Regisseur: Steven Spielberg
Titel: Minority report
Hoofdrolspeler(s): Tom Cruise, Colin Farrell, Samantha Morton
Datum bespreking: 29-09-2002

Ik besef maar al te goed, dat ik in de minderheid ben. Niet een minderheid die oogkleppen opheeft voor de rest van de wereld. Ook niet een minderheid die beschermd dient te worden en positief gediscrimineerd. Zo ernstig is het niet als je niet van actiefilms houdt. Maar de meerderheid blijft toch aan mij knagen. Of beter gezegd, blijft op mij inhameren met posters, trailers en reclames vol spanning, geweld en hardbodies. En als ik dan toch zwicht, dan maar gelijk voor ‘de meest opwindende actiefilm van het jaar’ (Preview)

‘Minority report […] stemt nog tot nadenken ook. Er is maar een regisseur die dat kan. Tipje: hij heeft een baard.’

(Robert Neugarten in Preview, nr 7. september 2002, p.9)

Euh, even denken hoor. Een regisseur met een baard. Volgens mij krijgen alle acteurs die aan het regisseren slaan een baard, omdat ze eindelijk eens niet elke dag cleanshaven voor de camera hoeven te verschijnen. Wat een belegen grap, ik zou haast ook flauw gaan doen en zeggen dat dit raadsel zelf een baard heeft. Maar, nee, Spielberg heeft een nieuwe film. Nadat hij vorig jaar het weeskindje A.I. van wijlen Kubrick heropvoedde, is hij nu terug met geheel eigen materiaal: Minority Report.

‘De neiging bestaat om Steven Spielberg maar voor lief te nemen. Als hij briljante films maakt, is dat logisch. Hij is immers een wonderkind. Is hij even wat minder op dreef, dan is hij sentimenteel of pretentieus of - de ergste belediging – ‘typisch Amerikaans’. Allemaal leuk en aardig, maar S. in topvorm is en blijft onklopbaar. Waag het niet om Minority Report te missen, want er komt dit jaar geen betere commerciële film uit de VS.’

(Robert Neugarten in Preview nr 7, september 2002, p.9)

Neugarten heeft in Preview natuurlijk helemaal gelijk. Ook ik heb de neiging om Spielberg voor lief te nemen. Hem een wonderkind noemen, is wat laat. Ook wonderkinderen groeien op (Michael Jackson niet meegerekend). Spielberg is ondertussen de vijftig gepasseerd. En ‘een wonderkind van vijftig, dat is immers geen gezicht’ zong Boudewijn de Groot al. Dus gewoon een regisseur met een bijzondere staat van dienst. Dit keer is hij niet zo sentimenteel. Behalve dan aan het eind als een zwangere buik ons kijkers hoop moet geven. Alleen een hertje aan het raam had deze mierzoete slotscène compleet kunnen maken (en mij doen braken). De film is wel enigszins pretentieus (een goede eigenschap voor een filmmaker, een mindere eigenschap voor een film). Tot slot, excuses Robert, is Minority Report enorm Amerikaans. Gewoonweg omdat het een Amerikaans product is, met amerikaanse acteurs en makers en een Amerikaans onderwerp. Al doet Spielberg er wat aardigs mee. De technologische ontwikkelingen zijn zo dat men in 2054 moorden kan voorspellen en de toekomstige daders alvast kan oppakken. Typisch Amerikaans om alles zoveel mogelijk in de hand te houden. Maar het Precrime-project, waar Cruise de chef van is, blijkt niet waterdicht en mislukt doordat het mensenwerk blijft. Typisch Spielberg, typisch Amerikaans, verheerlijken van technologische ontwikkeling en het tonen van de andere, menselijke kant van de zaak. Behalve het al genoemde slot, ligt die moraal er niet te dik op. In dit opzicht, is er dus weinig mis met deze typisch Amerikaanse film. De reden waarom het er niet te dik opligt, is dat de actie aan alle kanten de ethische of morele kwesties voorbij snellen.

