Int. Film Festival Rotterdam: waar droom en (sur)realiteit samen komen & film worden

Minder films, meer bezoekers. Minder grote namen, meer talenten. Minder geweld, meer serieuze shit en humor. Veel surrealisme, maar ook veel docu’s. Veel Nederlandse films en minder goede Aziatische. Veel dichters en veel muzikanten. Het 44^e International Film Festival Rotterdam was het allemaal. Lees hier ons uitgebreide verslag met alle cijfers en lijstjes.

302 duizend mensen bezochten het R’damse filmfestival en dat is 15 duizend meer dan vorig jaar. Het aanbod was echter minder, getalsmatig gezien dan: dit jaar was er nog 'maar' keuze uit 600 films. En daar had je dan 12 dagen de tijd voor. deRecensent zag ruim 40 lange films, docu’s en korte films. Wat betreft thema’s sprongen de dichters, muzikanten en surrealisten eruit. Kwalitatief gezien viel er wederom veel te genieten.

Muzikale films
Pussy Riot had bandjes meegenomen die speelden bij de docu over de Russische dames, Douwe Bob zong bij de première van de Limburgse film Gluckauf en Tom Barman presenteerde een talkshow. Het was echter nog lang niet zo groots als de Japanse superster Subaru, die een optreden gaf bij de film La La La at Rock Bottom, waarin de zanger de hoofdrol vervuld. Een geslaagde film van regisseur Nobuhiro die eerder opviel met Linda, Linda, Linda. Meer muzikanten als hoofdpersonen waren er op het IFFR te ontdekken, zoals in de maffe bandfilm Frank en de deels geslaagde introverte indie Valedictorian. Hoe muziek mensen kan raken was goed te zien de twee degelijke docu’s. Erbarme Dich is een Nederlandse productie van Ramon Gieling en gaat over de Matthaus Passie van Bach en vooral over wat liefhebbers ermee hebben (therapeutische werking). In Pete & Toshi staan oude beelden van folkzanger Pete Seeger centraal. Toen hij in de jaren ’50 niet mocht optreden in de V.S. omdat hij afstand weigerde te nemen van communisten, trok hij met gezin en camera de wereld over. Om liedjes te zingen, mensen te ontmoeten, nieuwe muziek te ontdekken. Het is een mooi portret van een man die met een bewonderenswaardige open mind naar de wereld en de mensen keek.

Surrealisme: hits & missers
Themaprogramma’s waren er dit jaar over feministische films, propagandafilms, over filmmaken zelf. Daarnaast stonden filmmaker Jang Jin en kunstenaar Bruce McClure centraal. Waar ik het meest naar uit keek was het thema ‘Really? Really.’ met surrealistische films. Surrealisme is tricky business. Als je te ver doorschiet met zaken die tarten aan logica, realiteit en chronologica ben je de kijker kwijt. In Rotterdam draaide Final Flesh, een onbegrijpelijke film vol met amateurisme uit de porno-hoek. Compleet niet om aan te zien en bovenal: niet grappig of vervreemdend. Landscape with many moons was al iets beter wat vervreemding betreft. Dan toch maar genoegen nemen met een gewone film met surrealistische elementen? Het Japanse Haruko’s Paranormal Laboratory is hilarisch, knullig en prettig surreëel dankzij de hoofdpersoon die een tv als hoofd heeft. Iets vergelijkbaars gebeurt in de Ierse film Frank, waarin de leadzanger van een band voortdurend met een masker oploopt. Voor diegenen die toch meer willen, was er gelukkig het Franse Reality van Quentin Dupieux (voorheen bekend als muzikant Mr. Oizo). In deze film is vooral gewerkt met dromen-in-dromen, werkelijkheid die schijn blijkt en onmogelijke causaliteitsverbanden. Zo is de hoofdpersoon een regisseur die in de bioscoop zijn eigen film ziet, terwijl hij die film nog moet gaan draaien, vervolgens belt hij boos zijn producer. Een soort Lynch, maar dan iets minder grimmig.

