Voorbij de formule van de schrijversfilm

Films over schrijvers zijn er in veelvoud. Logisch ook als je bedenkt dat schrijvers vaak over zichzelf schrijven en dat scenarioschrijvers ook schrijvers zijn. Denk aan Smoke, Shakespeare in love, Prick up your ears, Wilde (over Oscar Wilde), An Angel at my table, The world according to Garp, Barton Fink, Wonder boys, Deconstructing Harry (en meer Allen-films over neurotische (toneel)schrijvers), Capote, Ex-Drummer, The Singing Detective, Keep the Aspidistra flying (prachtige film over dichter ook wel bekend onder de naam Merry War), Iris (Murdoch), Sylvia (Plath) en ga zo maar door. Aan dit lijstje sterke films kan met een gerust hart de nieuwe Noorse film Reprise worden toegevoegd.

Zoveel films over schrijvers, terwijl schrijven zelf nogal saai is om naar te kijken. Hoe breng je al die uren achter de schrijftafel in beeld zonder de aandacht van de filmkijker te verliezen? Meestal staat het werk dan ook niet centraal in deze films, maar het leven dat inspiratie biedt tot het schrijven. Veel films volgen de (auto)biografische lijn van jeugd tot schrijverschap en kunnen stoppen als het debuut een bestseller is. Interessanter wordt het als er in schrijversfilms gefocust wordt op een bepaalde periode in het schrijverschap. Films kunnen dan oninteressante delen van een leven overslaan en door middel van een crisisperiode tot de kern van de hoofdpersoon doordringen. Meestal gaat het om periodes waarin de schrijver ‘iets’ moet overwinnen om weer tot een boek te komen. Dat ‘iets’ is vaak een combinatie van een teleurstelling in de liefde en een writer’s block.
Reprise past in de laatste soort schrijversfilms, al heeft de regisseur het dusdanig aangepast dat je die formule snel vergeet.

De vrienden voor het leven Erik en Philip versturen, na veel schrijven en schrappen, ieder een manuscript naar verschillende uitgevers in de hoop op een mooie carrière. Eriks boek wordt geweigerd, maar Philip wordt als nieuwe belofte binnengehaald. Erik geeft niet op en schrijft door, Philip kan niet tegen de roem. Hij krijgt zowel last van een writer’s block als van liefdesverdriet. Depri belandt hij in een inrichting. Hierdoor komt de vriendschap tussen de schrijvers onder druk te staan.

In Reprise ligt de focus op de jonge schrijver en op de vriendschap. Leven en werk van de schrijvers lopen door elkaar heen. Zo spraken de jonge vrienden met elkaar af dat ze geen relatie aan zouden gaan, want dat zou het schrijven van een meesterwerk alleen maar in de weg staan. Terwijl Erik toegeeft aan de liefde, gaat Philip aan de afspraak ten onder: hij stuurt zijn vriendin de deur uit en loopt vast in zijn schrijfwerk. Opvallend aan de film is de verhaallijn waarvan het einde origineel en onvoorspelbaar is. Er is niet simpelweg sprake van twee tevreden schrijvers met twee meesterwerken.

Regisseur Joachim Trier schijnt ergens familie te zijn van Lars von Trier (Idiots, Dogville) en was ooit skateboardkampioen van Noorwegen. Leuke weetjes, maar belangrijker is dat hij het met dit debuut voor elkaar krijgt om, ondanks het literair verantwoorde en zware onderwerp, een luchtige film te maken. Reprise is een film die depressiviteit en ook vriendschap serieus neemt, door middel van humor, maar zonder te vervallen in flauwe zelfmoordgrappen. Daarnaast spelen de jonge acteurs (waaronder de debuterende hoofdrolspeler Anders Danielsen Lie) zeer sterk en overtuigend. Dit alles heeft het effect dat je je als filmkijker opgenomen voelt in de vriendschap van de personages.

Ricco van Nierop