Jeroen Brouwers wint 'n prijs
maar steekt eerst 'n peuk op

- De AKO is dood, lang leve de ECI - Tijdens de eerste avond van het Crossing Border Festival werd voor het eerst de ECI-literatuurprijs uitgereikt. Jeroen Brouwers won op afstand, de andere genomineerden werden geïnterviewd en Frans van Deursen verzorgde de pauzemuziek. Ondertussen hield de commissie Stiekem de boel op en leerden we dat zowel Art Rooijakkers als Loretta Schrijver de nieuwe literatuurspecialisten zijn.

Ondanks dat de sponsor geen AKO maar ECI heet, zijn er tijdens de eerste festivalavond veel flashbacks naar de uitreiking van vorig jaar. Daar zijn ze weer voorin: de tafeltjes met genomineerden, de lege bank voor de diepte-interviews van vijf minuten en op het podium staat Sorgdrager die als Stichtings-voorzitter wederom benadrukt dat ze ‘ook lezers bij het proces betrokken hebben.’

Voordat de prijs na tienen rechtstreeks in Nieuwsuur wordt, is er nog een uitgebreid voorprogramma in de Koninklijke Schouwburg te Den Haag. Muzikant/acteur Frans van Deursen bewerkte Leo Vroman-gedichten en speelde deze met zijn band: ‘Hier in het hol van de literatuur. Maar tijd is kort, het schema is strak, de woorden zijn snel vuil, dus we doen snel nog een lied.’ De Woorden van Vroman over ouderdom kwamen goed over in deze muzikale versies: ‘Waar moet het met mijn hersens heen / als er binnen in ze geen / gedicht meer wordt geboren?’

Presentator van dienst is vanavond tv-man Art Rooijakkers. Hij is in een jolige bui, maakt een verwijzing naar de Commissie Stiekem waar de Tweede Kamer bijna over valt. Het zal niet de laatste verwijzing zijn naar het stiekeme gedoe enkele honderden meters verderop. Voorts zegt hij dat hij literatuurrecensent voor de ECI is. Niemand lacht, blijkbaar was het geen grap. Hij geeft het stokje over aan journalist Arjan Visser de genomineerden gaat interviewen. Op Jeroen Brouwers na, die ziek thuis zit.

De interviews van Visser hebben een hoog meta-gehalte. Hij confronteert de schrijvers met afspraken: aan Mark Schaevers vraagt hij ‘welke vragen mocht ik ook al weer niet aan je stellen?’ en aan Stephan Enter ‘Had je wel verwacht dat ik zou vragen naar je Gereformeerde achtergrond?’ Tegen de vermakelijke Annelies Verbeke zegt hij: ‘Nee joh, dat hoef je niet uit te leggen, ze hebben het boek allemaal gelezen.’ Tijdens het interview met Inge Schilperoord kijkt Visser opzichtig langs haar heen: ‘Ja ik moet afronden.’

P.F. Thomése zorgt voor de beste quotes deze avond: ‘Je bent nooit beter dan je lezer, dat is voor genieën verschrikkelijk natuurlijk.’ En over dit soort avonden: ‘Ik wou dat de brug langer openstond, maar als je het eenmaal doet, valt ’t mee. Net als het leven zelf.’

De spanning wordt opgevoerd; we krijgen een paar bedrijfsfilmpjes over de ECI-jury en het nieuwe beeldje te zien en na de pauze spelen Van Deursen en band nog wat. En nog wat, en nog wat, want Nieuwsuur behandelt eerst de lekkage aan het Binnenhof voor ze overschakelen. Jury-voorzitter Andree van Es houdt het vervolgens kort: Brouwers wint en zijn redacteur neemt het beeldje in ontvangst. Op dat moment verschijnt de winnaar groot op het scherm in de Schouwburg. Hij zit thuis voor een boekenkast en krijgt ter plekke het nieuws door van verslaggever Tonko Dop. Als eerste reactie zoekt hij een peuk en een aansteker. De zaal lacht. ‘Heb je het geld bij je?’ vraagt hij aan Dop. Brouwers mag dan 75 en ziekig zijn, scherp is hij nog altijd. Hij houdt een broodzak omhoog vol gekliederd met zinnen. Het is het manuscript van het winnende boek, Het Hout, dat hij op gebruikt papier heeft geschreven. Zoals de jongens van de Belgische band De Mens twintig jaar terug al zongen: ‘Jeroen Brouwers schrijft een boek, en hij weet hoe dat moet, en hij doet dat goed.’

Waar vorig jaar de uitreiking tijdens het festival ongemakkelijk voelde, alles was kort afgemeten en toegespitst op de Nieuwsuur uitzending, was dat dit jaar minder. Nieuwsuur brak maar even in en het voorprogramma was interessanter. Niet vanwege de ECI-praatjes en –filmpjes, maar wel door de interviews en de muzikale omlijsting.

Na afloop zag ik dat Koffietijd-presentatrice Loretta Schrijver in de foyer geïnterviewd werd. Excuses, dat van Koffietijd-presentatrice neem ik terug. Dat is ze wel, maar ze was hier natuurlijk als roman-specialist. In dienst van boekenclub ECI…

Ricco van Nierop

Meer festivalverslagen leest u komende dagen op deze site.

Frans van Deursen doet Vroman's 'Maar als'.

Bekijk hier Nieuwsuur over deze avond.

De Mens - Jeroen Brouwers schrijft een boek, 1992.