De zoveelste plaat van...

Macy Gray, Alanis Morissette, The Cardigans, Björk en Kristin Hersh (50 foot Wave). Het is een bijeengeraapt zooitje met als gemene deler dat al deze artiesten al minstens tien jaar interessante muziek maken en nu met hun zoveelste plaat komen. De 'zoveelste plaat' is een weinig behandeld fenomeen in de muziekkritiek. We kennen natuurlijk de 'debuutplaat' of 'doorbraakplaat' en de snel op dat succes inhakende 'follow-upplaat'. Daarna volgt de 'moeilijke derde plaat' waarop de artiest poogt 'iets anders' te doen en waarvan het maar de vraag is of het publiek daarop zit te wachten. Vervolgens is er de broodnodige 'comebackplaat' waarop de artiest terugkeert naar de sound van het begin om zo toch nog wat verkoop te garanderen. Mocht dit niet baten, dan kan er een greep gedaan worden uit de bak met laatste redmiddelen. In die bak, die ook erg handig is bij het maskeren van een groepssplit of een songwritersblock, zitten de 'best-of-plaat', de 'b-kantjes/demo/outtakes-plaat', de 'duettenplaat', de ouderwetse 'liveplaat' en sinds tien jaar de 'akoestische liveplaat', de ouderwetse 'coverplaat' en de, sinds een jaar of vijf ook in het popgenre populaire 'jazz-standards-cover-plaat'.
Mocht ook dit niet baten, maar de artiest wil muziek blijven maken, dan komt het fenomeen 'zoveelste plaat' om de hoek kijken. Zoveelste platen zijn gericht op de fans die ook na de hype en na de mindere periode blijven hangen. De liefhebbers kunnen best eens een album missen, want is dit nu de vijfde of de zesde cd? De zoveelste dus. Van hits hoeft de artiest het niet meer te hebben. Dus erg veel promotiegelden zitten er niet meer in. Dit geeft de artiest vrijheid om te doen wat zij wil.
In deze aflevering van Chicksinger twee laatste redmiddelen (Gray & Morissette) en drie zoveelste platen (Cardigans, Björk en Hersh).

Macy Gray - Live in Las Vegas (dubbel-cd of dvd)

Gray heeft drie zeer sterke albums gemaakt en werd vervolgens niet meer gepromoot door haar platenmaatschappij omdat de hits uitbleven. Dat is jammer, want ook zonder hits is Macy Gray zeer genietbaar. In het nu-soul genre (D'angelo, Angie Stone, Alicia Keys, India Arie, Joss Stone, Jill Scott, etc) staat ze op een aparte positie. Ze heeft geen zoetgevooisde stem, maar raspt en kraakt overal tegenaan. Daarnaast schrijft ze songs die niet alleen over relaties en liefde, maar vooral over seks en geweld gaan. En dit alles met een zeer fantasierijke pen. Haar muziek barst geregeld uit haar soulvoegen om geheel funky te worden. Dit laatste is zeer goed te horen op Live in Las Vegas. De plaat verveelt nergens, want Macy is goed bij stem (ahum), ze heeft een goede band en doet enkel bekend materiaal: 'When I see you again', 'Relating to a psychopath', 'I've committed murder', 'Sexual revolution' en 'I try'. Van sloom naar zeer snel met genoeg stemoefeningen tussendoor. Toch is Live in Las Vegas niet meer dan een leuk extraatje. Na haar drie albums verscheen er ook al een Greatest hits. Na deze twee laatste redmiddelen is het hoog tijd voor een zoveelste plaat met gewoon weer nieuwe songs.

Alanis Morissette - Jagged little pill (acoustic)

Na een overweldigende doorbraakplaat (Jagged little pill, verkoop 30 miljoen), een sterke follow-up (Supposed former infatuated junkie) volgde al vroeg een laatste redmiddel (Unplugged). Daarna wist het degelijke Under rug swept niet echt de comeback naar het miljoenenpubliek te garanderen, waardoor nog een tweede redmiddel werd ingezet (Feast of craps, vol met b-kantjes). Wederom volgde een degelijke zoveelste plaat, So-called Chaos in 2004. En ondertussen is het tijd voor een volgend zwaktebod. Alanis Morissette nam haar doorbraakplaat nogmaals geheel op, maar dan akoestisch. Het klinkt als een belachelijk plan, aangezien de oorspronkelijke Jagged-plaat het wel degelijk van zijn agressieve geluid moest hebben. Maar omdat haar eerdere Unplugged-album uitzonderlijke versies opleverde, toch maar weer de koptelefoon opgezet voor Miss Morissette. Qua composities blijven zo goed als alle songs overeind, maar de fletse uitvoeringen geven aan dat deze commerciële herhalingstruc artistiek gezien een ernstig zwaktebod is. Dat er een Spaanse gitaar opduikt in 'Forgiven', of een strijkje in 'Right through you' kan daar niets aan verhelpen. De heftige songs ('You oughta know') missen de power en de ballads ('Mary Jane') zinken weg in gezapigheid. In november volgt een volgende poging de miljoenen binnen te halen: dan komt haar Greatest hits uit. Wat mij betreft mag ze snel over naar haar zoveelste plaat met nieuw werk dat slecht verkoopt, maar tenminste geïnspireerd is.
Dankzij de akoestische versie van 'Ironic' hoor ik na tien jaar eindelijk dat Alanis niet heel gewaagd 'a death row hard-on, a minute too late' zingt, maar heel kuis en passend 'a death row pardon, a minute too late'. Ze kan het ook veranderd hebben in de loop der tijd, net als die andere ironische zin: 'It's meeting the man of my dreams, and then meeting his beautiful wife' dat tegenwoordig zo klinkt: 'It's meeting the man of my dreams, and then meeting his beautiful husband.' Ook ironie gaat met z'n tijd mee.

