Titel: The secretary
Regisseur: Steven Shainberg
Hoofdrollen: Maggie Gyllenhaal, James Spader
Datum bespreking: 14-07-03
 

Lee is ontslagen uit de inrichting, maar het gaat nog niet goed met haar. Als pa en ma beneden ruzie maken, pakt ze haar etui met hulpmiddelen en ontbloot haar bovenbenen. Een scheermesje of wat glasscherven voldoen. Een hete fluitketel ook. De pijn die het veroorzaakt doet haar goed.

Automutilatie of zelfmutilatie is de term en het kan net zo verslavend werken als een eetstoornis. Volgens de patiënt is de zelfpijniging een oplossing voor grotere problemen. In het geval van Lee, gaat het om haar ruziënde ouders en het simpele feit van jong zijn. Het uitgangspunt van de film The secretary is zoals zovele disturbed american familiefilms. Denk aan American beauty, Ken Park en Donnie Darko. De façade van het gelukkige gezin wordt even overeind gehouden, maar als de camera de slaapkamer in komt en wat beter zicht geeft op de psyche van de gezinsleden, toont het zijn ware gezicht. In Steven Shainbergs The secretary is het verwarde Amerikaanse gezin alleen maar het beginpunt voor een verhaal over typefouten en vernedering op kantoor.

De tikmachine

Grey is advocaat en runt een klein kantoor. Het is een donker gebouw waar niet veel mensen werken. Grey is ordelijk tot in het obsessieve en verlangt dat ook van zijn secretaresse. Hij speurt naar tikfouten in de brieven die hij dicteert. De rode pennen liggen al klaar. Als het te gortig wordt, straft hij haar tot zijn handen en haar billen net zo rood zien als zijn correctiepen. Vervolgens schaamt hij zich over zijn gedrag en ontslaat de dame in kwestie. Onwetend stapt Lee het kantoor in, op zoek naar een baan.

Een waarschuwing en een pluim

Als Grey en Lee elkaars eigenaardigheden ontdekken, ontstaat een onalledaags sprookje over SM. Maar dan niet zoals het op de commerciële zenders na elven wordt belicht. Geen platte seks met zweepjes, maar psychologische spelletjes. Voor de intelligente kijker die deze psychologie wil gebruiken als smoes om wat naakte lijven in de weer te zien de volgende waarschuwing: The secretary gaat meer over het spel, dan het spel getoond wordt. Een pluim in de kont van Shainberg daarvoor. Een regisseur die ik hiervoor niet kende, alhoewel hij al een film maakte onder de nu opvallende titel Hit me. Als hij nog plek over heeft, pak ik er nog wat pluimen bij. Eén voor het rustige scenario dat de tijd neemt zodat kijkers affiniteit krijgen met deze personages, wat ze ook doen. En een pluim voor de toon. Het lijkt alsof de toon gezet is, met het zware begin, waarin gefocust wordt op de zelfpijniging van Lee. Toch verandert de film daarna van dramatisch naar humoristisch, zonder afbreuk te doen aan de ernst van de zaak. Zo wordt het niet alleen een onalledaags sprookje, maar ook een dramady op hoog niveau.

Donnie Darko heeft een zus!

James Spader is goed gekozen als de advocaat Grey. Hij zet een sophisticated freak / neurotische tikmachine neer, die meer in zijn mars heeft dan zijn onderdanige werkneemster overheersen. Waar het in zijn rol clichématig gezien alleen om dominantie gaat, brengt Spader juist een hoop twijfel en schaamte in. Spader, bekend van Sex, lies & videotape wordt echter overvleugeld door zijn secretaresse, Maggie Gyllenhaal. Gyllenhaal speelde vorig jaar de zus van Donnie Darko in de gelijknamige film. Een bijrol naast de glansrol van haar broer Jake Gyllenhaal. Maar Maggie is nu aan de beurt en breekt groots door met The secretary. Ze is timide en verward, onaantrekkelijk en verleidelijk tegelijk, zielig maar vooral ook bewust van haar zelfdestructieve gedrag. In Donnie Darko, maar ook in de Kaufman-tweeling Adaptation en Confessions of a dangerous mind, was ze mij niet opgevallen. Maar vanaf nu kan niemand om deze dame heen.

The secretary is sensueel en scherp, dramatisch maar dragelijk, humoristisch maar tongue-in-cheek en doortastend ondeugend. Kortom alles wat je van een goede secretaresse verwacht. In één woord: bevredigend.

Oscar Krieger