Nadat zanger/pianist Ben Folds zijn (uit drie man bestaande) groep Ben Folds Five in 2000 ontbond, legde hij zich toe op het in zijn eentje opnemen van cd’s. Op Rockin’ the Suburbs (2001) bespeelde hij alle instrumenten en tijdens de daarop volgende tournee, die resulteerde in de prachtige live-registratie Ben Folds Live (2002), speelde hij zijn repertoire waarbij hij enkel zichzelf begeleidde op de piano. In eerste instantie nam hij ook zijn nieuwste cd, Songs for Silverman, in zijn eentje op, maar toen het werk daaraan vorig voorjaar was afgerond, zag Folds ervan af de cd uit te brengen. Hij trommelde een drummer (Lindsay Jamieson) en een bassist (Jared Reynolds) op en nam de nummers, aangevuld met enkele nieuwe, opnieuw op. Naar eigen zeggen is het resultaat een energiekere plaat. De bezetting piano-bas-drums is identiek aan die van Ben Folds Five, en nodigt alleen daarom al uit tot vergelijkingen met Folds’ eerdere werk.

Eerste indruk: Ben Folds is zijn wilde haren kwijt

De foto op de achterkant lijkt illustratief: werd Folds tijdens Ben Folds Five geflankeerd door twee opgeschoten studenten, nu staan er twee bomen van kerels die ernstig voor zich uit kijken. Stond Folds vroeger garant voor virtuoze, uitzinnige, energieke muziek, waarbij elke muzikant speelde op het randje van wat zijn instrument aankon (wat vooral in het geval van de Baldwin die Folds zelf bespeelt in waanzinnig pianospel resulteert), op zijn jongste cd is het geluid wat meer glad getrokken. De band klinkt nog steeds geweldig, maar de instrumenten gieren nog maar incidenteel. Ik tel op Songs for Silverman bovendien maar één ‘bitch’, één ‘pissed’ en geen enkele ‘fuck’; in zijn jongere jaren haalde Folds per liedje met gemak een veelvoud van deze aantallen. Verder wordt in het boekje Frally Folds bedankt (tijdens Rockin’ the Suburbs nog Frally Jones), zingt hij een liedje voor zijn dochter (‘Gracie’) en waagt hij het ons al in het eerste nummer ‘Bastard’ de les te lezen:

Why you gotta act like you know when you don’t know?
It’s okay if you don’t know everything.

(‘Bastard’)

Tweede indruk: Ben Folds is melancholieker geworden

De baldadigheid van Folds tijdens Ben Folds Five en Rockin’ the Suburbs was zelden vrij van melancholie. Denk hierbij vooral aan het prachtige The Unauthorized Biography of Reinhold Messner (1998). Maar de ‘gevoelige’ Ben Folds wordt op Songs for Silverman minder gecompenseerd door de ‘baldadige’. Dit levert een weliswaar ernstige, maar prachtige cd op vol lekker in het gehoor liggende liedjes. Als altijd roept het stemgeluid van Folds, zijn pianospel en zijn manier van liedjes maken een reeks aan associaties op, de meeste uit de jaren 70 (de afsluiter Prison Food bevat zelfs een stukje Yes). Maar hoe duidelijk de invloeden soms ook zijn te herkennen, feitelijk is Folds een zeer oorspronkelijk artiest met een bijzonder talent voor het schrijven van mooie melodieën en pakkende teksten, en een virtuoos op de piano. De eerste single Landed is daar een sprekend voorbeeld van, een liedje over een man die zich uit liefde voor zijn vrouw laat meeslepen door haar waanzin, zich vervreemdt van zijn omgeving tot hij zich dat realiseert:

But I opened my eyes and walked out the door
And the clouds came tumbling down
And it’s ‘Bye, bye, goodbye, I’ve tried’
And I twisted it wrong just to make it right
I had to leave myself behind
And I’ve been flying high all night
So come pick me up, I’ve landed

(Landed)

Definitieve indruk: Ben Folds herhaalt zich op de meest aangename manier

Met Songs for Silverman (geen idee overigens wie die ‘Silverman’ is, volgens mij weet ook Folds zelf het niet) heeft Ben Folds opnieuw een ijzersterke plaat gemaakt. Je zou de cd kunnen kwalificeren als een herhalingsoefening, het is een mix van de muziek die hij met Ben Folds Five maakte en Rockin’ the Suburbs. Daarmee zit je niet ver naast de waarheid, maar zou je ook te weinig recht doen aan de prachtige liedjes die op de cd te beluisteren zijn. Het country-achtige verhaal van een wanhopige Jezus in Jesusland, het virtuoze You to thank, het pakkende Trusted en de ontroerende groet aan singer-songwriter Eliott Smith, die anderhalf jaar geleden zelfmoord pleegde:

Eliott man you played a fine guitar
And some dirty basketball
The songs you wrote got me through a lot
Just wanna tell you that
But it’s too late

(Late)

Het laat je allemaal niet meer los, de liedjes spoken nog dagenlang in je hoofd en, net als al het andere werk van Ben Folds, noopt het tot opnieuw luisteren en nog een keer. Wat mij betreft mag Ben Folds zich nog wel wat vaker herhalen.

Edwin Fagel