Novib/PEN-awards / Editie 2004

'Winnaars' 'ontvangen' 'prijs'

Evenement: Novib/PEN-awards / Editie 2004
Plaats/datum: Tijdens het Crossing Border festival 2004 te Den Haag / 13-11-2004
Datum bespreking: 15-11-2004

Zaterdag 13 november werden wederom de Novib/PEN-awards uitgereikt aan schrijvers, die om wat ze schrijven vervolgd worden. Jan Marijnissen maakte de namen bekend, Michael Franti sprak zich uit en Wajeha Al-Huwaider was de enige die haar prijs kwam ophalen. Naast een verslag van de bijeenkomst hier tevens een korte introductie van de ‘winnaars’ en een update van de ‘winnaars’ van vorig jaar.

Vorig jaar was de Award-ceremonie nog een integraal onderdeel van het Crossing Borderfestival, maar de organisatie heeft het nu losgeplaatst in een speciale middagbijeenkomst. Een goede zet, omdat het publiek nu voltallig geïnteresseerd is, terwijl vorig jaar de ‘uitreiking’ voor velen een ommetje langs toilet en bar betekenden.
In de introducties door het opperhoofd van de Novib en die van de wereldwijde schrijversorganisatie PEN worden de woorden ‘award’, ‘prijs’, ‘winnaar’ en ‘uitgereikt’ gerelativeerd. Het gaat namelijk om journalisten/schrijvers die financieel (met € 2500) ondersteund worden vanwege hun benarde positie.

Columniste Elsbeth Etty en politicus Jan Marijnissen hadden het gemakkelijk met hun teksten voor deze middag. Een recente column over de vrijheid van meningsuiting en een politieke toespraak uit het laatste kamerdebat over de Van Gogh-nasleep voldeden. Met de bedreigingen aan het adres van Ayaan Hirshi Ali en Geert Wilders is het onderwerp van vanmiddag geen ver van mijn bed show meer. Aan Marijnissen de eer om de vijf namen bekend te maken van de journalisten die vanmiddag centraal staan: Du Daobin (China), Irene Fernandez (Maleisië), Anna Politkovskaya (Rusland), Zohair Yahyaoui (Tunesië) en Wajeha Al-Huwaider (Saudi-Arabië). Marijnissen vertelt kort over de achtergrond van deze journalisten. De rode draad is intolerante overheden en schrijvers die strijden voor hun vrije meningsuiting. Telkens krijgt de afwezige journalist een applaus. De laatst genoemde journalist is wel aanwezig en voelt zich zeer vereerd de ondersteuning te ontvangen: ‘This is my first time on stage before an audience of both women and men.’ In haar speech bericht ze over het schrijfverbod dat haar door de Saudische overheid is opgelegd: ‘It is like a dark tunnel where you don’t know if there’s a light somewhere.’

Het volgende onderdeel van het middagprogramma lijkt haaks te staan op het thema van de middag. Anil Ramdas interviewt de Indiase schrijfster Sagarika Ghose. Een schrijfster die niet bedreigd wordt en schrijft waarover ze wil schrijven. Als positief voorbeeld van de vrijheid van meningsuiting. Ghose: ‘The situation in India is very different from what Wajeha Al-Huwaider just told about Saudi-Arabia. We have a chaotic democracy.’ Vervolgens gaat het gesprek voornamelijk over haar debuutroman The Gindrinkers en had zodoende net zo goed op het reguliere avondprogramma kunnen staan.

Voor een waardevolle afsluiter zorgt zanger Michael Franti. Hij stond enkel op het avondprogramma, maar wilde per se bij de uitreiking aanwezig zijn, toen het onderwerp hem ter oren kwam. Hij zingt vier sterk geëngageerde songs op ingetogen wijze. De rustige zaal komt tot leven. Het wordt een ware sing-a-long en clap-a-long. Tussendoor spreekt hij over The freedom of speech en The freedom to listen: ‘The greatest respect is taking the time to listen.’
Godzijdank ontbreekt het ‘Hallelujah’ en ‘Amen’, maar frater Franti is een waardevolle afsluiter van deze seculiere dienst ter ere van het vrije woord.

Ricco van Nierop

Met dank aan Yen-li Kamphorst van Novib en Sara Wyatt van Writers in Prison Committee International PEN.

de Recensent hield een interview met ‘winnares’ Wajeha Al-Huwaider. Lees het interview hier

Verder lezen in relevante artikelen op de Recensent:

- Novib/PEN-awards 2003 - verslag
- Crossing Border 2004 - Festivalverslag
- Interview Anil Ramdas – Vrije meningsuiting

‘WINNAARS’ VAN 2004

(de volgende teksten zijn ingekorte versies uit persberichten van de Novib en de PEN)

Du Daobin (China)
Daobin is een vooraanstaand en gerespecteerd schrijver die artikelen publiceert over sociale, politieke en culturele onderwerpen. Zijn essays staan onder andere op www.dajiyuan.com en op The Democracy Forum (www.asiademo.org). Op 28 oktober 2003 wordt de Chinese 40-jarige internet-essayist Du Daobin gearresteerd. De autoriteiten noemen zijn artikelen subversief. Daobin wordt veroordeeld tot drie jaar cel, maar is ondertussen vrijgelaten. Wel staat hij nog onder streng toezicht en kan hij gedurende zijn proeftijd geen werk verrichten. Daobin heeft een zoon van twaalf en zijn gezin verkeert in financieel moeilijke omstandigheden.

