Deze week in de bios (04.09): Rifka & Benjamin!

Met de Oscarnominaties net achter de rug en het Rotterdamse filmfestival in volle gang zitten de bioscopen deze periode vol met interessante tot zeer goede films. Met minieme vrouwelijke hoofdrollen van Carice van Houten en Halina Reijn en een ouderwetse oorlogsfilm (Valkyrie). Met een aangrijpende acteerprestatie van Rifka Lodeizen in een evenzo aangrijpende film (Kan door huid heen). Met jongetjes die Scarface willen zijn in een treurig stemmende anti-maffiafilm (Gomorra). En tenslotte met dertien Oscarnominaties voor een, qua vorm en inhoud verbluffend fantastische F. Scott-Fitzgerald verfilming (The Curious Case of Benjamin Button).

Kan door huid heen – Esther Rots
Cast: Rifka Lodeizen, Wim Obbrouck; Release: 29-01-09

Dit is de rol, dacht actrice Rifka Lodeizen. En ze heeft gelijk gekregen. In het debuut van regisseur Esther Rots kan Lodeizen zich van alle kanten laten zien: boos, wanhopig, bang, gelukkig, panisch, mooi, verwarrend, hoopvol. Na een wereldpremière op het Filmfestival Rotterdam vliegt de film direct door naar het Berlijnse festival. Gelukkig is de film dan ondertussen ook al in de reguliere bioscopen te zien.
Marieke is net verlaten door haar vriend als ze in haar Amsterdamse huis overvallen en mishandeld wordt. Ze verhuist naar een vervallen boerderij in Zeeland. Afgezonderd van de wereld probeert ze haar leven weer invulling te geven. Ondertussen spoken de beelden van de overval nog door haar hoofd, heeft ze chatcontact met iemand die ook slachtoffer is van een mishandeling en kan ze niet tegen de vriendelijke buurman die zijn hulp aanbiedt.
Kan door huid heen is zonder twijfel de meest indrukwekkende Nederlandse debuutfilm sinds Froukje Tans Links (2008) en David Lammers Langer licht. Dat is te danken aan het heftige verhaal, de keuzes van Rots en het spel van Lodeizen. Rots koos ervoor om het verwerken van een mishandeling centraal te stellen en dit niet in een netjes afgerond verhaal te doen. Als je denkt dat Marieke eindelijk rust heeft gevonden, slaat de herinnering weer ongenadig toe. Als je hoopt dat ze eindelijk weer iemand durft te vertrouwen, sluit ze haar huis hermetisch af en duikt ze bij elke deurbel in het keukenkastje. Als ze een overtuigende monoloog houdt tegen haar, nog ongeboren, kind, heeft ze in de volgende scène een geheel tegengestelde overtuiging. Juist deze keuzes maken het drama sterker, maken het film kijken heftiger. Lodeizen weet al die keuzes en stemmingswisselingen in te vullen met bewonderenswaardig spel. Ze zal er in september terecht een Gouden Kalf mee winnen en daar blijft het hopelijk niet bij.

The Curious Case of Benjamin Button - David Fincher
Cast: Brad Pitt, Cate Blanchett, Taraji P. Henson; Release: 29-01-09

Dit is de derde samenwerking tussen regisseur David Fincher en acteur Brad Pitt. Aangezien de eerste twee samenwerkingen (Seven, Fight Club), niet alleen Pitts en Finchers beste films zijn, maar ook nog eens bij veel filmfans hoge waarderingscijfers scoren, zijn de verwachtingen hoog. Daar zijn sinds donderdag dertien Oscarnominaties bij op te tellen. De verwachtingen kunnen nog iets hoger als we het ambitieuze F. Scott Fitzgerald-verhaal erbij pakken, waar de film op gebaseerd is.
De blanke baby Benjamin Button wordt te vondeling gelegd bij een verpleeghuis, waar hij bemoederd wordt door de zwarte huishoudster. Aangezien Benjamin een gezicht heeft van een oude man en zo dement is als een deur, past hij wel tussen de bejaarden. Tot het moment dat hij door begint te krijgen wat er aan de hand is – hij is van zijn dementie af als hij zo lang is als een jongetje van 10. Naarmate hij ouder wordt in jaren, gaat hij er jonger uitzien, gaat hij zich jonger voelen.

