Het Patti Smith Festival

De 15^e Crossing Border is begonnen. Deze week zal de Recensent dagelijks vanaf het festival een bericht sturen. Over muziek, literatuur en alles wat daartussen zit.

Lees hier de andere verslagen van Crossing Border 2007:
Dag 5: Vrijdag 23/11/2007: Alles tussen Rushdie en de Bie
Dag 4: Donderdag 22/11/2007: Mythen en Akron/Family
Dag 3: Woensdag 21/11/2007: Rufus, Kubus en Bang Bang
Dag 2: Dinsdag 20/11/2007: Kawada, Ian Britt, Dierenpark
Dag 1: Maandag 19/11/2007: Nigel Charnock - Fever

De slotavond van het 15^e Crossing Festival zal vanaf nu (ik schrijf dit the morning after) de Patti Smith-avond heten. De 60-jarige punkpionier las, zong en schreeuwde voor een volle zaal. Daarmee degradeerde ze de rest van de optredens tot voorprogramma of afterparty-acts.

Voorprogramma

‘Ik ben de knokploeg,’ aldus Krijn Peter Hesselink, dichter, vertaler en Poetry Slam winnaar van 2006. De KPH staat ook in al deze drie gedaantes op het podium. De dichter dicht: ‘Ik vang je lach uit de lucht.’ De vertaler vertaalt ‘I feel forever’ met ‘Ik val voorover’. En de winnaar wint het publiek voor zich door zeer zelfverzekerd, zonder zich achter een katheder of dichtbundel te verbergen, met mike in de hand, zijn ding te doen.
Vic Chesnutt is niet voor het eerst op dit festival, hij was er halverwege de jaren ’90 al bij. Dit maal is hij van plan te rocken. En dat doet hij. Hard klinkt het in de Schouwburg. Hard en lang uitgesponnen. Vooral dat laatste maakt zijn optreden minder imposant als in het verleden. Hij heeft een goede band (o.a. cello en viool) en is goed bij stem. Een oude favoriet als ‘Sponge’ wordt mij te langdradig door neergedaalde gitaarmistbanken en ijzige vioolwinden.
De meeste optredens vinden in de Schouwburg plaats, maar jammer genoeg stuurt CB zijn gasten ook weer naar buiten om bij drie andere zalen te komen. Het regent, maar eenmaal in het NTG-gebouw aangekomen zijn wel de mistbanken van Chesnutt opgetrokken. In de Stratenmaker op Zee Show doen enkele jonge artiesten liedjes uit de gelijknamige tv-serie.
Michiel Flamman (Solo), Roosbeef en Maurits Westerik (GEM) zingen met een rockband over liegbeesten, over voorbije vriendschap en over de prairie. De ooit omstreden kinderliedteksten van Hans Dorrestein en Willem Wilmink vallen prima bij het 35+publiek. Het klopt dan ook als ze zingen: ‘Misschien is het later niet meer zo naar.’
Meer jeugdsentiment bij Buffalo Tom, die vakkundig hun repertoire erdoor heen raggen. ‘Tangerine’ en ‘Taillights fade’ zijn de te verwachten hoogtepunten voor het publiek, dat voor een deel bestaat uit reünisten van Pinkpop ’92 (hun doorbrak). Dat weet presentator Menno Pot middels een journalist verantwoorde steekproef te achterhalen. De mannen van Buffalo Tom praten op het podium vooral over al die andere goede artiesten op dit festival: ‘I saw Patti Smith on the elevator.’

Ja, het hoofdprogramma is in aantocht, maar eerst nog even een klein duo, dat alle aandacht krijgt, doordat ze pal voor Patti in de, reeds bomvolle, grote zaal mogen aantreden. Soko is Frans en bestaat uit Soko en Nico. Nico staat wat verlegen achter de stoere meid Soko, die lullige liedjes zingt: ‘I will never love you more than peanutbutter.’ Of een grappige liedje ‘I’ll kill her’ praatzingt. Of het publiek de keus geeft: willen jullie een liedje over mijn ex-vriend of een over mijn natte dromen.

Ricco van Nierop

De jaren ’70 zijn weer helemaal terug – tenminste, als we het aanbod op het weekendprogramma van Crossing Border beschouwen als een representatieve weergave van het huidige culturele aanbod. Hedendaagse bands als Lonely, dear en Yeasayer citeren bijna letterlijk uit het repertoire van enerzijds de BeeGees en Abba en anderzijds Yes en Rush. Grote trekpleisters zijn met name Hugh Cornwell, oud-voorman de The Stranglers en het punkicoon Patti Smith. Met name het optreden van laatst genoemde is bijzonder indrukwekkend. Smith verzorgde een optreden waarin ze afwisselend liedjes zong en gedichten voordroeg, op het laatst hierin bijgestaan door Vic Chesnutt en zijn band.