Irene Fernandez (Maleisië)
Irene Fernandes is een Maleisische activiste op het gebied van de gezondheidszorg en de mensenrechten, in het bijzonder gericht op de rechten van vrouwen. In 1995 publiceert haar organisatie Tenaganita het rapport Abuse, torture and dehumanized treatment of migrant workers in detention camps. Met als gevolg een onderzoeksproject naar de gezondheidzorg (specifiek Aids). Dit brengt vele aanklachten over seksueel geweld en het onthouden van medische zorg aan het licht. Fernandez wordt in 1996 gearresteerd en beschuldigd van het publiceren van onjuist nieuws ‘met een kwaadwillende bedoeling’. In oktober 2003 veroordelen de autoriteiten haar - na een proces van zeven jaar - tot twaalf maanden gevangenschap. Ze is op borgtocht vrijgelaten, terwijl het hoger beroep nog loopt.

Anna Politkovskaya (Rusland)
Anna Politskovskaya is correspondent van de in Moskou twee keer per week verschijnende krant Novaya Gazeta. Haar belangstelling gaat in het bijzonder uit naar Tsjetsjenië. Hierover schrijft zij uitgebreid, waaronder in boekvorm; A Dirty War: A Russian Reporter in Chechnya (Harvill, 2001). Zij treedt in 2002 op als onderhandelaar bij de bezetting van het theater in Moskou. Velen beschouwen haar als de belangrijkste onderzoeksjournalist van haar land.

Zohair Yahyaoui (Tunesië)
Yahyaoui richt in 2001 de website www.TUNeZINE.com op met het doel informatie te verspreiden over de strijd voor democratie in Tunesië. Van de oppositie krijgt hij veel informatie ter beschikking gesteld. Op 4 juni 2002 arresteren de autoriteiten hem. Hij zou onware informatie op het net zetten. Na slecht twee weken, krijgt hij twee jaar en vier maanden als vonnis te horen. Yahyaoui mag geen contact hebben met zijn advocaten. Hij ondergaat tijdens zijn ondervraging martelingen, met als gevolg dat hij de toegangscode van zijn website prijsgeeft, die daarop verwijderd wordt. Tijdens zijn gevangenschap krijgt hij acute nierproblemen. Om betere medische zorg af te dwingen, gaat hij vier keer in één jaar in hongerstaking, zonder resultaat. Op 18 november 2003 wordt hij uit de gevangenis ontslagen. Hij verblijft nog steeds in Tunesië en belicht op zijn website (via de Franse server globe-net) nieuwe gevallen van onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting door de Tunesische autoriteiten.

Wajeha Al-Huwaider (Saudi-Arabië)
De Saudi-Arabische journaliste Al-Huwaider schrijft in twee dagbladen: in het Arabisch voor Al-Watan en in het Engels voor Arab News. In augustus 2003 legt het Ministerie voor Informatie haar een publicatieverbod op vanwege een column. Hierin betoogde zij dat Saudi-Arabische burgers gedesillusioneerd waren over het beleid van hun regering.
Wajeha Al-Huwaider heeft in de Arabische wereld veel artikelen gepubliceerd over politieke, sociale en culturele onderwerpen, in het bijzonder ook over de marginale positie van vrouwen. Veel van haar artikelen zijn online bereikbaar via www.arabnews.com.
De journaliste heeft een boek klaar liggen, dat zij niet kan publiceren en werkt inmiddels aan een tweede. Zij heeft twee zoons en verblijft in Dhahran, in het oosten van Saudi-Arabië.

UPDATE “WINNAARS” 2003

De Chinese dissident Jiang Qisheng leeft nu rustig in Beijng en heeft oogoperaties kunnen ondergaan zodat zijn gezondheid is verbeterd na 4 slechte jaren in de gevangenis.
De Turkse uitgever Ragip Zarakolu, die vorig jaar zijn prijs persoonlijk kwam afhalen, is wederom verzeild geraakt in een rechtszaak na het publiceren van een artikel met kritiek op de Turkse politiek ten opzichte van de Koerden. In afwachting van de uitspraak van de rechtbank gaat het goed met Zarakolu en reist hij veel om zijn verhaal te doen.