‘In Minority Report speelt Tom Cruise een rol die hem zo langzamerhand als gegoten zit: the boy next door die met kekke gadgets de ene mission impossible na de ander afwerkt. Het is Spielberg, die voor de zoveelste keer sinds zijn hergeboorte als ‘volwassen’ filmmaker, teveel hooi op z’n vork neemt.’

(Phil van Tongeren in Oor nr 19, 21 september 2002, p. 10)

Phil van Tongeren is zo slim Spielberg een ‘voormalig wonderkind’ te noemen. Verder is het helemaal niet erg dat Cruise een rol als gegoten speelt. Lijkt me een compliment. Nu waardeer ik het, dat hij ook in andersoortige rollen (Vanilla Sky, Magnolia) behoorlijk zijn best doet. Maar verwacht bij deze actiefilm geen genreoverschrijdend acteerwerk. Wat betreft Spielberg, die vork en dat hooi, het zal best dat hij ethische kwesties over schuld en boete, psychologische en technische ontwikkelingen heeft willen belichten. Die dingen haal ik er ook wel uit, maar het laat de liefhebber koud. Dat maakt mij geen liefhebber. De liefhebber komt wel aan zijn trekken met prachtig vormgegeven actiescènes, die mij dan weer koud laten. Want achtervolgingen horen snel te gaan, maar hoe kan ik dan genieten van die prachtige Metropolis-achtige decors.

‘De film betrekt je emotioneel minder bij de gebeurtenissen dan E.T. of A.I. Misschien komt het omdat in Minority Report niet een kind de hoofdpersoon is, maar de vader van een kind. […] In Amerika wordt beweerd dat Spielberg met deze film eindelijk volwassen is geworden. Zou dat echt winst zijn? Spielberg was juist zo goed in het opvoeren van sentiment tot het bijna ondraaglijk werd. Als cultuurpessimist is hij minder op dreef.’

(Bianca Stigter in NRC, van 25 september 2002)

Gelukkig is Bianca Stigter niet zo positief als al die andere recensenten. Al is het alleen maar voor de afwisseling. De site Rotten Tomatoes peilt alle Engelstalige recensies en komt op een 93% fresh (dus maar 17 % van de 184 getelde besprekers vond de film een ‘rotten tomato’). Ik ben na het lezen van diverse recensies en na het zien van de film overtuigd van de kwaliteit van deze actiethriller, maar zie dat Spielberg meer had willen bereiken en daarin faalt. Als ik tijdens de film vooral naar filmverwijzingen en naar ‘foutjes’ ga lopen kijken, geloof ik niet in het verhaal dat sprookjesverteller Spielberg mij voorschotelt. Wat Bianca Stigter meldt over het kind in zijn films overtuigd mij wel. Mijn favoriete Spielberg-film is niet E.T., maar Stand by me. Waarin het makkelijk identificeren is met de jongens die een avontuur beleven. In die film komt het drama ook overtuigd over, terwijl dat in Minority Report overstelpt wordt door prachtige vormgeving en snelle actie. Eén van de weinige rustige beelden uit de film laten een spelend jongetje zien, onschuldig en daardoor (ik denk even met Spielberg mee) openstaand aan allerlei gruwelijks.

Ik geef toe, Minority Report is een enorm goede spannende actiefilm. Maar ondanks overtuigend bewijs, kan ook deze actiefilm mij niet echt boeien. Naast actie bevat de film ook wat humor (af en toe een beetje misplaatst), veel toekomstcynisme en weinig vrouwen. Wat doet dat er toe, zul je denken. Nu, het is weer zo standaard, de mannen doen foute dingen (moorden plegen) en mannen achtervolgen die mannen (precrime-agenten), verder zijn er nog wat mannen die in de onderwereld zaakjes doen. En de drie vrouwen die een rol spelen in de film (een moeder(figuur), de vrouw en een genetisch gemanipuleerde precorg), zijn er voor de hoop voor de toekomst. Welke toekomst? Die van cynische mannen wel te verstaan.

Dus, mannen, genieten maar weer. Dan ga ik ondertussen nog eens naar Amélie in haar 44^e (VIERENVEERTIGSTE!) draaiweek, eigenlijk ook ‘de meest opwindende actiefilm van het jaar’.

Oscar Krieger