Film itself
Themaprogramma Regained is een vaste waarde op het festival. En terecht, jaarlijks draaien er interessante docu’s over films, regisseurs en genres. Dit jaar was er bijvoorbeeld de docu over Roger Ebert, Life Itself. Een nogal rechtlijnige docu, ware het niet dat het natuurlijk gaat over het meest belangwekkende vak ter wereld, namelijk dat van de filmrecensent. Interessanter is het groeiend aantal collagefilms. Enkele jaren terug was er Final Cut van Palfi en hij heeft school gemaakt. In Remake, Remix, Rip-off worden fragmenten uit Turkse cultfilms aan elkaar gelast om aan te tonen hoe creatief men in de jaren ’70 van Hollywood jatte. Dat zou je nog een docu over film kunnen noemen, maar in Mobilisierung der Trauma worden oude filmfragmenten gebruikt om een ander verhaal te vertellen. Met een verrassend effect: met enkel archiefmateriaal uit de eerste decennia van de cinema (1890-1930) blijkt maar weer eens hoe modern de mens toen al was: hoe technische ontwikkelingen (trein, telefoon, radio, televisie) mensen dichterbij elkaar bracht, maar tegelijkertijd ook minder privacy bracht.

Dichters
Nee, ze waren niet gebundeld in een themaprogramma en ook tijdens de Nationale Gedichtendag was er op het IFFR geen extra aandacht voor. Toch liepen er opvallend veel dichters rond in de films in Rotterdam. Bijvoorbeeld in Amour Fou over de Duitse zelfmoordplegende dichter Von Kleist, of het surreële Impressions of a Drowned Man over een Griekse dichter Karyotakis (eveneens zelfmoord). Het prachtige epos Golden Era gaat zelfs over twee schrijvers; echtpaar Xiao Hong en Xiao Jun die in de jaren dertig in China ondanks armoe bleven schrijven. Poet on a Business Trip is de minste film in dit rijtje, misschien omdat-ie te rommelig het verhaal verteld over een dichter die tien jaar terug op reis ging in China. De, tussen de rauwe scènes door, getoonde gedichten zijn wel mooi. Un Jeune Poete gaat over een naar inspiratie zoekende dichter, maar is als film weer niet heel interessant. Alhoewel de film mij wel verleidde tot het schrijven van het volgende gedicht:

Check het Vanger-in-het-graan-blog voor meer filmgedichten.

Documentaires
Je hebt in Nederland natuurlijk het IDFA, maar je kunt ook prima het IFFR bezoeken en je dagenlang enkel met documentaires bezig houden. Zoals de hierboven besproken doc’s over film of muziek. Daarnaast waren er genoeg human-interest docu’s te zien over wereldse onderwerpen. Bijvoorbeeld de ietwat rommelige film van Daan Veldhuizen over backpackers versus locals in Laos (Banana Pancakes & Children of Sticky Rice). Of de film die in de polls hoog scoorde over een pastoor die al decennia in de Pyreneeën woont (La Vie de Jean-Marie). Serieuze onderwerpen komen voorbij in de films Ik ben Alice en Toto & his Sisters. Ik ben Alice richt zich op een zorgrobot die uitgeprobeerd wordt bij een paar proefbejaarden. De docu van Sander Burger is opvallend lichtvoetig van toon, terwijl het wel degelijk over de eenzaamheid van ouderen en het tekort in de zorg gaat.

Beste docu’s
01. Mobilisierung der Träume (Reinhart, Lux)
02. Pete & Toshi (Eigen, V.S.)
03. Ik ben Alice (Burger, Nl)
04. Above & Below (Steiner, Zwi)
05. Toto & his Sisters (Nanau, Roe)
06. Life itself (James, V.S.)
07. La Vie de Jean-Marie (Van Houten, Nl)
08. Erbarme dich (Gieling, Nl)
09. Remake, Remix, Rip-off (Kaya, Tur)
10. Banana Pancakes & the Children ... (Veldhuizen, Nl)

