Titel: In this world
Regisseur: Michael Winterbottom
Hoofdrol(len): Jamal Udin Torabi, Enayatullah
Datum bespreking: 07-10-03
 

Al bekomen van de indrukwekkende drama’s Dogville en Dirty pretty things? Hopelijk wel, want zonder veel adempauze komt nu regisseur Winterbottom met een vluchtelingendrama. Vergeet je bus pringles en halve liter cola light. In this world vraagt om zoutjes van de wereldwinkel en spa-water. En dan ben je alleen nog maar sophisticated aan het sympathiseren. Wil je echt meeleven, dien je de film 48 uur achter elkaar te zien opgesloten in een container van een vrachtwagen op een boot van Turkije naar Italië. Vergezeld van een Afghaans gezin en met de kans op verstikking.

Michael Winterbottom maakt één film per jaar, maar in de Nederlandse planning komt In this world pas enkele maanden later dan zijn vorige, 24 Hour party people. En zijn nieuwste film is different koek, om De Bie maar eens aan te halen. Beperkte Frears zich vorige week nog tot donoren in Dirty pretty things, bij Winterbottom gaat het nu om de gehele mens als handelsproduct. De vluchtelingenproblematiek is business voor handelaren, terwijl het onzeker is of het product zijn eindbestemming wel haalt. Het product dat er heel zijn hebben en houden (en dat van zijn gezin) voor over heeft om de vrijheid te bereiken.

De wees Jamal van 16 en zijn iets oudere oom Enayat zijn twee Afghaanse mannen die al jaren bij Peshawar, in het grootste refugeecamp ter wereld, wonen. Al heet het een opvangkamp, met miljoenen blijft het moeilijk overleven. Ze besluiten te vluchten naar het vrije westen en kopen een ticket. Al in Iran worden ze gesnapt en terug over de grens gezet. Ze proberen hun geld terug te krijgen, maar dat zit er niet in. Na opnieuw te hebben betaald, vertrekken ze. Dit keer met meer geluk. Maar wat heet geluk, als je onderweg bij moet betalen, uren achtereen verstopt in vrachtwagens zit, weinig te eten hebt en medevluchters ziet sterven. Ze komen door Iran, Turkije, Italië en Frankrijk. Uiteindelijk gaat Jamal hangend onder een vrachtwagen de kanaaltunnel door, op weg naar Engeland.

In this world is een spannend avontuur, maar de spanning komt niet alleen uit de film, maar ook uit de werkelijkheid. Het besef dat dit dagelijks gebeurt; dat er Chinezen doodvriezen in vrachtauto’s , dat er te weinig hulp is in Peshawar en dat mensensmokkelaars grof geld verdienen aan de vrijheidsdrang van mensen in nood. Het wereldnieuws over vluchtelingen doet beseffen hoe ernstig het met deze mensen In this world gesteld is. Winterbottom deed research onder vluchtelingen ter plekke, maakte er een verhaal van. Hij koos ervoor om het verhaal niet door acteurs te laten spelen en dat is soms goed te zien, maar door ervaringsdeskundigen en ook dat is goed te zien. Collega-recensent Quinn meldt op zijn site dat de jongste ‘acteur’, na de opnamen, wederom de vlucht naar Engeland ondernam. Hij is er bij een gastgezin ondergebracht maar zal op zijn 18e verjaardag Engeland moeten verlaten. Een wrange vergelijking, maar het is alsof de hoofdrolspelers van een Hollywoodfilm melden dat ze op de set een affaire hadden. Betere publiciteit kun je je als filmmaker niet wensen.

Gebaseerd op gelijksoortige ervaringen en gespeeld door mensen die de ervaringen kunnen delen. Fictie dus, maar zwaar geïnspireerd door de realiteit. Het is nog net geen geheel geënsceneerde documentaire. Net als in Welcome to Sarajevo (1997) zit Winterbottom dicht op de realiteit en mengt hij als een volleerd chemicus (souschef/dj, wat je wilt) feit en fictie tot een indrukwekkend drama. Sterk aan In this world is dat Winterbottom nergens uitleggerig of romantiserend wordt.
Het resultaat is dat de meegebrachte Max-Havelaarzoutjes onaangeroerd blijven. Het spa-water heeft de droge keel niet kunnen voorkomen. De enige momenten om als kijker op adem te komen zijn de voetbalwedstrijdjes. Op diverse plaatsen tijdens de vluchtreis wordt met allerlei mensen gevoetbald. Belangrijker dan het gemoed van de kijker, is toch wel dat de acteurs, de vluchtelingen letterlijk en figuurlijk even adem kunnen halen.

Oscar Krieger