• Evenement: International Film Festival Rotterdam
  • Editie: 42e
  • Data: 23-01 t/m 03-02-2012
  • Datum bespreking: 6 Februari 2013

Ladies & gentlemen: F I L M


Het Rotterdamse Filmfestival zit er op. De doelen worden weer klassiek, de schouwburg wordt weer toneel van drama en de Pathe-zalen vullen zich weer met eenheidsworst. Tussen 23 januari en 3 februari hadden de filmfreaks vrij spel en ondernamen ze een reis door alle genres en werelddelen. In dit verslag aandacht voor Iraanse films, opvallend veel sterke Nederlandse producties en de hoogte- en dieptepunten van het 42e IFFR.

Iran
In de Doelen bevond zich een ruimte zonder stoelen. Kussens op de grond, Perzische doeken aan de muur en mensen die praten over films. De Iraanse theeruimte was er niet voor niets. Op het festival draaiden meerdere films uit het land. Althans gemaakt door Iraanse filmmakers, maar meestal niet in Iran gedraaid, vanwege het treurige klimaat ten opzichte van kunstenaars. Een van de opvallendste films was Fat Shaker van Mohammed Shirvani – een ongemakkelijke film waarin een dikke man (met glazen op zijn rug) in conflict komt met zijn omgeving. De film wilde niet voorbij het ongemakkelijke komen en raakt daardoor niet. Mohsen Makmalbaf maakte een docu over het bahai-geloof, The Gardener, waarbij de in scène gezette en overgeacteerde conflicten met zoon en mede-cameraman Maysam al snel gaan vervelen en het onderwerp in de weg zitten. Naast deze twee tegenvallers was er gelukkig ook het sterke Rhino Season, over een dichter die 30 jaar gevangen zat en over zijn achtergebleven vrouw en hun jaloerse chauffeur. Een film van de Koerdisch/Iraanse Ghobadi, maar gedraaid in Istanbul. De documentaire tegenhanger daarvan is My Stolen Revolution van de al 30 jaar in Zweden wonende Nahid Persson Sarvestani. Ze ontvluchtte net op tijd Iran terwijl al haar collega-demonstranten werden gevangen genomen. Voor de docu regelde ze een reünie - een kunstgreep die heel goed uitpakt – de film laat zien hoe gruwelijk en levensbepalend het bewind in Iran was.

Azië
De nieuwste Kim Ki-Duk (bekend van Spring, Summer…, Bin-Jip) heet Pieta en wist niet hoger dan 70 te komen in de publiekspoll. De zure appel waar je in deze film doorheen moet bijten, is misschien ook wel te zuur. De grimmigheid van het begin van de film laten je niet meer los, ondanks dat zich een mooi drama ontvouwd. Bij de tijgers (beginnende filmmakers) viel Longing for the rain van Yang Lina op. De Chinese draaide haar film buiten haar land, vanwege de censoren – haar film is een spirituele, seksuele ontdekkingstocht van een rijke Chinese vrouw, waarbij geesten een belangrijke rol spelen. De beste Aziatische film die de Recensent zag, How to Describe a cloud, valt echter onder het kopje Nederland.

Nederland
Vorig jaar was het aanbod Nederlandse films zeer karig, maar dit jaar is het compleet het tegenovergestelde. Niet alleen draaiden er veel films, maar ze waren ook nog eens goed tot zeer goed. Matterhorn het debuut van Diederik Ebbinge (voormalig Vliegende Panter) won de publiekspoll. Daarnaast haalden ook de docu over Lee Towers, vluchtelingendrama De nieuwe wereld (met fantastische rol van Bianca Krijgsman – ook al uit het cabaret) en de Juno-achtige De ontmaagding van Eva van End de top 15 van de publiekspoll. Daar voegt de Recensent nog een paar sterke titels aan toe: How to Describe a cloud van festival-bekende David Verbeek, die een teer drama maakte over een moeder en dochter in Taipei. Bij deze producties zaten opvallend veel debutanten (Ebbinge, Ten Horn, Van Driel, Deelder, Rijneke, Brienen). Was dit de laatste stuiptrekking van de Nederlandse art-film nu het subsidie-klimaat verslechterd. Laten we het niet hopen.

