• Titel: Buffy the Vampire Slayer
  • Bedenker: Joss Whedon
  • Hoofdrollen: Sarah Michelle Gellar, David Boreanaz, Alyson Hannigan, Anthony Stewart Head
  • Looptijd: 1997-2003
  • Datum bespreking: 2 Mei 2006

Buffy’s universum


Voordat Buffy the Vampire Slayer een wereldwijde culthit werd als televisieserie, had het idee dat aan bedenker Joss Whedon z’n brein ontsproten was eerst al eens het levenslicht gezien als bioscoopfilm. Die film, met Beverly Hills 90210-ster Luke Perry in een van de hoofdrollen, was voor Whedon een grote teleurstelling. Zijn gebrek aan controle over het eindproduct, leverde iets waarin hij zichzelf niet meer kon herkennen. Gelukkig voor hem (en ons) kreeg hij in 1997 de kans om zijn verhaal over middelbare scholiere Buffy, wiens lotsbestemming het is om de wereld te behoeden voor kwaadwillende bloedzuigers, nog een kans te geven. Ditmaal kon Whedon de serie wél inrichten zoals hij het zich voorgesteld had. In plaats van de eenvoudige humor uit de film, kende de serie daarom een ware samenklontering van genres en stijlen: drama, actie, horror en ja, ook humor, vormden de hoofdingrediënten.

Het basisidee voor de serie kreeg Whedon na het zien van vele horrorfilms, waarin de gillende, hulpeloze blondine altijd voer was voor monsters. Ooit, besloot hij, zou hij daarom diezelfde blondine terug laten slaan. Dit omklappen van verwachtingen kenmerkt de werkwijze van Whedon en daarmee de rest van Buffy the Vampire Slayer. Wie zou tenslotte verwachten dat een serie met een dergelijke titel ook serieus drama zou kunnen leveren?

De kracht van Buffy schuilt hem niet alleen in het licht feministische basisgegeven, alhoewel series met een sterke vrouw in de hoofdrol in 1997 dun gezaaid waren. Zo kent de serie bijvoorbeeld een grote metaforische rijkdom. In de vroege seizoenen, waarin Buffy en haar vrienden nog op de middelbare school zitten, gold het uitgangspunt: “Highschool is hell”. De monsters, de vreemde gebeurtenissen en het groepsgevoel dat daaruit tussen Buffy en haar vrienden ontstaat, spiegelt de unieke belevingswereld waarin veel pubers zich bevinden. Het resultaat was herkenbaar drama in een fantastische setting. Waar bijvoorbeeld in het echte leven een leuke jongen zich na een keer seks als een eikel kan gaan gedragen, daar ondergaat Buffy de extreme versie. Haar vampierliefde blijkt vervloekt en verliest na hun eerste samenzijn zijn ziel. Daarna slaat zijn liefde voor de blonde heldin om in een obsessie met gedeeltelijk dodelijke afloop.

In latere seizoenen, wanneer de thema’s met Buffy meegroeien, laten we ook de beslommeringen van de middelbare school achter ons. De aandacht verschuift dan naar volwassen worden, eigen verantwoordelijkheid nemen, omgaan met het verlies van dierbaren en noem maar op. Al die thema’s worden ingebed in een fantastisch laagje en omgetoverd tot metafoor in Buffy’s wereld zonder ooit maar een beetje belerend te worden.

Ook levert Whedon’s wereld aparte afleveringen op, experimenten bijna, die allen bijzonder geslaagd zijn. In ‘Hush’, uit het vierde seizoen, verliest de hele stad z’n spraakvermogen. Gevolg is dat Whedon niet meer op z’n spitsvondige dialogen kan vertrouwen. Het resultaat is een sfeervolle, sprookjesachtige aflevering die tot de hoogtepunten van de serie behoort. Een ander voorbeeld van de risico’s die Whedon durft te nemen is de aflevering ‘The Body’, uit het vijfde seizoen. Buffy verliest daarin aan natuurlijke oorzaken haar moeder en vindt haar dood op de bank. Wat volgt is een aflevering die, onder andere door het compleet ontbreken van muziek, een realistisch beeld schetst van de doffe werkelijkheid van het verlies van een dierbare. Krachtige televisie, vanwege de impact moeilijk te kijken en op werkelijk raadselachtige wijze nooit bekroond met een Emmy. Ten slotte is ook de musicalaflevering ‘Once more with feeling’, uit het zesde seizoen zo’n geslaagd experiment. Wat een fiasco had kunnen worden, wordt een pakkende musical met een inmiddels vele malen verkochte soundtrack.

Echt bijzonder aan Buffy zijn echter niet die geslaagde experimenten. Want ook tussen de ‘gewone’ afleveringen zijn vele juweeltjes te vinden. Dit komt door het schrijfwerk van Whedon en z’n getalenteerde schrijversstaf. Zij weten het licht absurde basisgegeven van de serie een krachtige dramatische intensiteit mee te geven, waardoor je als kijker al snel de vreemde regels van Buffy’s universum accepteert. De personages wéten niet dat zij zich in een fantasiewereld bevinden, maar reageren op alles als échte mensen, leren van hun fouten, worden volwassen en veranderen in de loop van zeven seizoenen allen aanzienlijk. Koppel dat realisme aan de heerlijke humor (waarin sporen van Whedon’s jarenlange verblijf in Engeland zichtbaar zijn) en het talent om moeiteloos, snel en geloofwaardig tussen de verschillende genres te switchen en je hebt een unieke serie. Bijzonder zijn verder zijn gevoel voor taal waarmee hij de wereld een heel eigen identiteit meegeeft (de personages ontwikkelen langzaam een herkenbare taalstijl die uiteindelijk zelfs het échte Engels heeft beïnvloed) en zijn drive om “kijkers niet te geven wat ze willen zien, maar wat ze nodig hebben”. Uiteindelijk levert dit alles een serie op die je als liefhebber van kwaliteitstelevisie simpelweg gezien moet hebben.

George van Hal

Buffy the Vampire Slayer seizoen 1 t/m 7 is te koop op dvd