In het donker gebeurt het

International Film Festival Rotterdam 2014: er wordt gepingpongd in de hal van de Rotterdamse Schouwburg, op het plein voor Pathé maken enkele jongeren een film, in de Doelen wordt tussen de eters, drinkers en kaartjeskopers gekickbokst en in Lantaarn/Venster speelt een man op een luit. Ik aanschouw het en loop door naar een van de tientallen bioscoopzalen, want in het donker gebeurt het.

In die Rotterdamse bioscoopzalen zag ik de hele wereld aan mij voorbij trekken: gezinnetjes in auto’s in Nebraska en Scandinavië, een man op een tractor in Spanje, gangsters in Shanghai en op Texel, Altzheimerpatiënten in België, Joyce-lezers in Engeland, hoogopgeleide illegalen op Gare du Nord, punkers in Zweden en metalheads in IJsland. Het IFFR 2014 maakte het weer bont – gelukkig maar.

In enkele korte, vaak thematische, stukken en lijstjes loop ik door het festival heen.

Documentaires
Terwijl het IDFA maar blijft groeien en het Movies that Matter-festival stand houdt, draaien er in R’dam ook gewoon veel interessante documentaires. De goed scorende film over de Rotterdamse skater Tim Zom: Zombie zit prima in elkaar. Een degelijke docu. Dat kun je niet van iedere film zeggen: zo vond ik Creator of Jungle (over een Catalaanse man die boomhutten maakt) weinig boeiend en ook Song of Rice (over tradities rondom rijstoogst) heeft iets sufs. Interessant werd het bij de film over Gare du Nord van Claire Simon (zie hieronder), en vooral bij de film over Altzheimer-patienten in een Belgisch verzorgingshuis. Feel my love van Griet Teck geeft een mooi beeld van een treurige ziekte, maar ook van de liefdevolle hulp van verzorgers. Het is prachtig om te zien hoe mensen los komen als ze in aanraking komen met muziek.
1. Feel my love (Griet Teck, Bel)
2. Géografie Humaine (Claire Simon, Fra)
3. Happily ever after (Tatjana Bozic, Nl)
4. Zombie: The Resurrection of Tim Zom (Billy Pols, Nl)
5. Sitzfleisch (Lisa Weber, Oos)

Gare du Nord
Hoe vaak ben ik al op Gare du Nord geweest? Twee keer zo vaak als dat ik in Parijs was. Het Noordelijke station in de Franse hoofdstad zag ik enkel uit de Nederlandse trein komend en naar de Parijse metro gaand en andersom. Mooi gebouw, druk en groot – die indrukken had ik wel, maar filmmaker Claire Simon heeft mij de ogen geopend. Zij maakte een fictie- en een docu-film over het station en haar inwoners. Gare du Nord en Géografie Humaine. In beide films wordt blootgelegd hoe de halve wereld op dat station samenkomt. De halve wereld, niet zozeer qua reizigers, maar meer qua werknemers. Veel illegalen uit Afrikaanse landen bijvoorbeeld, die met vaak hoge opleidingen als beveiliger werken op het station bijvoorbeeld. Naast de mooie films van Simon, draaide ook nog Eastern Boys, over Balkangasten die met een bepaald doel rondhangen op het station – een beklemmende film over vluchtelingen en angst.

Nederland
‘Wat een weelde was het vorig jaar op het IFFR,’ dat bedacht ik me na het zien van de Nederlandse speelfilm Afscheid van de maan. Vorig jaar draaiden er niet alleen veel films uit eigen land, ook haalden maar liefst zeven films mijn top30 (Matterhorn, Toegetakeld,Klootzak, Ontmaagding, etc – zie verslag IFFR 2013). Gelukkig was Afscheid van de maan een uitzondering, qua dieptepunt.Helium is al iets beter, al wordt de opgebouwde spanning doodgeslagen door het trage verhaal, wel speelt Hans Dagalet een geweldige rol. Happily Ever After vond ik een grappig egodocument, maar het hoogtepunt was zonder twijfel After the tone. Deze film van Digna Sinke is een in beeld gebracht hoorspel. Onno is vermist en bekenden van hem laten berichten achter op z’n voicemail. Je ziet landschappen, kantoorgebouwen, rijtjeshuizen en hoort alle voice-mail-berichten. Een heel simpel gegeven, waarbij je na een tijdje zelfs je ogen dicht kan doen: de stem-acteurs en het goede scenario doen het verdere werk. Prachtige film!

Zwart/wit
De vinyl-plaat, een Ford uit 1968, het papieren boek. Ze zijn intussen door de technologie en de tijd ingehaald, maar worden nog wel eens van stal gehaald. Om nostalgische redenen of kunstzinnige. Hier kan de zwart/wit-film aan toegevoegd worden. Op het 43^e IFFR draaiden minimaal vijf films in grijstinten. Papusza is een grimmige film over een Roma-dichteres. Interessant qua onderwerp, maar niet bijster goed uitgewerkt. Daar is zeker niet iedereen het mee eens, gezien de hoge score in de Publiekspoll. Ook uit Polen, maar een stuk beter vond ik de nieuwe Pawlikowski-film Ida over een non, begin jaren ’60, die erachter komt joods te zijn en over het leven en haar bestemming gaat twijfelen. In Azië kennen ze ook de kracht van zwart/wit. Once upon a time in Shanghai kan mij qua verhaal niet boeien, maar de (sepia)beelden en de kung-fu-choreo zijn fabuleus. Het geweldige Kamera Obskura is een zogenaamd herontdekte zwijgende film, waarin een opstand in de Filippijnen in de jaren ’30 veroorzaakt wordt door een man met een camera die met zijn schijnsel als rechter optreedt en de waarheid kan onthullen. De film zit bomvol met symboliek, maar overtuigt dankzij een combi van slapstick en rebellie. Nebraska was sowieso de publieksfavoriet en is met Alexander Payne als regisseur en enkele Oscar-nominaties gewoon een grote film – maar wel in fijn en passend zwart/wit. Vooral de verstilde beelden van de oude hoofdrolspeler in huis met zijn broers zijn schitterend en doen denken aan vervlogen dagen.

