Wie vorige week dinsdag, woensdag en donderdag de website van De Balie bezocht, werd doorgestuurd naar de actie van www.vrijheidvanmeningsuiting.org. Bezoekers worden daar opgeroepen foto’s in te zenden van zichzelf met de mond gesnoerd. Op één van de foto’s ontdek ik de schrijver, journalist en directeur van De Balie, Anil Ramdas. Met plakband op zijn mond. Als ik hem vrijdag spreek, is dit duidelijk niet meer het geval. Ik interview hem dan ook over de vrijheid van meningsuiting.

Hoe kwam de actie op de site tot stand?
‘Bij De Balie werken veel Rietveldstudenten, bijvoorbeeld achter de bar en in de garderobe, maar ook doen ze de vormgeving van diverse avonden. Enkelen van hen kwamen heel snel na het nieuws dinsdagmorgen al met ideeën bij ons aan. Daar is, met weer anderen, die site uit ontstaan. De eerste emotie werd verwoordt in een statement; Discriminatie en vooroordelen stoppen niet door mensen de mond te snoeren (dit is een citaat uit het statement van de actie-site, red.). En als alternatief van de gebruikelijke handtekening, kunnen mensen hun eigen foto erop zetten. Een mooie visuele vorm. Daarom wilden we graag meewerken aan deze actie.’

De afgelopen week liep het Córdoba-festival in De Balie. Córdoba verwijst naar de Spaanse stad die rond het jaar 1000 zijn gouden eeuw beleefde. In de stad werkten en leefden joden, christenen en islamieten vreedzaam samen. Voor dit festival hebben zeven theatergroepen en diverse toneelschrijvers zich laten inspireren door die plaats en die tijd. Het rondreizende festival is nog te zien in Brussel, Haarlem en Leeuwarden.

Is er na de moord op Van Gogh sprake geweest van het omgooien van het programma?
‘We hebben binnen De Balie dinsdag wel uitgebreid gediscussieerd. Logischerwijs over de moord en de maatschappelijke gevolgen. Maar ook in verband met ons programma. Met als conclusie dat juist de opzet van de Córdoba-avonden zich prima leent om de actualiteit te behandelen. Vooral omdat na de voorstellingen publieke nabesprekingen plaatsvinden waarin gediscussieerd kan worden over het stuk, maar ook over de actualiteit.
En dat is dus ook gebeurd, donderdagavond werden voorbeelden uit de voorstelling gebruikt om in de discussie zaken te verhelderen. En die discussie ging natuurlijk ook veel over de actualiteit. Omdat er in de nabesprekingen niet per se naar een conclusie toe gepraat moet worden, wordt het gesprek heel associatief. Zo kunnen de deelnemers en toehoorders nog tot ontluisterende ontdekkingen komen.’

In discussies hoor je overal heftige meningen en uitspraken. Hoe komt dat op u over?
‘De behoefte aan heldere standpunten en afgeronde verhalen is groot, zeker met al die discussies na de moord op Theo van Gogh. Ik werd vandaag gebeld door NOVA, die waren op zoek naar een stevige mening over het moslimfundamentalisme. Dan kunnen ze beter een Theodor Holman nemen, ik kies toch meer voor de nuance. Aanstaande woensdagavond staat Derrida op het programma. Over de onlangs overleden taalfilosoof is een film gemaakt, die dan vertoond wordt. Maar daaromheen plannen we nu een avond waarin we zijn de-constructivisme-methode gaan toepassen op de actuele situatie. Neem de reeks; 9-11, Fortuyn, oorlog Irak, Madrid, Van Gogh. Iedereen heeft de neiging om een afgerond verhaal daarvan te maken, logische verbanden te construeren, die er misschien helemaal niet hoeven te zijn. Met bijvoorbeeld als gevolg dat er gegeneraliseerd wordt in de felle discussies die overal gehouden worden. Woensdagavond gaan we met Derrida in gedachten dit soort constructies uit elkaar proberen te trekken. Om erachter te komen hoe de kunst van het converseren in elkaar zit, waar het goed of juist fout gaat.’

Even iets heel anders. Komende zaterdag bent u aanwezig bij de uitreiking van de Novib/PEN-Awards, voor bedreigde en vervolgde journalisten en schrijvers. Wat brengt u daar?
‘Ik ga daar de Indiase schrijfster Sagarika Ghose interviewen. Op zich heeft dat niet zoveel met die uitreiking te maken. Ghose wordt gelukkig niet bedreigd. Tijdens mijn verblijf in India heb ik haar leren kennen als één van de meest opvallende intellectuelen van deze generatie. Haar boek The Gin Drinkers vertoont grote vernieuwing ten opzichte van de bestaande literatuur in India. Het handelt over de grote stadsproblemen in Delhi. Het interview dat ik met haar heb, is een mooie gelegenheid om aandacht aan deze schrijfster te besteden.’

Ricco van Nierop

Novib/PEN-Awards Tijdens het Crossing Border festival zullen zaterdagmiddag 13 november de Novib/PEN-awards uitgereikt worden. Net als vorig jaar (lees hier ons verslag) verwacht de organisatie zo goed als geen schrijvers die de awards in ontvangst komen nemen. De prijs is namelijk bedoeld voor schrijvers en journalisten die in hun land bedreigd worden om wat ze schrijven en kunnen daardoor vaak niet gaan en staan waar ze willen. Tijdens de uitreiking treedt onder andere zanger Michael Franti (Spearhead) op. Daarnaast zal Anil Ramdas de Indiase schrijfster Sagarika Ghose interviewen over haar grotestadsroman The Gin Drinkers. Koninklijke Schouwburg, Den Haag, 13-11-2004, 15:00 de Recensent brengt hiervan volgende week een verslag.