|
|
|
|
 ‘This
is my first time on stage before an audience of both women and men,’ zei
schrijfster Wajeha Al-Huwaider op 13 november in de Koninklijke Schouwburg in
Den Haag. Een bevreemdende uitspraak, maar het onderwerp van deze middag lijkt
ook in Nederland steeds minder vreemd: de vrijheid van meningsuiting.
Al-Huwaider was speciaal overgekomen uit Saoedi-Arabië voor de uitreiking van
de Novib/PEN-awards (lees hier een verslag
van deze bijeenkomst). Deze kreeg zij overhandigd als ondersteuning, voor het
feit dat ze sinds augustus 2003 een publicatieverbod heeft gekregen van de
Saoedische overheid en zodoende haar werk niet meer kan uitvoeren. Het
publicatieverbod was een reactie op een door haar geschreven column waarin zij
betoogde dat Saoedi-Arabische burgers gedesillusioneerd waren over het beleid
van hun regering. Al-Huwaider heeft voor die tijd veel artikelen gepubliceerd
over politieke, sociale en culturele onderwerpen, in het bijzonder over de
marginale positie van vrouwen. Veel van haar artikelen zijn online bereikbaar
via www.arabnews.com. De
schrijfster heeft een boek klaar liggen, dat zij niet kan publiceren en werkt
inmiddels aan een tweede. Zij heeft twee zoons en verblijft in Dhahran, in het
oosten van Saoedi-Arabië. Na afloop van de award-ceremonie, sprak de
Recensent met haar.
Gefeliciteerd
met de prijs, of had u hem liever niet gehad?
Natuurlijk had ik de
ondersteuning liever niet nodig gehad. Maar ik voel me erg vereerd om hier te
zijn en deze prijs persoonlijk in ontvangst te nemen. Om te merken dat er
mensen en organisaties met je meeleven. Het belangrijkste is echter dat ik in
mijn eigen land mijn verhaal en mening weer kan laten spreken. Ik kan nu mijn
publiek niet bereiken. Sommigen dachten zelfs dat ik uit Saoedi-Arabië was
vertrokken, omdat ze me niet meer in de krant lazen. Maar dat komt enkel omdat
de regering mij verbiedt om te schrijven. Voor een journalist is zo’n verbod
een grote handicap.
Was het
moeilijk om van Dhahran in Saoedi-Arabië naar Den Haag te komen?
Tot 11-9 had ik alleen in de Arabische wereld een visum
nodig en was het geen probleem over de rest van de wereld te reizen. Maar sinds
de war on terror, is het zeer ingewikkeld om Saoedi-Arabië te verlaten. Ik kwam
geregeld in Turkije, maar dat kan niet meer. Het is, na veel gedoe, gelukt en
ik ga morgen weer terug en hoop dat ik mijn land weer in kan.
Je
hebt een boek geschreven, maar door het publicatieverbod kan het niet
uitgegeven worden. Waar gaat het boek over?
Het gaat simpel gezegd over de manier van leven. Met
daarbij de specificatie: als vrouw in Saoedi-Arabië in de jaren 70 en 80. Het
is een mix tussen mijn eigen ervaringen en die van enkele vrouwen die ik ken en
speelt in een moeilijke periode in het land. Er kwam veel geld binnen via de
olie-industrie, maar de overheid zocht naar een manier om zich tegen
buitenlandse mogendheden te beschermen: tegen het kapitalisme van Amerika, maar
ook tegen het communisme van Rusland. De burgers plukten daar de bittere
vruchten van. Het boek gaat over de drie taboe’s: seks, politiek en religie.
Misschien zou ik met één nog wel wegkomen, maar zeker niet met twee of drie.
Maar dan moet eerst mijn schrijfverbod worden opgeheven
|
|
Heeft u
overwogen uw boek in het Engels uit te geven?
Daar denk ik over na, maar de belangrijkste groep die ik
wil bereiken zijn mijn landgenoten. Zij lezen geen Engels en daarnaast zal zo’n
vertaling niet officieel in de winkels kunnen verschijnen. Importeren via het
internet is ook geen optie, omdat het gros van de mensen geen internet heeft.
Mocht ik een buitenlandse uitgever vinden, zal ik het eerst moeten vertalen,
mijn stijl zodanig moeten veranderen, zodat de Saoedische inlichtingendienst
mij er niet in kan ontdekken. Logischerwijze zou het onder pseudoniem
uitgegeven moeten worden. Ik wil natuurlijk geen tweede Salman Rushdie worden.
Hoe zie
je de toekomst, laten we zeggen over vijf jaar?
Vijf jaar! Ik weet niet eens hoe het morgen is. Vorig jaar
heeft de regering enkele openingen gegeven, waardoor journalisten weer over
bepaalde onderwerpen mochten schrijven. Dit gebeurde ook en het leek heel
hoopvol. Maar in maart van dit jaar zijn die journalisten en schrijvers
opgepakt en zijn weer meer zaken verboden. Echt een val, waar mijn collega’s,
waaronder een bevriende dichter, zijn ingelopen. Twaalf van hen zaten in de
gevangenis en kregen een contract voor ogen. Als ze tekenen, dan beloven ze
niet meer over mogelijke staatshervormingen te schrijven en zijn ze vrij. Negen
van hen hebben getekend. De bevriende dichter Ali Al-Domaini zit nog in de
gevangenis waar hij vandaag het suikerfeest zonder zijn dochter doorbrengt.
De zanger
Michael Franti verwees tijdens zijn optreden deze middag naar jouw situatie.
Kende je hem?
Nee, ik had nog nooit van hem gehoord, maar ik ben zeer
gevlijd door zijn woorden. Ik ga hem zo bedanken. Misschien dat ik vanavond
tijdens het festival nog wel naar hem ga luisteren.
Wajeha Al-Huwaider wordt alweer aangeklampt door andere
belangstellenden. Durf, moed, sterkte, felicitaties komen haar tegemoet in de
vorm van woorden, handen en schouderklopjes. Nog een avond in het teken van
woorden en muziek en de volgende dag terug naar huis.
Ricco van Nierop
|
|
|
|
|