The Cardigans - Super Extra Gravity

Dit is een typisch geval van 'zoveelste plaat'. Oké, The Cardigans hebben nooit naar het laatste redmiddel (Greatest hits) gegrepen, wat te prijzen valt. Alleen de grote bands als REM en Pearl Jam wisten dat lang te voorkomen. En dat terwijl The Cardigans meer een single- dan een album-groep is. Altijd geweldige singles ('Sick&Tired', 'Rise&Shine', 'Lovefool', 'My favourite game', 'Hanging around') en altijd niet meer dan aardige albums. Met Super Extra Gravity is het niet anders. Het album start geweldig met 'Losing a friend' waarop tijdens het refrein een straaljager door de studio vliegt, die voor de nodige crescendo zorgt als Nina Persson zingt: 'Go to hell & crawl back'. Het levert een sterke stevige song op. Net als de single 'I need some fine wine and you, you need to be nicer'. Het stevige gitaarwerk komt enkel op deze twee tracks goed uit de verf. Super Extra Gravity kent ook ronduit saaie gitaarsongs zoals 'Holy love'. Gelukkig zijn de Zweden hun roots niet geheel vergeten en staan er ook wat lievige vrolijke songs op de plaat. 'Godspell', 'Little black cloud' en 'Good morning Joan' springen er uit met tierlantijngitaarloopjes, flauwe rijmpjes en de zoete stem van Persson. Track 12 verdient extra aandacht: Een kerkkoor kondigt in 22 seconden de Bonustracks aan. Heerlijke droge humor. Super Extra Gravity is de zoveelste Cardigans-plaat, meer niet.

Björk - Drawing restraint 9

Björk maakt het de grote schare liefhebbers van de Debut en Post albums al jaren moeilijk. Zelfs voor echte fans was Medulla (2004) een waagstuk met al die vocalen en zo goed als geen instrumenten of drumcomputers. Ze is en blijft een vernieuwend artiest, die zich echter steeds verder van de pop verwijderd en in de experimentele muziek terechtkomt. Aan de luisteraar is het een kwestie van afhaken of meebewegen. Haar jongste album is een soundtrack, gemaakt voor de film Drawing restraint 9 van multimediaal kunstenaar Matthew Barney, niet geheel toevallig de partner van de zangeres. Björk is op het album verantwoordelijk voor al het schrijf-, arrangeer-, en produceerwerk. Van de elf tracks zijn er vijf instrumentaal, twee met keelklankzangers, één met de zang van Will Oldham (Bonnie 'Prince' Palace, etc) en een met kinderkoor. Zo blijven er drie songs over waarop Björk de zang voor haar rekening neemt. 'Bath', 'Storm' en 'Cetacea' zijn stemmige songs waarop de zangeres ouderwets haar stem oprekt en zo één wordt met de omgeving. Van de instrumentale is 'Ambergris March' het meest opvallend door het overmatig gebruik van klavecimbel en klokkenspel. De song zou het ook prima doen als aan-een-touwtje-trekken-en-in-de-wieg-hangend-knuffel-muziekje. De track waarbij de meeste mensen zullen afhaken is het 10 minuten durende 'Holographic entrypoint'. Hierop laten drummer Shiro Nomura en keelklankzanger Shonosuke Okura horen wat bij er hun uit de keel hangt. Het zijn invloeden van het Japanse Noh-theater, die sowieso een grote rol spelen op het album en in de film. Drawing is een uitdaging, maar het zal me niet verbazen dat de eerste de beste Björk-b-kantjes verzamelaar het beter doet onder de liefhebbers.

50 Foot Wave - Golden Ocean

In 2003 kwam de achtste Throwing Muses-plaat uit en zag de vijfde soloplaat van Kristin Hersh het licht. Mevrouw Hersh vond dat nog niet genoeg en bracht daarom dat jaar een vierde zoon ter wereld en bedacht een nieuwe groep: 50 Foot Wave. Logisch dat het dan tot 2005 duurt voordat dat project z'n eerste release uitbrengt. In 50 Foot Wave zitten ook drummer Rob Ahlersde en de Throwing Muses-bassist Bernard Georges. Golden Ocean lijkt een terugkeer naar de oorsprong van The Throwing Muses. Ruige rock, met een agressieve zang. Toch waren dit soort boze songs nog wel te horen op latere albums van Hersh en haar band. Maar waar haar soloplaten voornamelijk zeer eigenzinnige en tegendraadse composities bevatten en waar haar Muses-albums zich richten op de melodieuze gitaarrock, daar doet 50 Foot Wave het simpel en effectief. Het zit tegen de punk aan, waarmee ze een stap doet richting 4AD-labelgenoten als The Pixies en The Breeders. Met zeer sterke songs als 'Clara Bow', 'Sally is a girl' en 'Pneuma' kan 50 Foot Wave zich met gemak aan deze collega-bands meten. Kristin Hersh heeft zichzelf met haar zoveelste album opnieuw uitgevonden. Kijk, zo kan het dus ook.

Ricco van Nierop

Lees verder in relevante recensies op de Recensent:
Alanis Morissette - Under rug swept
Alanis Morissette - So-called Chaos

Eerdere Chicksingerafleveringen vindt u hier.