Overall
De 44^e editie van het IFFR was goed. Bezoekers merken er weinig van dat het aanbod kleiner is, aangezien er nog veels teveel overblijft om uit te kiezen. Bovenal zijn de festivalbezoekers in Rotterdam trouw en – nog belangrijker – nieuwsgierig. Zij laten zich niet afschrikken door een of twee mislukte films. Dat hoort erbij. Deze editie was opvallend wat betreft Nederlandse producties. Naast een paar goede docu’s (Ik ben Alice, La Vie Jean-Marie, Erbarme dich) ging er ook een heel rijtje features in première. Denk aan het rauwe Gluckauf, maar vooral het geslaagde twenty-something-verhaal van Dag in het jaar. Het meest onder de indruk was ik van het heftige drama Tussen 10 en 12 van Peter Hoogendoorn.
Overall gezien scoort bij mij de surrealistische film Reality het best, waarna er een reeks sterke films volgen, waarbij Timbuktu van Sissako opvalt door z’n actuele kijk op jihadisme en de laatste van Paul Thomas Anderson, Inherent Vice, is simpelweg een ouderwets fijne cultfilm.

Beste films
01. Reality (Dupieux, Fra)
02. Timbuktu (Sissako, Maur)
03. Frank (Abrahamson, Ier)
04. Inherent Vice (Anderson, V.S.)
05. Golden Era (Hui Ann, Chin)
06. Tussen 10 en 12 (Hoogendoorn, Nl)
07. Loin de Hommes (Oelhoffen, Fra)
08. A Midsummer’s Fantasia (Kun-Jae, Z-Kor)
09. Lalala at Rock Bottom (Nobuhiro, Jap)
10. Dag in het jaar (Schaa, Nl)
11. Sky Above us (Groothof, Nl)
12. War Book (Harper, GB)
13. I swear I’ll leave this town (Aragao, Bra)
14. Haruko’s Paranormal Laboratory (Takeba, Jap)
15. Today (Mirkarimi, Iran)
16. Valedictorian (Yeager, V.S.)
17. Man in Wall (Ruman, Isr)
18. Gluckauf (Van Heugten, Nl)
19. Undulant Fever (Hiroshi, Jap)
20. A Most Violent Year (Chandor, V.S.)
21. Key House Mirror (Noer, Den)
22. Un Jeune Poète (Manivel, Fra)
23. A Blast (Tzoumerkas, Grie)
24. Impressions of a Drowned man (Papavassiliou, Grie)
25. Jauja (Alonso, Arg)

Ricco van Nierop check ook diens twitter

Publiekspoll
01. The Dark Horse (Robertson, N-Z)
02. The Farewell Party (Maymon, Dui)
03. Loin des Hommes (Oelhoffen, Fra)
04. La Vie de Jean-Marie (V. Houten, Nl)
05. Ik ben Alice (Burger, Nl)
06. Erbarme dich (Gieling, Nl)
07. Melody (Bellefroid, Bel)
08. Toto and his Sisters (Nanau, Roe)
09. Key House Mirror (Noer, Den)
10. No Men Beyond this... (Sawers, Can)

Landelijke releasedata van IFFR-films:
28/01 The Sky Above us
29/01 Amour Fou
29/01 Girlhood
29/01 Gluckauf
05/02 Inherent Vice
05/02 The Tribe
12/02 A Most Violent Year
19/02 Turist
26/02 Ich Seh Ich Seh
26/02 Erbarme Dich
05/03 A Pigeon sat on a Branch
12/03 Loin des Hommes
19/03 La Meraviglie
26/03 Timbuktu
26/03 Tussen 10 en 12
23/04 Atlantic.
07/05 Dark Horse
14/05 Melody
21/05 A Girl walks home at Night
28/05 Charlie’s Country

Relevante recensies:
IFFR 2014 - Verslag
IFFR 2013 - Verslag
IFFR 2012 - Verslag
IFFR 2012 - Michel Gondry's Movie Factory - Verslag
IFFR 2012 - Vooruitblik
IFFR 2011 - Verslag
IFFR 2011 - Vooruitblik
IFFR 2010 - Verslag
IFFR 2010 - Vooruitblik
IFFR 2009 - Verslag
IFFR 2009 - Vooruitblik
IFFR 2008 - Verslag
IFFR 2008 - Vooruitblik
IFFR 2007 - Verslag
IFFR 2007 - Vooruitblik
IFFR 2006 - Verslag
IFFR 2006 - Vooruitblik
IFFR 2005 – Verslag
IFFR 2004 – Scenes from a festival 1
IFFR 2004 – Scenes from a festival 2
IFFR 2004 – Vooruitblik