Wie is de Bob?

De afgelopen jaren kwamen er mooie biografische films over muzikanten uit. Zo was er Ray, over Ray Charles en Walk the line, over Johnny Cash. I’m not there gaat over Bob Dylan, maar is totaal niet vergelijkbaar met bovenstaande voorbeelden. Ten eerste is het geen rechtlijnig verhaal, daarnaast lopen feiten en fictie door elkaar heen en tenslotte wordt Dylan door zes verschillende acteurs/actrices gespeeld. Opvallend genoeg levert de film wel een antwoord op de biografische vraag: wie is Bob Dylan?

Todd Haynes regisseerde Velvet Goldmine (1998) en Far from heaven (2002). Twee zeer van elkaar verschillende films. De eerste is een ode aan de glamrock muziek en de tweede aan jaren ’50 melodrama’s. Wat de films gemeen hebben is de perfecte uitvoering in stijl en sfeer. De betreffende tijdsbeelden worden op sublieme wijze tot leven gewekt. Datzelfde zie je in I’m not there, dat zich voornamelijk focust op de jaren 1965-1975.

Haynes koos voor de meest indrukwekkende periode uit het leven van Bob Dylan. In 1965 was hij al een grote naam in de folkscène toen hij brak met zijn publiek door op elektrische gitaar te gaan spelen. Hij trouwde en had diverse relaties buiten zijn huwelijk, kreeg een motorongeluk en bekeerde zich tot God. Belangrijker is dat hij in die jaren zijn beste songs en zijn beste albums maakte. ‘Blowin’ in the wind’, ‘Mr. Tambourine man’, en ‘Knocking on heaven’s door’ werden veelvuldig gecoverd. Dylan werd een wereldster en een voorbeeld voor generaties van zingende gitaarspelers (een kleine greep: Donovan, Melanie, James Taylor, Roger McGuinn, Bruce Springsteen). Daarnaast speelde hij in een film en ontmoette hij The Beatles en andere wereldsterren.

Haynes heeft de Dylan uit die jaren in zessen gedeeld: de dichter, de jonge Woody Guthrie-adept, de cowboy, de filmster, de Born Again-Christian en de privé-persoon met huwelijksproblemen. Al deze (deels fictionele) Dylans worden door andere acteurs gespeeld (waaronder de net overleden Heath Ledger en actrice Cate Blanchett). Een beetje voorkennis van dit feit of van de officiële bio van Dylan kan geen kwaad als je van plan bent iets van het leven van Dylan uit deze film te halen. De verhalen lopen door elkaar heen, waardoor verwarring op de loer ligt. Toch weet Haynes dit te omzeilen doordat het meest dramatische verhaal vanzelf boven komt drijven. Bij de privé-Dylan met relatie problemen blijf je het meest betrokken. Die andere verhalen zijn meer uiterlijk vertoon van de zanger die naar buiten treedt, zich toont aan de wereld.

Dit verweven zesluik geeft een complex beeld van een rumoerige tijd vol creatieve hoogtepunten en persoonlijke dieptepunten uit het leven van Bob Dylan. De hectiek van die jaren rondom een wereldster die dat eigenlijk helemaal niet wilde zijn, heeft Todd Haynes heel goed weergegeven. Ben je echter op zoek naar een helder verteld biografisch verhaal over Bob Dylan, ga dan niet naar deze film. Je kunt dan beter de Marton Scorsese-documentaire No direction home (die zich op de beginjaren 1960-1966 focust) uit 2005 bekijken. Maar voor de Dylan-fans en Dylan-nieuwsgierigen (die hem enkel als slecht zingende oude man kennen) is I’m not there een aanrader.

Ricco van Nierop

Meer recente filmrecensies op de Recensent:
Tiramisu / Paranoid Park / Naissance des Pieuvres / Persepolis
There will be blood / Darjeeling Limited / You, the living
Stellet licht / The Band's visit / Sweeney Todd
Jason Reitman - Juno
August Rush / Things we lost in the fire / Alibi
Mike Nichols - Charlie Wilson's War
TBS / Mio fratello e figlio unico / Unfinished sky
Gone baby gone / The Flock