Regisseur: Cameron Crowe
Titel: Vanilla Sky
Hoofdrolspeler(s): Tom Cruise en Cameron Diaz
Datum bespreking: 27-01-2002

Het was een mooie dag, de zon sloeg naar benee. Muziek in m'n kop, waar ik ook reed. De bomen vlogen voorbij, Tom Petty zong mee. Over een meisje -ik vloog door de bocht- of waren het er twee?

Yeah, running down the dream
That never would have come to me
Working on a mystery, going wherever it leads
Running down the dream
(Tom Petty, 1989, gemist op de soundtrack)

Laat ik de droom nog eens nalopen, als het tenminste een droom was. Zoals ik zei reed ik door de stad en was het prachtig weer. Bij de bioscoop aangekomen nam ik plaats in de zaal. 'Abre los ojos, open your eyes, open je ogen' zo begon de film. En wat volgde is met geen pen te beschrijven, vandaar dat ik tik.

Het zijn de ogen van David Aames die open gaan. Hij staat op uit z'n bed en loopt naar de spiegel, bekijkt zich eens goed met een blik van 't is moeilijk bescheiden te blijven…. Hij groet z'n neukmaatje Julie en stapt in z'n ferrari. Het is negen uur in de ochtend en de straten in New York zijn uitgestorven. Niet zomaar stil, maar geen mens of auto te zien. 'Dit kan niet,' denkt David en stapt uit op een verlaten Times Square. Hij is verbluft, hij gilt de lucht in, en rent zich gek tot … hij wakker wordt.

Nog geen vijf minuten bezig of de film Vanilla sky stuitert de kijker heen en weer, tussen werkelijkheid en droom. Want Tom Cruise, die David op het lijf speelt, wordt wakker in een schijnbaar normale wereld na een verontrustende droom. De droom blijkt een onheilspellende vooruitblik te zijn. Hij leeft het leven van een playboy die z'n ogen heeft geopend voor de ware liefde in de rol van Pénelope Cruz. Zij speelt Sofia die zegt: 'elke minuut kun je je leven veranderen'. En David verandert. Hij zwicht voor z'n oude leventje in de persoon van z'n ex Julie (Cameron Diaz) en stapt bij haar in de auto. Zij overleeft het niet en hij raakt in coma en verliest z'n gezicht. Nadien krabbelt hij weer op, maar er is iets wezenlijks verandert. Niet zozeer dat hij een masker draagt, maar dat hij het verschil tussen realiteit en gedachten niet meer kan scheiden.

Tom Cruise speelde de laatste jaren in Magnolia en Eyes wide shut, naast Mission Impossible II. Minder voor de hand liggende keuzes en met een goede uitwerking. Hij zag de film Abre los Ojos (1997) van Alejandro Amenábar en wilde dat ook. Hij kocht de rechten en vroeg Amenábar de film nog eens, maar dan in het engels, te regisseren. Die sloeg het aanbod logischerwijze af, maar Pénelope Cruz wilde nog wel een keer voor Sofia spelen. Alejandro Amenábar mocht van Cruise met z'n ex Nicole Kidman een andere film gaan maken (The Others) en hijzelf liet z'n oog op Cameron Crowe vallen, met wie hij samen Jerry MacGuire maakte.

Ondertussen is de film halverwege. Een hardrealistisch sprookje waarbij je als kijker voortdurend met je neus op de feiten wordt gedrukt. Als het geen droom is tenminste. Het schuldgevoel dat David ten opzichte van z'n oude losse leven heeft, bezorgt hem nachtmerries. Het dwingt hem na te denken over het leven. Grote vragen komen in dit scherpe verhaal naar voren: Wat is geluk voor jou? Wat zijn de grote dingen in het leven? (antwoord: waarderen van de kleine dingen) Wat is realiteit? Wat is droom?

'Open je ogen, wordt wakker' hoor ik om me heen. Ik wordt wakker uit een droom van een film. Hij is nog bezig. Tom doet zijn uiterste best om in de camera te kijken alsof het allemaal enorm belangwekkend is. Maar de film loopt mank in geloofwaardigheid. Ik heb liggen slapen. Ik heb mij in de maling laten nemen door een goed idee, een paar mooie acteurs/trices en veel te veel niet ter zake doende muziek. Prachtig vormgegeven, oké de lucht kleurt vanille als een schilderij van Monet. Maar dat is niet genoeg. Een film is een illusie waar je zonder moeite 90 minuten in kan verkeren. Bij Vanilla Sky ga je een half uur mee met de illusie die je voorgehouden wordt. Daarna zijn er teveel wisselingen tussen droom en realiteit, het masker gaat op en af en David verandert vaker van gezicht dan van vrouw. Het is niet zo dat de kijker niet meer weet in welke staat David zich bevindt. Het probleem is dat het niet meer geloofwaardig is. De angsten en emoties zijn niet meer in te voelen. En dat maakt het geen spannende thriller. Wat wel de bedoeling was, gezien de wel degelijk spannende scènes. Alleen deze momenten zitten niet in een logisch opgebouwd verhaal. Het hoeft niet eenvoudig te worden, maar wel emotioneel volgbaar. Misschien zou een plot-tovenaar als David Lynch de film eens moeten coveren. Nu kan het mij bijvoorbeeld niet schelen hoe de film afloopt.

Bestolen van een droom liep ik de bioscoop uit. Het was avond en het goot.

Ricco van Nierop