  1. De Ontmaagding van Eva van End (Michiel ten Horn, Nl)
  2. How to describe a cloud (David Verbeek, Nl)
  3. Matterhorn (Diederik Ebbinge, Nl)
  4. De Nieuwe Wereld (Jaap van Heusden, Nl)
  5. De Wederopstanding van een klootzak (Guido van Driel, Nl)
  6. Toegetakeld door de liefde (Ari Deelder, Nl)
  7. Dead Body Welcome (Kees Brienen, Nl)
  8. Silent Ones (Ricky Rijneke, Nl)

Thema’s
Onderwerpen als oorlog, liefde en bedrog komen altijd terug in films, maar dit jaar vielen specifiekere thema’s te ontdekken. Zo zag de Recensent nogal wat films waarin broers/zussen het moeten zien te rooien in het leven. Zoals het hartverscheurende (maar niet over the top gefilmde) Lore over een Duits tienermeisje dat in ’45 voor haar jongere zussen/broers moet zorgen als vader en moeder opgepakt worden. Thematisch vergelijkbaar, maar stilistisch afstandelijker is de zus-broer roadmovie van Ricky Rijneke (Silent Ones). Zelfs de nieuwe film van Bernardo Bertolluci, Io e te, waarin een jongen zich in de kelder verstopt en gezelschap krijgt van zijn stiefzus, houdt zich netjes aan dit thema.
Deels overlappend met dit thema zijn de coming-of-age films, waarvan er twee uitsprongen. Apres Mai kijkt naar de generatie net na mei’68 in Frankrijk, artistieke jongeren die nog volledig in de ban zijn van de revolutie en het omverwerpen van alle orde, maar toont ook al de eerste barstjes in de idealen. Jammer alleen dat de film een zwak scenario kent. Daar is bij Ginger and Rosa niets van te merken. De film gaat over de vriendschap tussen twee 17-jarige meiden in ’62 in Engeland. Ook hier komen idealen in conflict met menselijke relaties en realiteit met een fantastische hoofdrol voor Elle Fanning.

Docu’s
De beste docu van dit jaar besprak ik al onder het kopje ‘Iran’, maar ook nummer twee in mijn lijst, is de moeite waard. In Vergiss mein nicht zoekt regisseur Sieveking zijn dementerende moeder op en krijgt door zijn lange bezoek waardering voor zijn mantelzorgende vader – ondertussen komt het zeer actieve leven van zijn moeder voorbij en probeert Sieveking zijn moeder te activeren. Verder zag de Recensent een hele stapel muziekdocu’s waarvan Wavemakers het meest opviel. Het gaat over het vroege elektronische instrument dat de Fransman Maternot uitvond en nog steeds muzikanten begeesterd.

  1. My Stolen revolution (Nahid Persson Sarvestani, Zwe)
  2. Vergiss mein nicht (David Sieveking, Dui)
  3. Wavemakers (Caroline Martel, Can)
  4. Kinshasa Superband (Pierre Laffargue, Fra)
  5. First Comes Love (Nina Davenport, VS)
  6. Vinylmania (Paolo Campana, Ita)
  7. Lee Towers: The Voice of Rotterdam (Hans Heijnen, Nl)
  8. Tropicalia (Marcelo Machado, Braz)
  9. Sedia Elettrica, Making-of Io e Te (Monica Stambrini, Ita)
  10. The Gardener (Mohsen Makmalbaf, Iran)

Korte films
Ook in de categorie korte films scoort David Verbeek hoog, met een stilistisch prachtige dansfilm. Geinig was ook de korte plak- en knipfilm van Volker Schreiner Hollywood Movie, waarin een bestaand filmessay woord voor woord uitgesproken wordt door Hollywoodsterren – allemaal losgeknipt uit bekende films. Knap gedaan en leuk om te zien, maar natuurlijk compleet overvleugeld door de beste lange film die ook zulk knip -en plakwerk toont.

  1. Immortelle (David Verbeek, Nl)
  2. Hollywood Movie (Volker Schreiner, Dui)
  3. Restless Leg Saga (Shana Moulton, VS)
  4. Though I know the River is dry (Omar R. Hamilton, Pales)
  5. Janus (Erik van Lieshout, Nl)

Tegenvallers
Films kunnen pas tegenvallen als je er hoge verwachtingen van hebt. The Master van PT Anderson haalt nog met gemak de top 10, maar toch… En Io e te van Bertolucci is absoluut een goede film, maar maakt lang niet zoveel indruk als zijn oude meesterwerken. Daarnaast ging ik naar enkele publieksfavorieten toe en kwam teleurgesteld terug. 5 Jahre Leben is een heftige film over Quantanamo, maar blijft toch niet hangen en de zwart-wit-Sneeuwwitje-bewerking Blancanieves haalt het voor geen meter bij de zwart-wit-hit van twee jaar terug, The Artist. Ook Gomorra-regisseur Garrone leverde met Reality een zwakke film af.

