Curtis Corbijn Control

Het moet 1985 geweest zijn; ik wist nog maar net dat je geen upveertig moest zeggen en had zojuist The Smiths ontdekt. Joy Division was al een donkere schim uit het popverleden. Lang niet zo aanwezig als The Doors of The Sex Pistols. In later jaren kwam ik erachter dat de gasten met Joy Division T-shirts (vooral die met die lijntjes) de meest depressieve gasten waren die er in jongerencentra rondliepen. Ik vond The Smiths depressief genoeg en concentreerde me op muziek van het moment. Natuurlijk kende ik ‘Love will tear us apart’ en ‘Colony’, maar daar bleef het bij. Tot afgelopen zomer ik in een klap de schade probeerde in te halen en het complete werk van de band ben gaan beluisteren. En pophistorisch viel er van alles op zijn plaats: Doors, Pistols, Smiths, U2, Cure, New Order, Manic Street Preachers, Editors. En het depressieve gehalte viel me behoorlijk mee. Tot ik natuurlijk Anton Corbijns film Control over Joy Division-zanger Ian Curtis zag.

Ian Curtis (15 juli 1956) groeit op in Manchester, Engeland. Hij houdt van The Doors, David Bowie en Lou Reed. Hij schrijft teksten. Op zijn 17^e trouwt hij met Deborah. Op zijn 18^e start hij Warsaw, de band die later Joy Division gaat heten. Curtis werkt bij het arbeidsbureau. Na het eerste Londonse concert krijgt Curtis zijn eerste epileptische aanval. Curtis is dan 22. Een half jaar later wordt hij vader en neemt de band haar eerste album ‘Unknown pleasures’ op. Een eerste Europese tour vangt aan en Curtis krijgt een maîtresse. In maart 1980 werken de bandleden aan hun tweede album ‘Closer’. In april van dat jaar neemt Curtis een overdosis van zijn epilepsiemedicatie. Hij wordt wakker in het ziekenhuis. Deborah wil scheiden. Curtis niet. Op 18 mei 1980, de avond voor hun eerste Amerikaanse tour, hangt Curtis zichzelf op in zijn keuken. Hij is dan 23 jaar.

Een paar maanden eerder is een jonge Nederlandse fotograaf aanwezig bij de video-opnamen van de songs ‘Love will tear us apart.’ Het nummer wordt hun grootste hit en de beginnende fotograaf is nu beginnend filmmaker. Anton Corbijn is in de tussenliggende jaren over de hele wereld een bekend fotograaf geworden. Vooral dankzij zijn zwart-wit werk van U2, Depeche Mode, REM en vele andere artiesten. Hij regisseert tevens clips voor bovenstaande bands. Control is zijn debuut als maker van een lange speelfilm. De film is gebaseerd op het boek Touching from a distance, geschreven door Deborah Curtis.

Control vertelt het verhaal van Ian Curtis in chronologische volgorde. Vanaf zijn 14^e wanneer hij Deborah ontmoet tot zijn 23^e wanneer Deborah hem vindt. De film is in zwart-wit gedraaid en neemt de tijd en ruimte om situaties te laten zien. Corbijn heeft dus voor een heel basale vertelvorm gekozen en voor zo weinig mogelijk opsmuk. Deze kale manier van werken komt de impact ten goede. Je weet als kijker natuurlijk al hoe het afloopt, dus daar kan de spanning niet vandaan komen. De spanning in het verhaal wordt veroorzaakt door de conflicten tussen de hoofdpersonen en vooral door de conflicten in Curtis’ hoofd. Hoe hij ten onder gaat aan de keus tussen geliefde en liefde, tussen lichamelijke conditie en de wil om te presteren. Control is niet alleen de titel van een Joy Division-lied dat gaat over een meisje dat een aanval krijgt, het verwijst ook naar de controle die Curtis over zijn leven verliest.

Michael Winterbottom maakte enkele jaren terug ook een biografische muziekfilm over die periode in Manchester. Zijn 24 Hour party people is qua vorm het tegenovergestelde van Control. De film is zeer uitbundig in beeld, geluid en vorm. Hoofdpersoon daar is muziekpromotor/platenbaas/tv-man Tony Wilson, die veel heeft gedaan voor bands als Joy Division en later voor The Happy Mondays. De eerste contacten tussen Wilson en de band, het ondertekenen van het platencontract met Wilson’s eigen bloed als inkt en de zelfmoord, komen in beide films voor. Vreemd genoeg kwamen zowel de uitbundige Winterbottom-versie als de ingetogen Corbijn-versie geloofwaardig over.

Control is niet een film om vrolijk van te worden en dat is een pluspunt, want wie zou er in godsnaam vrolijk worden van een jongen van 23 die zelfmoord pleegt. Maar het is vooral een erg sterke film, die dankzij de basale vorm overtuigt. Curtis heeft een gezicht gekregen. Corbijn bewijst zich als filmmaker. Control is een goed gelukte feel bad movie met dito soundtrack.

Ricco van Nierop