
07. Anomalisa
08. Captain Fantastic
09. Room
10. As I Open my Eyes
Ook top-10-waardig: Toni Erdmann, Spotlight, Brooklyn, High-Rise, Lemonade en The 1000 Eyes of Dr. Maddin.

Beste Films verzameld
(Alle lijstjes bij elkaar verrekend)

01. I Daniel Blake (3x genoemd)
02. Toni Erdmann (3x genoemd)
03. Arrival (2x)
04. Captain Fantastic (2x)
05. Full Contact (2x)
06-08. Neruda / A Quiet Passion / Red Turtle (3x op 1)
09-12. Spotlight / Room / Brooklyn / High-Rise

Coördinatie, redactie & illustraties: Ricco van Nierop.

---

Voorafgaande jaaroverzichten:
- Film 2015
- Film 2014
- Film 2013
- Film 2012
- Film 2011
- Film 2010
- Film 2009
- Film 2008
- Film 2007
- Film 2006
- Film 2005
- Film 2004
- Film 2003