Réda: ‘Zullen we onderweg in Milaan en Venetië stoppen?’
Mustapha: ‘We gaan naar Mekka! We zijn geen toeristen!’
Réda zit achter het stuur, zijn vader (Mustapha) zit naast
hem. Stilzwijgend verwerken ze hun meningsverschil.
Réda vat de reis die ze samen maken op als een spannend
avontuur. Zijn vader niet; hij is op pelgrimage. Zoals elke zichzelf
respecterende moslim zal hij eenmaal in zijn leven deze bedevaart (hadj) maken.
Aldus een typerende scène uit de film Le grand voyage van Ismaël Ferroukhi. De verschillen tussen vader en zoon komen neer op hun kijk op tradities. Vader (Mohamed Majid) spreekt een beetje Frans en goed Arabisch, zijn zoon (Nicolas Cazalé) precies andersom. Vader bidt met een groepje pelgrims terwijl zoon de naam van zijn Franse vriendinnetje in het zand schrijft. Ferroukhi heeft een gewoon generatieconflict in een personenauto gestopt en op weg gestuurd. Op weg naar Mekka, naar avontuur, naar ruzie en naar verzoening.
Als Réda niets aan een bedelaar geeft, ontstaat opnieuw een conflict met zijn vader. Zoon loopt boos een berg op en wil met de reis stoppen. Zijn vader komt hijgend achter hem aan. ‘Ik heb je ook niet meer nodig,’ meldt hij. In het volgende beeld zitten de twee mannen weer zwijgend naast elkaar in de auto.
De film zit boordevol scènes waarin actie gevolgd wordt door een stille reactie, waarbij de blikken tussen de twee mannen boekdelen spreken. Le grand voyage buit de mogelijkheden van het genre roadmovie helemaal uit. Hiermee bedoel ik dat grofweg gesproken twee tegenstellingen optreden: die van de vrijheid en de geslotenheid, en die van de fysieke en de innerlijke reis. Vader en zoon komen normaal gesproken niet uit hun Franse woonplaats en nu staat de wereld voor hen open. Daar tegenover staat de beslotenheid van de auto, die veel gelijkenissen vertoont met die van hun huis; ze zijn ondanks de veranderende omgeving volledig op elkaar aangewezen. De tweede tegenstelling komt uit het literaire genre van de queeste (Odyssee) en komt sowieso voor in veel films, romans en andere verhalende media. Vader en zoon reizen naar Mekka, maar óf en hoe ze daar aankomen is niet de crux van het verhaal. Het gaat erom wat ze onderweg met elkaar meemaken. Hoe ze elkaar en zichzelf leren kennen. Zo opgeschreven klinkt het wel erg cliché, maar Ferroukhi brengt het overtuigend. Zijn hoofdpersonen zijn eigenwijs en lijken niets voor elkaars standpunten te voelen. Maar de onderhuidse spanning gaat gepaard met sympathie en liefde tussen vader en zoon.
Le grand voyage is niet enkel een roadmovie, maar ook een coming of age-film en een familiedrama. Naast alle drama valt er ook genoeg te lachen om de nukkige vader en de vooruitstrevende zoon. Zo gooit pa het apparaat dat irritant piept het raam uit en zoekt Reda zich later een ongeluk naar zijn mobiel. Vader trapt hard op de rem als hij zijn standpunt kracht bij wil zetten, met een bijna-ongeluk als resultaat. De meest absurde situaties komen door de lifters die ze onderweg meenemen. Eerst is er een vrouw die zonder iets te zeggen bij hen instapt en later is er een schaap dat druk achterin zit te mekkeren. Een zeer geslaagde hadj-roadmovie.