Zestig is ze nu, Patti Smith. Ze heeft een bril nodig om de gedichten te kunnen lezen, en ze maakt relativerende grapjes over haar leeftijd. Als ze bijvoorbeeld de aanwezige fotografen sommeert op te houden foto’s te nemen omdat ze gek wordt van dat geklik en geflits, doet ze dat niet zonder te vermelden dat ze milder is geworden. “In the seventies, I would have put my foot on your camera.” Haar nervositeit is ontwapenend: ze heeft haar band in de Verenigde Staten achtergelaten (Thanksgiving) en ze voelt zich zonder hen duidelijk onthand, temeer omdat ze zichzelf een slecht gitaarspeler vindt (als amateurgitarist zou ik zeggen: dat valt wel mee; ze speelt weliswaar eenvoudige akkoorden, maar haar krachtige speelstijl compenseert haar gebrek aan techniek).
Het optreden is zonder enige terughoudendheid uniek te noemen. Smith leest de gedichten van Sylvia Plath en William Shakespeare bijzonder levendig voor (“Hamlet sort of sucked, but it wasn’t too bad. I’m writing my own review now”), en het prachtige ‘Footnote to hell’ van haar goede vriend Allen Ginsberg was huiveringwekkend. Smith sloeg dezelfde zangerige toon aan als Ginsberg. Ook de voordracht van een eigen gedicht over de inval in Irak op de eerste lentedag van 2003 joeg de rillingen over de rug. De songtekst van ‘The people have the power’ is misschien als gedicht niet eens erg goed, maar de gepassioneerde manier waarop Smith de tekst declameerde (vuist in de lucht) maakte er toch een bijzondere performance van.
Het publiek kreeg nog de kans mee te doen bij de cover van Lou Reeds ‘Perfect day’. Smith zong de coupletten zonder begeleiding, en paste de tekst aan de huidige situatie aan. Zo vertelde ze het publiek op de melodie van ‘Perfect day’ dat ze de ‘Girl with a pearl earring’ had gezien, en een Rembrandt die geen Rembrandt was maar toch mooi. “If you don’t want to, you don’t have to”, zei ze nog over het participatiegedeelte, maar iedereen viel met graagte in: ‘It’s such a perfect day, I’m glad I spent it with you. Such a perfect day, you just keep me hanging on.’ Na afloop toonde Smith zich bijzonder opgelucht dat dit gedeelte goed was gegaan. “It could just as well have been awful.”
Een memorabel optreden werd afgesloten met medewerking van Vic Chesnutt en zijn band. “By the time I’m not nervos anymote, it will all be over,” had Smith eerder op de avond nog gezegd. Te meten aan de manier waarop ze aan het slot met haar vuist in de lucht en met haar prachtige donkere stem zong: ‘And the people cried, Gandhi, Gandhi’ was ze inderdaad niet nerveus meer. Ze wist dat het goed was.

Edwin Fagel

Wat moet je dan, als je weet dat het hoogtepunt geweest is, maar er nog in alle zalen bands en dichters hun ding staan te doen? Wat je dan moet, is je laten verrassen. Bijvoorbeeld door Joseph Arthur, die met band, lekker raggende singersongwriters-americana-rock met countrysnik staat te spelen. De twee dames in zijn band die bas en gitaar spelen, verzorgen dusdanig goed de achtergrondzang, dat ze haast de zanger zelf naar huis zingen. Maar in de apotheotische slotsong ‘Electrical storm’ is de hele band weer in balans. Arthus dankt het publiek met een fijn understatement: ‘Thanks for coming, I know you have other musical options tonight.’
Als laatste optie vanavond geen Andrew Bird, BRMC, Kurt Wagner of Fink, maar de combi van Zappa Band & Kees ’t Hart. De band speelt zich met veel vrolijkheid door enkele Zappa-klassiekers heen. Geniale prettig gestoorde funkjazz. Af en toe voegt ’t Hart zich bij de jongens en doet hij zijn Nederlandse interpretaties van Zappa. Zo wordt ‘Cheap Thrills’ bij hem ‘Op en neer’ (Wil je ook een keer, meld je aan bij die meneer.’) Soms lijkt de meligheid het van de vrolijkheid te winnen, maar de hele tijd blijft de band vakkundig spelen. Tot slot begint ’t Hart een lullig verhaaltje en de band zit langzaam in. Het song eindigt met een situatie waarin het hele wezen van Crossing Border wordt verbeeld. Terwijl ’t Hart stug zijn verhaal vertelt, begint de zanger van de Zappa-band vol overtuiging tegen hem in te spelen met een kazoo en twee saxofonisten drukken hun instrumenten al blazend tegen de knieholten van de schrijver aan. De literatuur blijft overeind terwijl de muziek voortraast.

Zo, en nu is het mooi geweest. Na een verrassende stand-up danser, een intieme Ian Britt in de huiskamer, een niet-zingende, maar prettig pratende Rufus, honderden zwaar beladen scholieren, een geheel ontladen Akron Family (publiek inkluis), een indrukwekkende Tjitske Jansen, een vrolijke Loney Dear, een droogkloterige Erik Jan Harmens en een overweldigende Patti Smith. De 15^e editie van Crossing Border is mooi geweest.

Ricco van Nierop