Indrukwekkende leeservaringen 2011

De Recensent vroeg een 14-tal mensen naar hun boeken van dit jaar. Met als resultaat 14 tips die alle kanten opvliegen. Van proza tot een game-strategieboek. Van poëzie tot graphic novel. Van Joyce en Proust tot Houellebecq. Van psalmen tot prozagedichten. Van essays over religie tot een 9/11memorial-boek.

Jim Dwyer, Kevin Flynn – 102 minutes
Dit jaar bezocht ik in New York de 9/11 memorial – een bezoek dat veel indringender en ontroerender bleek dan deze toch tikje cynische Hollander vooraf gedacht had. Minstens net zo indrukwekkend is het daar gekochte 102 minutes – the untold story of the fight to survive inside the twin towers. Uit vele bronnen hebben de New York Times journalisten Jim Dwyer en Kevin Flynn hierin het verhaal van de mensen binnenin de torens gereconstrueerd. Van heldendaden die met de dood bekocht worden, tot miraculeuze ontsnappingen – inclusief technische tekeningen van de toestand op de verschillende vloeren. Je kunt het puin bijna ruiken en voelt de hitte van de brandende kerosine op je gelaat – nooit eerder kwam 11 september zo dichtbij. Een boek waar je stil van wordt.
George van Hal, wetenschapsjournalist (NWT Magazine) en recensent (deRe).

James Joyce - Ulysses
Voor mij was 2011 het jaar van Ulysses. Wat in 1998 en in 2007 niet lukte, lukte nu: het uitlezen van dit meesterwerk (inmiddels een persoonlijke missie). Ulysses blijktveel meer te zijn dan stream of consciousness. Elk hoofdstuk is een verrassing in een eigen stijl: toneelstuk, taalgeschiedenis, stuiverroman, puzzel en het betere knip- en plakwerk. Dit is een boek wat je kan blijven lezen (dus hier alvast de nominatie voor boek van 2012).
Milla van der Have, schrijver, dichter (blog)

Ted Chapman - Strategy Guide (Heroes of Might and Magic 6)
Het beste boek dat ik in 2011 las, was de Strategy Guide van Chapman. Geen onbekende in de literaire wereld, Ted Chapman schreef eerder al Take No Prisoners: The Official Strategy Guide en Politika, the Official Strategy Guide. Een doorgewinterde strategieboekenschrijver dus. En dat valt ook te merken aan de strategiegids van Heroes VI. Hij kent de kneepjes van het vak. Prachtig uitgegeven door Ubisoft, vol met handige tips. Goed, het spel is nog primair hetzelfde lullige spelletje als in 1991 maar dan een beetje opgepimpt. Doet er niet toe. Bij literatuur gaat het om de climax. Blader door deze schitterende strategiegids en je hoeft het spel al bijna niet meer te kopen. Urenlang ben je zoet met de cheatcodes, die normalerwijze bij een dichtbundel of roman helemaal niet bijgesloten zitten. Vette aanrader dus.
Martijn Benders, dichter (Loewak)

Craig Dworkin en Kenneth Goldsmith - Against Expression
Against Expression van Craig Dworkin en Kenneth Goldsmith is een boek vol conceptuele teksten. Conceptuele teksten? Dat zijn teksten gemaakt door uit te gaan van ready-mades, overschrijven, systematische transformaties, radicale formele beperkingen, enzovoorts. Klinkt technisch of eenzijdig? De resultaten zijn verbluffend gevarieerd, onderhoudend, grappig, ontroerend, krankzinnig... alles wat een mens nodig heeft en veel, veel meer.
Lees ook de recensie op De Reactor
Samuel Vriezen, componist, dichter (site)

G.K. Chesterton - Orthodoxie
Wie iets zinnigs over religie wil lezen, leest dit boek. Wie behoefte heeft aan doordachte, ethische, provocatieve denkbeelden over revolutie, leest dit boek. Wie zich veilig geborgen waant in zijn progressieve, humanistische, kosmopolitische, positivistische atheïsme, leest dit boek. Wie wil weten waarom het verwerpelijk is om niet meer in sprookjes te geloven, leest dit boek. Wie wil weten waarom je moet houden van wat je omver wilt werpen, leest dit boek. Kraakhelder, veelzijdig, provocatief en grappig.
Joost Baars, auteur, programmamaker (site / deRe)

Marcel Proust - Op zoek naar de verloren tijd
Het meest indrukwekkende boek dat ik in 2011 las, is een boek waarvan het eerste deel bijna honderd jaar geleden verscheen. Los van wat goed is aan de schrijfstijl en het verhaal, kostte het lezen me meer tijd dan het lezen van enig ander boek, waardoor de tijd – misschien de werkelijke hoofdpersoon – zich letterlijk toont, opdringt, aandacht opeist. Het kleurde mijn zomer, veranderde iets, zoals tijd dingen verandert.
Eva Meijer, schrijver, kunstenaar, muzikant (site/blog)

Huub Oosterhuis – 150 Psalmen, vrij
In het thans bijna afgelopen jaar 2011 rolde bij uitgeverij Ten Have een nieuw boek van de persen, 150 psalmen vrij getiteld, waarmee Oosterhuis een punt heeft gezet achter een (obsessief?) project van ruim een halve eeuw: een eigen vertaling van het gehele Boek der Psalmen.
Lees de uitgebreide recensie op de Recensent.
Rob van der Hilst, muziekrecensent (site / deRe)

