Titel: Turtles can fly
Regie: Bahman Ghobadi
Hoofdrol(len): Avaz Latif, Soran Ebrahim
Datum bespreking: 22-02-2005
 

Een groep Koerdische kinderen verzamelt mijnen om wat geld te verdienen, een levensgevaarlijke klus. Zo heeft Henkov geen armen meer en hinkelen andere jongens op anderhalf been. Het is 2003 en de Amerikanen dreigen Irak in te vallen, waardoor hopelijk een betere tijd aanbreekt voor de Iraakse Koerden in de vluchtelingenkampen in het grensgebied met Turkije.

De film Turtles can fly vertelt het verhaal van enkele van deze kinderen. Hoofdpersoon is een jongen met de bijnaam Satelliet. Hij werpt zich op als leider van de werkzoekende kinderen. In die rol onderhandelt hij met volwassenen over het verkopen van mijnen en het aanschaffen van satellietontvangers. Ook installeert hij de schotels – vandaar zijn bijnaam – en vertaalt hij de ruisende berichten van CNN aan de bebaarde volwassenen: ‘Bush zegt dat het gaat regenen morgen.’ Satelliet heeft zijn oog laten vallen op Agrin, die weinig van hem moet hebben, omdat ze al genoeg eigen ellende heeft. Zo zeult ze rond met een blinde peuter, waarvan niet duidelijk wordt of het haar broertje, haar zoontje of een aangewaaid jongetje is.

Turtles can fly is een typische filmhuishit. Wekenlang zal de titel in de filmladders in de kranten blijven staan. Maandenlang zullen de kleinere filmzalen zich vullen met linnen-tasjesdraagsters en de iets minder stereotiepe filmhuisbezoekers. En aan het slot van het jaar scoort de film hoog in toptien van de Volkskrant-lezers.
Waar ondergetekende deze wijsheid vandaan heeft? Simpelweg de film bekijken en de feiten op een rijtje zetten:

1. De film won de publieksprijs op het International Film Festival Rotterdam. Zo draaide de winnaar van vorig jaar La Meglio Gioventù minstens een half jaar en behaalde deze film de 7^e plaats in de Volkskrantpoll, enkel voorafgegaan door grotere-zalenfilms;
2. De film is gebaseerd op werkelijke dramatische leefomstandigheden in een recent oorlogsgebied. Filmmaker Bahman Ghobadi deed onderzoek in vluchtelingendorpen in de regio en vond daar ook zijn hoofdrolspelers; allemaal amateurs en overwegend kinderen;

 

3. Het verhaal is hartverscheurend, onder andere dankzij het werkelijkheidsbesef uit punt 2 dat de kijker heeft. En mede dankzij het feit dat het om kinderen gaat, die nagenoeg zonder ouders in beeld komen en hun drama’s meemaken. Als er een kleuter in het mijnenveld aan het spelen is, roepen de omstanders (ook kinderen) de oudere jongens (pubers) erbij. Geen volwassenen in de hele scène te zien.
4. Bahman Ghobadi was eerder verantwoordelijk voor de filmhuishit van 2001; Een tijd voor dronken paarden. Ook al een sociaal-realistisch drama over en met kinderen.
5. De film bevat prachtige beelden. Althans voor de kijkers die het ethisch over hun hart kunnen krijgen de esthetiek van vluchtelingenkampen in te zien.
6. Het mooiste beeld is het tragisch en tegelijk klassieke hoofd van het meisje Agrin, dat in de zielige-kinderkopjes-toptien kan wedijveren om de eerste plaats met het meisje dat vorig jaar Osama speelde in de gelijknamige film.
7. De eerder genoemde punten 2, 3, 5 en 6 zullen hun werk als doorvertelargumenten gaan verrichten.

Ziedaar, zeven argumenten voor een instant filmhuishit. Ondanks de goede bedoelingen en goede uitwerking, zit er in de film één tegenargument. Satelliet, de hoofdpersoon, schreeuwt nogal. Dit is gerechtvaardigd wanneer hij van veraf iemand wil bereiken, of hij bang is, of ruzie heeft met iemand. Maar ook op andere, minder nuttige, momenten, trekt hij zijn Koerdische scheur open en weet zo de hele woestijn wakker te schudden, terwijl de twee jongetjes tegen wie hij zat te praten omver geblazen worden. Oké, misschien stel ik het wat extreem en is het onfatsoenlijk gezien het onderwerp en de amateuristische acteur. Maar dan hebt u vast een doorvertelargument om in te gaan tegen de massa’s linnen-tasjesdraagsters die maar niet uitverteld raken over die prachtige en schrijnende filmhuishit van 2005.

Oscar Krieger

Verder lezen in relevante recensies op de Recensent:
- International Film Festival Rotterdam- Editie 2005