Deze week in de bios (afl. 9): Het individu in de groep

Het Film Festival van Rotterdam (IFFR) biedt een breed scala aan films. Komende week blijkt dat nog eens uit de reguliere bioscoopreleases. Drie zeer verschillende IFFR-films gaan in landelijke première. Il Divo is een biografisch verhaal over de Italiaanse premier Andreotti en als film vooral interessant voor ingewijden. Involuntary is een ongemakkelijke, schokkende Zweedse mozaïekfilm over de negatieve kanten van groepsgedrag. Rachel getting married is een zeer geslaagd Amerikaans familiedrama, dat doet denken aan Festen.

Il Divo – Paolo Sorrentino
Cast: Toni Servillo, Anna Bonaiuto; IFFR; Release: 26-02-09

Na Gomorra, speelt ook in de tweede grote Italiaanse film van dit jaar de maffia een aanzienlijke rol. Net als in Gomorra gaat het hier niet om de geromantiseerde Amerikaans-Italiaanse maffiavariant, maar om de werkelijke maffia in Italië zelf. Maar in Il Divo staat niet de maffia, maar de politiek centraal. Na zijn zesde termijn als premier (hij was al politicus sinds 1945) wordt Giulio Andreotti in 1991 verdacht van het feit dat hij in het verleden banden onderhield met de maffia. De film laat Andreotti zien in de periode van zijn mislukte verkiezingen voor zijn zevende termijn en in aanloop van het proces over die maffiabanden. Tussen de politieke achterkamertjesoverleggen, de privé-gesprekken en de feestjes zitten beelden gesneden van afrekeningen. Allerlei sleutelfiguren in de maffia, politiek en journalistiek worden op gruwelijke wijze afgeslacht.
Door deze film kwam ik erachter dat ik zo goed als niets weet van de Italiaanse politiek. Door deze film heb ik er ook zo goed als niets bijgeleerd. Gemiste kans dus. De film gaat van een behoorlijke voorkennis uit. Alle sleutelfiguren worden wel geïntroduceerd, maar het zijn er teveel en het gaat te snel om alle verbanden te kunnen leggen (sommige sleutelfiguren worden geïntroduceerd en zijn een scène later dood). Jammer natuurlijk, want er zitten wel mooie dingen in deze film, zoals het portret van een eenzame oude politicus. Ik gok dat deze film voor kenners van de Italiaanse politiek uit de jaren ’70 en ’80 zeer aangenaam is en voor de rest: lees eerst een geschiedenisboek of check een docu over die periode.

Rachel Getting Married - Jonathan Demme
Cast: Anna Hathaway, Rosemarie DeWitt, Debra Winger; IFFR; Release: 26-02-09

Ondanks de titel draait alles in deze film om Kym. Natuurlijk, haar zus Rachel gaat trouwen en daarvoor zijn alle familieleden en vrienden naar het ouderlijk huis gekomen, maar de opmerkelijkste gast is Kym (een sterke rol van Anna Hathaway). Ze is namelijk net voor de zoveelste keer vrijgekomen uit een afkickcentrum en iedereen is bang dat ze het feest gaat verpesten. Juist door die angstige houding, ontvlamt de boel en ontstaan er heftige confrontaties.

Rachel getting married doet denken aan het Deense familiedrama Festen, vanwege het feit dat een heel gezin een weekend lang in een huis zit en ondanks of juist door het traumatische verleden tot elkaar veroordeeld is. Een groot verschil met die Deense film is dat Rachel getting married een stuk lichter van toon is. Over de verslaving van Kym mogen bijvoorbeeld ook cynische grappen gemaakt worden. Het liefst door Kym zelf, want als haar zus of het vreselijke bruidsmeisje iets durft te zeggen, is er grote kans dat de bom weer barst. Juist de humor zorgt ervoor dat het drama indringender en echter overkomt in deze voortreffelijke film.

Involuntary – Erik Hemmendorff
Cast: Maria Lundkvist, Cecilia Milocco, Villmar Bjorkman; IFFR; Release: 26-02-2009

Vijf verhalen vertelt Involuntary. Vijf verhalen die slaan op de titel, want telkens ondergaat een personage onvrijwillig iets. Bijvoorbeeld een vrouw die op busreis is en per ongeluk iets in de wc sloopt. Als vervolgens de buschauffeur niet verder wil rijden tot iemand heeft bekend en een onschuldig kind tot een bekentenis gepraat wordt, blijft de vrouw haar mond houden. In een ander verhaal voelt een man zich niet op zijn gemak, terwijl hij ‘lekker een weekendje weg is’ met vrienden. Vrienden die seksuele spelletjes met hem spelen. Of het verhaal van de lerares die ziet dat haar collega een jongetje mishandelt en geen gehoor krijgt bij de rest van haar collega’s als ze dit meldt. Stuk voor stuk verhalen die handelen over groepsgedrag en de positie van individuen in zo’n groep. Ongemakkelijke verhalen waar je je ook als kijker niet lekker bij gaat voelen. De belangrijkste oorzaak daarvoor is dat het goed vertelde en goed geacteerde verhalen zijn, maar ook de vorm van film draagt bij aan dat gevoel. Handheld camera’s zorgen voor veel – letterlijk - schokkende beelden en hoofden en gebeurtenissen die maar half in beeld komen. Die stijl kan behoorlijk gaan irriteren, maar het vervelende gevoel dat de verhalen oproepen voert de boventoon. Kortom: Involuntary is een goede, schokkende, ongemakkelijke film.

Ricco van Nierop

In de vorige edities van ‘Deze week in de bios’:
08.09: Pink Panther 2 / Transsiberian / Traitor
07.09: The Wrestler / Slumdog Millionaire / Bolt / City of Ember
05/06.09: The Higher Force / Eldorado / Frozen River / Doubt / Make it happen
04.09: Kan door huid heen / Curious Case of Benjamin Button / Gomorra / Valkyrie
03.09: Diary of a Times Square Thief / Revolutionary Road / Milk / Links / Zack & Miri make a porn
02.09: Frost/Nixon / Seven Pounds
01.09: Hamlet2 / The Visitor / Yesman