Dit gegeven heeft iets verwarrends, omdat het zo tegen de logica ingaat. Dat blijft op een aangename manier aan je knagen bij het kijken. Fincher vertelt het verhaal in een lange film (ruim 2,5 uur). Ik ben in principe geen liefhebber van lange films, maar deze boeit tot het einde aan toe. Dat komt vooral doordat het vervreemdende tijdsverloop mooi ingevuld wordt door allerlei verhalen die Button meemaakt. Door zijn vreemde situatie kijkt hij anders naar de wereld, met een ander besef van tijd en van de dood. Naast een goed verhaal en een interessante kijk op de dood, biedt The Curious Case ook nog een perfecte vormgeving en goed acteerwerk van Pitt, Blanchett en Henson. Wat betreft de Oscars zullen ze er toch minimaal zes gaan winnen. Waarvan de meeste terecht.

Gomorra - Matteo Garonne
Cast: Salvatore Abruzzese, Simone Sacchettino; Release: 29-01-09

Eerst was er Gomorra, de nog immer actieve maffia in Italië. Toen Gomorra, het boek van Roberto Saviano. Vervolgens Gomorra, de film naar het boek. Tenslotte stuurde de Gomorra een doodsbedreiging naar de schrijver. Hopelijk blijft het daarbij. Aan de film te zien gaat het slecht met de maffia. Althans vanuit de organisatie zelf bekeken. Vertrouwelingen lekken en bij het rekruteren van jonge maffioso vallen slachtoffers. Jonge gasten doen Tony Montana (Al Pacino’s rol in Scarface) na en binnen no time zitten zelf bij de maffia. Textielhandelaren durven geen nieuwe klanten aan te nemen zonder de goedkeuring van de maffia. Gomorra is een film die zeer treurig stemt, omdat hij zo waarheidsgetrouw overkomt. Je zou het haast een anti-maffiapamflet kunnen noemen. En zo is het ook opgevat door de maffia en door enkele durfals in Italië die zich van de maffia durven te distantiëren. Gomorra is een zeer harde en rauwe film, qua verhaal en acteerwerk van behoorlijk niveau. Maar de film als film beschouwen kan haast niet meer. Gomorra is veel meer.

Valkyrie – Bryan Singer
Cast: Tom Cruise, Kenneth Brannagh, Tom Hollander, Carice van Houten; Release: 22-01-09

De Tweede Wereldoorlog is helemaal terug. De afgelopen post-9/11-jaren stond de oorlogsfilm veel in het teken van terroristen en het Midden Oosten. Maar ondertussen is de tijd weer rijp voor ouderwetse WO-II-films. Zwartboek ging de hausse ruim voor en Oorlogswinter doet goed mee met de trend. Met A woman in Berlin, The Boy in the striped pyjamas net in de bios en The Reader en Defiance nog in aantocht, kan Valkyrie daar ook nog wel bij. Althans, als je in bent voor een degelijk gemaakt heldenverhaal met Tom Cruise in de hoofdrol.
Want echt veel meer valt er over deze film niet te zeggen. De film toont heel veel Cruise, heel veel Duitse mannen in uniformen (gespeeld door opvallend veel Engelse acteurs) en een netjes op volgorde verteld heldenverhaal over een coupepleging op Hitler. En om het nu over die twee Nederlandse actrices te hebben? Aangezien er haast geen vrouwen in de hele film voorkomen, hebben Reijn en Van Houten met ieder vijf minuten meteen de grootste vrouwelijke rollen. Een mooi visitekaartje, voor hun Amerikaanse carrières. Maar voor echt acteerwerk verwijs ik iedereen door naar films waarin ze langer in beeld komen.

Ricco van Nierop

In de vorige edities van ‘Deze week in de bios’:
03.09: Diary of a Times Square Thief / Revolutionary Road / Milk / Links / Zack & Miri make a porn
02.09: Frost/Nixon / Seven Pounds
01.09: Hamlet2 / The Visitor / Yesman

Volgende week aandacht voor:
Doubt, Eldorado, Frozen River en Make it happen.