COEN-film nr. 13

Burn after reading is de dertiende film van de regisserende Coen-broers Ethan en Joel. En alweer de tweede dit jaar. Na de achtervolgingswestern No country for old men, goed voor vier Oscars, volgt nu een komische intrigefilm. Met de bekende Coen-ingrediënten zoals zwarte humor, klunzende amateur-criminelen en Coen-acteurs als George Clooney en Frances McDormand. Nieuw zijn John Malkovich en een hilarische Brad Pitt.

CIA-er John Malkovich neemt ontslag en gaat zijn memoires schrijven, terwijl zijn vrouw Tilda Swinton vreemdgaat met George Clooney. Ondertussen vinden de sportschoolinstructeurs Frances McDormand en Brad Pitt de memoires van de CIA-er en proberen daarmee iedereen te chanteren.

De verhaallijnen buitelen over elkaar heen in Burn after reading. Gelukkig is het scenario ook van de Coen-broers waardoor het toch een overzichtelijke komedie oplevert. Eén die beter uitvalt dan de vorige Coen/Clooney-komedie Intolerable Cruelty, die ietwat te voorspelbaar was voor een Coen-film. Opvallend a-typisch voor de Coens is dat het wat betreft vette zuidelijke accenten in deze komedie erg meevalt. Logisch ook als je bedenkt dat deze film zich afspeelt in Washington.

Naast het verhaal, de oneliners en de dialogen zijn vooral de acteurs op topniveau. George Clooney (derde Coen-film) is in zijn element, Frances McDormand (zesde Coen-film) is bijna net zo geweldig als in Fargo en Richard Jenkins (derde Coen-film) is innemend als de sportschoolhouder met een crush op medewerkster McDormand, die hem niet ziet staan. Deze bekende Coen-acteurs worden echter overvleugeld door twee ‘nieuwe’ namen, die hopelijk in de toekomst vaker met de broer samen zullen werken. Van John Malkovich was allang bekend dat hij zowel drama als komedie heel goed en begeesterd kan spelen. Dit is één van zijn beste komische rollen. Dat geldt ook voor de grootste verrassing: Brad Pitt, die sinds Snatch niet meer zo grappig uit de hoek kwam als nu in zijn rol van klunzige sportleraar.

Alle dertien Coen-films op een rijtje gezet, komt hun nieuwste product halverwege. Dat is een hele goede score, aangezien ze voornamelijk goede tot zeer goede films hebben gemaakt. Burn after reading is mijns inziens zelfs beter geslaagd dan hun vorige, meermaals bekroonde, film No country for old men. Hoewel onvergelijkbaar – Burn is veel luchtiger dan Country – ligt het vooral aan de onevenwichtigheid in combinatie met de lengte van Country. Burn after reading is een perfect afgemeten en vol met humor vertelde klucht.

Alle 13 Coens op een rij

9,0 Barton Fink, 1991
9,0 Fargo, 1996
9,0 The Big Lebowski, 1998

8,5 Hudsucker Proxy, 1994
8,5 O, Brother where art thou?, 2000
8,5 The Man who wasn’t there, 2001
8,5 Burn after reading, 2008

8,0 No Country for old men, 2007
8,0 Blood Simple., 1984

7,0 Raising Arizona, 1987
7,0 Intolerable Cruelty, 2003

6,5 Miller’s Crossing, 1990
6,5 The Ladykillers, 2004

Beste film: Zowel na het zien van Fargo, Lebowski als O, Brother dacht ik de beste Joel en Ethal Coen-film gezien te hebben. Dankzij een tweede en derde keer kijken, zakte O, Brother iets in waardering. Nog altijd blijft er dan een zeer vermakelijke en muzikale odyssee over. Barton Fink, over scenarioschrijver (John Torturro) die vers in Hollywood met een writer’s block zit, zag ik pas dit jaar en overweldigde mij. In simpelheid, humor en spel. Misschien wel de beste van de Coen-broers.

Overeenkomsten: zwarte humor, geweld, bloed, klunzende amateur-criminelen, prachtige vormgeving, jaren ’30-’50, spannende plots met genoeg ruimte voor niet-storende surrealistische zijpaden, vreemde einzelgangers, kale hotel/motelkamers, kidnapping/afpersing/overdracht losgeld, vet zuidelijk accent, voortreffelijk acteerwerk van regelmatig terugkerende namen waaronder Frances McDormand (de vrouw van Joel Coen zit in 6 van de 13 films).

Opvallend: Ondanks hun voorliefde voor het tijdperk ’30-’50, speelt ongeveer de helft van de Coen-films zich gewoon in ‘een soort van’ heden af (Fargo, Blood, Intolerable, Lebowski, No Country, Arizona, Burn).

Missers: Miller’s Crossing kan moeilijk een misser genoemd worden. Dit historische criminele epos was de eerste Coen-film waarin de aankleding, vormgeving en sfeer tot in de puntjes perfect was. Toch overtuigt de film niet geheel. Misschien dat de personages niet interessant genoeg waren voor zo’n lange film.
The Ladykillers is geen origineel Coen-verhaal, want een remake van een Britse komedie uit 1955. De film voegt enkele aardige scènes en grappen toe, ziet er prachtig uit, maar Tom Hanks met een te vet accent gaat snel irriteren, waardoor sneller opvalt dat de film niet zo heel sterk is.

Ricco van Nierop