Meisje heeft genoeg van haar vriendje en huurt een bureau in om de herinneringen aan hem uit te wissen. Als dat vriendje daarachter komt, ondergaat hij uit wraak dezelfde procedure. Als hij halverwege de behandeling spijt krijgt, gaat het mis en worden werkelijkheid en fictie op zo’n manier verhaspeld dat zowel kijker als hoofdrolspelers er nog maar moeilijk vat op krijgen.

Wat klinkt als de samenvatting van een goedkope sciencefiction, is de essentie van Eternal Sunshine of the Spotless Mind, een van de filmhits van vorig jaar. Het bizarre gegeven van de ‘herinneringsverwijderaar’ krijgt daarin een volstrekt geloofwaardige plaats binnen een liefdesverhaal. Dat dat kan, is te danken aan de combinatie script–muziek–beeld en een slimme casting.

Titanic-ster Kate Winslet, normaal ingesnoerd in korsetten voor kostuumdrama’s, is de roekeloze, naar hysterie neigende Clementine. Hiermee is de film een waardige opvolger van haar meer avontuurlijke films als Hideous Kinky. Haar tegenspeler Jim Carrey is nu eens niet de gebruikelijke clown, maar een wat wereldvreemde, lievige jongen, die alles voor Clementine over heeft.

Het verhaal over de teloorgang van hun liefde wordt achterstevoren verteld, de meest verse herinneringen, van de ruzietjes over haren in een doucheputje, zien we eerst. Clementine voelt zich opgesloten en verveeld, Joel is jaloers en bezitterig, en ergert zich aan haar steeds veranderende haarkleur. Hoe verder de tijd terugloopt, des te duidelijker het wordt hoe leuk het allemaal was in het begin. Gefilmd met de snelheid van een videoclip brokkelen herinneringen letterlijk af.

De manier van filmen, gecombineerd met het ingenieuze script, geeft Eternal Sunshine of The Spotless Mind een filosofische onderstroom: het gaat niet alleen over de liefde, maar ook over hoe je herinneringen je uiteindelijk maken wie je bent. De combinatie van technisch vernuft en origineel verhaal leverde de film niet alleen een Oscar op (beste script), maar zorgde er ook voor dat Eternal Sunshine of The Spotless Mind bovenaan alle filmlijstjes van 2004 stond.

Na zoveel aanprijzingen moeten de meeste filmliefhebbers de film wel gezien hebben (en hij werd ook eerder besproken bij de Recensent). Waarom dan toch nog de dvd? Om het effect van langzaam weggevaagde huizen, bibliotheken en mensen nog eens te bekijken met de afstandsbediening binnen handbereik. Want de Franse clipmaker Pierre Bismuth, een vriend van regisseur Michel Gondry, zette zijn acteurs niet – zoals gebruikelijk in dit genre – voor een blauw scherm, waardoor ze vaak wat wezenloos gaan acteren, maar bouwde gewoon een set met wat extra deurtjes erin. De maker claimt dat er geen enkel special effect werd gebruikt, maar dat alles voor de camera werd geënsceneerd.

Mooi is dat de film, zelf tenslotte een technisch hoogstandje, de kijker de feilbaarheid van de techniek subtiel onder de neus wrijft: zelfs hersenspoelingen kunnen niet voorkomen dat Clementine en Joel opnieuw verliefd worden en impulsief dezelfde trein naar het strand nemen waar ze elkaar voor het eerst hebben ontmoet.

Irene Start