Over Insomnia kan ik kort zijn: een zeer sterke film. Voor degene die liever meer tekst en uitleg krijgen bij zo’n bondig statement, lees het onderstaande vraag-en-antwoordenspel.

Filmprogrammeurs hebben het moeilijk dit najaar. Bond mag niet op de kerst komen, vanwege Potter en wat Tolkientrollen. Verder heeft de plaatselijke (= Haagse) programmeur besloten Amélie na 47 weken uit de roulatie te halen. Schande! Verder valt op dat Al Pacino en Robin Williams, na enige tijd afwezigheid, ineens dubbel zo hard terug zijn. Sinds vier weken draait One hour photo (Williams als voyeur) en sinds drie weken S1mØne (Pacino als regisseur). En vanaf donderdag zijn beide heren ook te zien in Insomnia. Kunnen ze dat niet wat beter plannen? Het probleem zit veelal in het aanbod van grote producties. Tot enkele jaren terug kostte het drie tot zes maanden voor een film over de Atlantische oceaan kwam over gewaaid. Dit geldt nog steeds voor het grootste deel van het aanbod. Alleen blockbusters worden wereldwijd gelijktijdig uitgebracht, omdat dat promotioneel interessanter is. Hierdoor ontstaat een soort vroege kerstdrukte. Een bijkomend voordeel is dat teleurgestelde Pacino of Williamsfans heel snel hun hart kunnen ophalen bij een zeer sterke Insomnia.

Neem een goede Europese (kleine) film, verplaats het verhaal naar de V.S. en vervang de plaatselijke acteurs door Hollywoodsterren. Het procédé is niet nieuw, maar heeft niet altijd de gewenste uitvoering. Eerder dit jaar coverde Cameron Crowe een Spaanse film tot een aardige remake in Vanilla Sky. Engelsman Christopher Nolan koos een Noorse thriller uit 1997 om een Amerikaanse remake van te maken. Het origineel, ook Insomnia getiteld, van Erik Skjoldbjærg is een mysterieuze rauwe thriller. Stellan Skarsgård speelt daarin de rol van rechercheur die aan slaapgebrek leidt en de moord op een jonge vrouw probeert op te lossen. In Nolan’s Insomnia is Pacino als rechercheur een stuk helderder en menselijker. Waar in het origineel de rechercheur nog meisjes betast en een hond dood schiet, mag Pacino enkel gebruik maken van een al doodgeschoten hond en het meisje maakt hij enkel bang door zijn slechte rijgedrag. De film heeft niet aan scherpte maar aan ruwheid verloren. Het lijkt kouder in Alaska, maar de mensen/agenten reageren amicaler op elkaar en motivaties voor acties worden duidelijker getoond. Hierdoor wint de film in de coveruitvoering aan persoonlijk drama. Insomnia was een zeer sterke, ruwe en koude film, Insomnia is een zeer sterke en vooral spannende film.

De bad guy in deze film is Robin Williams. Hij deed al een aardig potje aan typecastbreken in One hour photo, maar hier laat de kindervriend zich helemaal van een andere kant zien. Vergeleken met goedzak Tom Hanks in Road to Perdition, zet Williams hier een veel betere prestatie neer. Hij speelt een soort vriendelijke zielige psychopath. In de Vpro-gids nummer 44 staat een mooi overzicht van brave borsten die bad guys gaan spelen als hun carrière in het slop drijgt te geraken. Ook kwamen schrijvers Paul Hegeman en Berhard Busch erachter dat het meestal Europese regisseurs zijn die van Amerikaanse good guys bad guys weten te maken. Hitchcock (Brit) deed het met James Stewart, Mendes (Brit) met Hanks, en hier doet Nolan (ook Brit) het met Williams. Daartegenover staat dat Amerikaanse filmers juist Europese acteurs in ‘slechte’ rollen blijken te zetten. Onder Amerikaanse regie moorden Rutger Hauer en Anthony Hopkins of het een lieve lust is. Al Pacino valt niet in bovenstaande categorien, hij speelde namelijk al allerlei soorten rollen. Wel is hij enigszins getypecast in de film, want niemand zal opkijken van zijn verschijning als rechercheur. Ondanks typecasting van Pacino als rechercheur weet hij wel op te vallen, namelijk door zeer sterk acteerwerk.

Niccol viel wat tegen met S1mØne en Mendes was aardig op dreef maar niet goed genoeg met Road to Perdition. Christopher Nolan past niet helemaal in het rijtje, want hij maakte niet één eerder meesterwerk, maar twee. Hij debuteerde met het kleine Following over een werkloze schrijver die mensen gaat volgen op straat (wat natuurlijk fout afloopt). In 2000 volgde het wat grotere Memento waarin Guy Pearce geen korte termijngeheugen heeft en daarom polaroids neemt en zijn lijf vol tattoo’s zet. Nolan heeft blijkbaar met Insomnia de juiste vervolgstap genomen door een bestaand verhaal opnieuw te vertellen met grotere en betere middelen. Zijn toevoegingen aan het verhaal, zorgen ervoor dat de kijker de motivaties van de personages beter begrijpt. Daarnaast koos hij ervoor Pacino te typecasten en Williams juist te laten breken met zijn imago. Beiden leveren een topprestatie. Wie niet onvermeld mag blijven, is het haast vergeten talent van enkele jaren terug, Hilary Swank. Na deze goede rol, pleit ik voor een grote lead voor Swank. Dat ze het aankan, blijkt wel uit haar rol, tot het einde aan toe, in deze zeer sterke film.

Oscar Krieger