Winnaars
Het IFFR is vorig jaar afgestapt van de grote films. Normaal vielen er ook meerdere Oscar-achtige films te zien. Nu kom met The Master en No nog aardig in de buurt, waarbij vooral die laatste goed scoort bij het publiek. Verder ligt de focus op art-house-cinema en beginnende filmmakers. En daar valt genoeg moois te ontdekken. Naast de goed scorende Nederlandse films, vielen vooral twee ‘oude’ films op. Paula Gladstone maakte in de jaren ’70 al super8-opnames op het strand van Coney Island. De film Dancing Soul of Walking People is nu gedigitaliseerd en was in Rotterdam op groot scherm te zien. Vanonder de boardwalk gefilmd toont het strandgangers, in zwart-wit met jazz en Drifters op de soundtrack, poëzie langs de branding. Een betoverende poëtische film. Mijn persoonlijke favoriet is een research en edit-film – een duur woord voor een knip- en plakfilm of voor een bij elkaar gejatte film. Final Cut: ladies & gentlemen ontstond toen Hongaar Gyorgy Palfi moeite had geld bijeen te krijgen voor zijn volgende speelfilm. Uit frustratie haalde hij 500 filmklassiekers bij de videotheek (al wordt isohunt ook bedankt in de credits) archiveerde alle scènes, rubriceerde deze thematisch en stelde een boy-meets-girl-verhaal samen waarin de man en de vrouw telkens een ander bekende acteur is uit een andere film. Het resultaat is verbluffend – in het begin is de kijker nog een quiz aan het doen door alle gebruikte films te raden, maar al snel ga je het verhaal volgen en sta je perplex van iets dat je eigenlijk wel wist: dat alle films op elkaar lijken – en dat dat helemaal niet erg hoeft te zijn – zeker niet als Palfi er zo’n mooi mozaiek van maakt. Overigens is er weinig kans dat de film landelijk in de theaters te zien zal zijn. Vanwege begrijpelijke copyright-issues mag de film voorlopig enkel in festival- of opleidingsverband vertoond worden. Zonde natuurlijk, maar het maakt een festivalbezoek wel zo uniek.

Lange films

  1. Final Cut: ladies & gentlemen (Gyorgy Palfi, Hon)
  2. No (Pablo Larrain, Chil)
  3. The Dancing Soul of Walking People (Paula Gladstone, VS)
  4. The Master (Paul Thomas Anderson, VS)
  5. De Ontmaagding van Eva van End (Michiel ten Horn, Nl)
  6. How to describe a cloud (David Verbeek, Nl)
  7. Matterhorn (Diederik Ebbinge, Nl)
  8. Lore (Cate Shortland, Aus/Dui)
  9. Ginger and Rosa (Sally Potter, UK)
  10. De Nieuwe Wereld (Jaap van Heusden, Nl)
  11. Sightseers (Ben Wheatley, UK)
  12. Longing for the Rain (Yang Lina, H-Kong)
  13. Berberian Sound Studio (Peter Strickland, UK)
  14. La Tendresse (Marion Hansel, Bel/Fra)
  15. Pieta (Kim Ki-Duk, Z-Kor)
  16. Las Lagrimas (Pablo Delgado, Mex)
  17. De Wederopstanding van een klootzak (Guido van Driel, Nl)
  18. Io e Te (Bernardo Bertolucci, Ita)
  19. Nairobi Half Life (David Gitonga, Ken)
  20. Rhino Season (Bahman Ghobadi, Koer)
  21. Post Tenebras Lux (Carlos Reygadas, Mex)
  22. It felt like love (Elliza Hittman, VS)
  23. Wasteland (Rowan Athale, UK)
  24. My Dog Killer (Mira Fornay, Slow/Tsj)
  25. Kid (Fien Troch, Bel)
  26. Toegetakeld door de liefde (Ari Deelder, Nl)
  27. Dead Body Welcome (Kees Brienen, Nl)
  28. What they don’t talk about... (Mouly Surya, Indo)
  29. Les Chevaux de Dieu (Nabil Ayouch, Fra/Mar)
  30. The Patience Stone (Atiq Rahimi, Fra)

Ricco van Nierop

Relevante recensies:
No (Pablo Larrain, Chil)
The Master (Paul Thomas Anderson, VS)
Sightseers (Ben Wheatley, UK)
Matterhorn (Diederik Ebbinge, Nl)
De Ontmaagding van Eva van End (Michiel ten Horn, Nl)
De Wederopstanding van een klootzak (Guido van Driel, Nl)<
IFFR 2012 - Verslag
IFFR 2012 - Michel Gondry's Movie Factory - Verslag
IFFR 2012 - Vooruitblik
IFFR 2011 - Verslag
IFFR 2011 - Vooruitblik

IFFR 2010 - Verslag
IFFR 2010 - Vooruitblik
IFFR 2009 - Verslag
IFFR 2009 - Vooruitblik
IFFR 2008 - Verslag
IFFR 2008 - Vooruitblik
IFFR 2007 - Verslag
IFFR 2007 - Vooruitblik
IFFR 2006 - Verslag
IFFR 2006 - Vooruitblik
IFFR 2005 – Verslag
IFFR 2004 – Scenes from a festival 1
IFFR 2004 – Scenes from a festival 2
IFFR 2004 – Vooruitblik