Tom Rachman – The Imperfectionists
Elf verhalen met hoofdpersonen die elkaar bijna allemaal dagelijks treffen op de redactie van een Engelstalige internationale krant in Rome. Van de uitgerangeerde correspondent in Parijs, via de necrologiënschrijver naar de uitgever die het wereldwijde web zijn krant ziet inhalen – samen vormen hun lotgevallen een roman over het dagblad als uitstervende diersoort. Journalist Tom Rachman werd net op tijd schrijver. Met debuten als The Imperfectionists is de roman zeker nog een lang leven beschoren.
John Hermse, journalist

Tomas Tranströmer - De herinneringen zien mij, verzamelde gedichten
Piet Gerbrandy mist in deze poëzie de 'hartstocht, vuil en onbeschoftheid'. Maar Tranströmer's poëzie is het gevolg van een zeer grote hartstocht: eentje die het eigen ik overstijgt. Tranströmer kan zichzelf niet overschreeuwen. “Fantastisch te voelen hoe mijn gedicht groeit / terwijl ik zelf krimp. / Het groeit, het neemt mijn plaats in. / Het verdringt mij. / Het gooit mij uit het nest. / Het gedicht is af'.
Liza de Rijk, fotograaf (blog), recensent (deRe)

Nyk de Vries – De dingen gebeuren omdat ze rijmen
Dit jaar ontdekte ik de prozagedichten van Nyk de Vries. In zijn laatste bundel De dingen gebeuren omdat ze rijmen lukt het hem om op elke pagina in 80 tot 120 woorden een verhaal te vertellen. Ik heb de bundel op een zondagochtend in een ruk uitgelezen en heb meerdere keren hardop gelachen om de absurde situaties die hij in zo weinig woorden weet te schetsen. Grappig, ontroerend en intelligent!
Kristel Snellen, taaldocent, schrijver

Michel Houellebecq - De kaart en het gebied
Mijn beste leeservaring dit jaar was Michel Houellebecq De kaart en het gebied. Ik heb het gelezen zoals ik de beste boeken altijd blijk te lezen: een keer razendsnel, vervolgens nog eens langzaam, en ten slotte blijft het binnen handbereik om af en toe wat passages uit te proeven. Zoveel gebeurt er niet eens in deze fictieve kunstenaarsbiografie. Het gaat dan ook vooral (als altijd in literatuur, en vooral bij Houellebecq) om hoe de wereld via het personage wordt doorgelicht. Ditmaal is het zwarte cynisme naar een nieuwe sfeer getild, die van een haast berustend schouderophalen.
Christiaan Weijts, schrijver, columnist Groene, nrc.next (site)

Matt Ridley – De Rationele Optimist
Doemscenario’s zijn van alle tijden. De media laten geen kans onbenut om u ongevraagd te overspoelen met profetische onheilstijdingen van allerhande experts. Voor enige relativering: lees De Rationele Optimist van Matt Ridley. Een reis door de geschiedenis van de mensheid, die laat zien dat het helemaal nog niet zo slecht gaat met de wereld. Integendeel, de wereld wordt eigenlijk in elk opzicht stapje voor stapje steeds een stukje beter.
Olaf Risee, dichter, redacteur (Kluger Hans)

Nadjezjda Mandelstam – Memoires
De weduwe van de dichter Osip Mandelstam beschrijft in haar memoires de periode van het Stalinisme. De voortdurende zoektocht naar weer een huis, voedsel en geld en de aanhoudende strijd met de Sovjet autoriteiten. Sterker nog zijn haar memoires de weerslag van een levenshouding, een taaie, vindingrijke, fantasievolle en spijkerhard realistische levenshouding. Haar man overlijdt in een kamp na vele verbanningen en zelf krijgt ze na jaren toestemming naar Moskou terug te keren. “ Alleen het leed dat ons zelf overkwam opende ons de ogen, en deed ons een beetje op mensen lijken, en dat nog niet eens meteen.”
Gilles Boeuf, dichter, fotograaf (site)

Brecht Evens – De Liefhebbers
Dit jaar las ik een boek niet uit vanwege de combi ‘te goed’ en ‘te heftig’. Was De Lach en de Dood van Pieter Webeling maar niet zo goed geschreven, dan kwamen de verhalen over de oorlog minder heftig aan en had ik het uitgelezen. Om Superlul van Henk van Straten lachte ik me echter rot en ik las het uit, terwijl dat toch geen meesterwerk is. Boek van het jaar is derhalve De Liefhebbers van Brecht Evens. Wederom een wonderschone graphic novel van de Vlaamse held met veel ecolinegebruik en vernieuwende verteltechnieken.
Ricco van Nierop, journalist, recensent (deRe)

Redactie en coordinatie: Ricco van Nierop
Met dank aan: Edwin Fagel

Lees verder op de Recensent:
BOEKEN 2010 - Indrukwekkende leeservaringen
BOEKEN 2009 - Indrukwekkende leeservaringen
BOEKEN 2008 - Indrukwekkende leeservaringen
BOEKEN 2007 - Indrukwekkende leeservaringen
BOEKEN 2006 - Indrukwekkende leeservaringen