Eeuwige jeugd
Hoe meer films je ziet, hoe meer overeenkomsten. Ik zag ruim 50 titels (docu’s en short meegeteld), maar wat het meest opviel was de jeugdige hoofdpersonages. In hoeveel films draait het niet om 12, 13 jarige jongens of meiden. Zou het de eeuwige leeftijd van de gemiddelde filmmaker zijn? Ik zag drie punkmeisjes in het Zweedse We are the best, twee schrootrapers in kitchensinkdrama Selfish Giant, een geile jongen (met twee geile buurvrouwen) in Afscheid van de maan, twee tafeltennissers in Ping Pong Summer en het zusje die haar broer verliest in het begin van Metalhead. Indrukken opgedaan op die leeftijd blijven lang bij en kunnen ook op latere leeftijd, bijvoorbeeld via film, zonder veel moeite opgeroepen worden.

Speelfilms
Van Hollywood moet je het even niet hebben als je naar IFFR gaat. Natuurlijk deden films als Her (Spike Jonze), Nebraska (Payne) het goed en ontdek je verder nog wel wat grote namen: een nieuwe Jarmusch-film met Tilda Swinton, een docu gemaakt door James Franco, een fantastische rol van Catherine Keener (in War Story) en de drie eco-terroristen in Night Moves hadden ook wel bekende gezichten (Eisenberg, Sarsgaard en Fanning). Verder was het vooral genieten van independent cinema vanuit de hele wereld. Lukas Moodysson (Fucking Amal) was terug op bekend terrein met zijn toffe punkmeisjesfilm We are the best! en Matsumoto Hitoshi (Symbol) voegt een opvallend absurde film aan zijn oeuvre toe ( R100). Daarnaast zag ik een paar sterke drama’s: Amazing Catfish uit Mexico, Sorrow & Joy van filmmaker in focus Nils Malmros en twee terechte Tiger Award-winnaars; Han Gong-ju en Something must break. In de categorie kleine films die mooi tussen drama en humor in balanceren, vielen mij Metalhead, Ping Pong Summer en Obvious Child op.

Beste speelfilms
1. Her (Spike Jonze, VS)
2. We are the best (Lukas Moodysson, Zwe)
3. After the tone (Digna Sinke, Nl)
4. Nebraska (Alexander Payne, VS)
5. Amazing Catfish (Claudia Siante-Luce, Mex)
6. Metalhead (Ragnar Bragason, IJs)
7. Kamara Obskura (Raymomnd Red, Fil)
8. Han Gong-ju (Lee Su-Jin, Z-Kor)
9. Only lovers left alive (Jim Jarmusch, VS)
10. Obvious Child (Gillian Robespierre, VS)
11. R100 (Matsumoto Hitoshi, Jap)
12. Sorrow & Joy (Nils Malmros, Den)
13. The Selfish Giant (Clio Barnard, GB)
14. Ping Pong Summer (Michael Tully, VS)
15. War Story (Mark Jackson, VS)
16. Intruders (Noh Young-Seok, Z-Kor)
17. Gare du Nord (Claire Simon, Fra)
18. Ida (Pawel Pawlikowski, Pol)
19. Qissa (Anup Singh, India)
20. Night Moves (Kelly Reichardt, VS)
21. Something must break (Ester Martin Bergsmark, Zwe)
22. Arwad (Najari & Chila, Can)
23. Eastern Boys (Robin Campillo, Fra)
24. Swim little fish, swim (Besis & Amar, VS)
25. It’s us (Nick Redding, Kenya)

Ricco van Nierop

IFFR Puliekspoll
1. Nebraska
2. Zombie: Resurrection of Tim Zom
3. Starred Up
4. Feel my Love
5. Sorrow and Joy
6. The Selfish Giant
7. Papusza
8. The Creator of the Jungle
9. The Other Side of the Heart is White
10. Her

Landelijke releasedata van IFFR-films:
30/01 The Selfish Giant
06/02 L’inconnu du lac
06/02 Only Lovers left alive
27/02 Her
27/02 Nebraska
06/03 We are the best!
13/03 Suzanne
27/03 Ida
27/03 Spies & Glistrup
03/04 Happily ever after
03/04 Qissa
22/05 Starred Up
05/06 The Amazing Catfish
12/06 Die Frau des Polizisten

Relevante recensies:
IFFR 2013 - Verslag
IFFR 2012 - Verslag
IFFR 2012 - Michel Gondry's Movie Factory - Verslag
IFFR 2012 - Vooruitblik
IFFR 2011 - Verslag
IFFR 2011 - Vooruitblik
IFFR 2010 - Verslag
IFFR 2010 - Vooruitblik
IFFR 2009 - Verslag
IFFR 2009 - Vooruitblik
IFFR 2008 - Verslag
IFFR 2008 - Vooruitblik
IFFR 2007 - Verslag
IFFR 2007 - Vooruitblik
IFFR 2006 - Verslag
IFFR 2006 - Vooruitblik
IFFR 2005 – Verslag
IFFR 2004 – Scenes from a festival 1
IFFR 2004 – Scenes from a festival 2
IFFR 2004 – Vooruitblik