Veel Oscar-geweld en veel drama bij de hier besproken films. Biutiful met Javier Bardem is bijna over the top dramatisch, Incendies een Griekse tragedie in een Midden-Oostenjasje en beide maken terecht kans op een Oscar. De Coen-western True Grit is toch iets te weinig Coen en iets teveel remake, ondanks de geweldige hoofdrolspeelster. O, ja ook nog Gullivers Travels, voor de lol.

Biutiful – Alejandro Gonzalez Inarritu
Cast: Javier Bardem, Maricel Alvarez; Release: 3-2-2011

Javier Bardem speelt Uxbal, een vader van twee kinderen in Barcelona. Moeder leeft apart want ze heeft haar manische depressie niet onder controle. Uxbal werkt als intermediair (mooi woord voor hosselaar) tussen de illegale Noord-Afrikaanse straatverkopers, corrupte agenten, illegale Chinese arbeiders (in naaiateliers of de bouw) en hun diverse uitbuiters. Een rauwe wereld waar je misschien liever je ogen voor sluit. Maar daar krijg je in de Inarritu-film de kans niet toe; 2,5 uur niet. Als Uxbal ziek wordt (uitgezaaide prostaatkanker) en de arts hem een paar maanden geeft, doet hij verwoede pogingen om al zijn zaakjes zo goed mogelijk af te ronden. Hij probeert nog een paar illegalen te helpen, zijn ex-vrouw haar kinderen te gunnen en zijn kinderen een moeder.

Net als je denkt: het kan niet erger, niet treuriger, niet dramatischer, krijgt Uxbal (en wij kijkers) nog een paar mokerslagen. Dit is niet in de goot liggen, want de goot is een hemel vergeleken met de hel die Innaritu schept. Een voorstelbare hel, dat maakt het alleen nog maar erger. Vandaar dat je het de regisseur ook moeilijk kwalijk kunt nemen dat hij het verhaal niet wat vrolijker vertelt. Zonder twijfel de feel-bad movie van het jaar. Omdat Innaritu de boel zeer zwaar aanzet. De regisseur werkte voor het eerst zonder zijn voormalige schrijfpartner Guillermo Arriaga en daarmee direct ook zonder mozaïekstructuur die hij in zijn vorige hits – Babel, Amores Perros, 21 Grams - wel gebruikte. Biutiful is een rechtlijnig chronologisch verteld verhaal over niet veel meer dan één hoofdpersoon. Biutiful is een goede film, maar erg zwarte film met een grootse Bardem.

Incendies – Denis Villeneuve
Cast: Lubna Azabal, Melissa Desormeaux-Poulin, Maxim Gaudette; Release: 10-2-2011

De tweeling Simon en Jeanne groeien met hun moeder in Canada op. Als hun moeder plotseling overlijdt, krijgen ze beiden een brief van de notaris die haar laatste wil noteerde. Simon krijgt een brief die hij bij hun tot dan toe onbekende broer moet afleveren en Jeanne één voor hun dood gewaande vader. En hiermee houden de verrassingen zeker nog niet op. Jeanne vertrekt naar het geboorteland (in het Midden-Oosten) van hun moeder. De zoektocht levert telkens een stukje verhaal op van de puzzel die haar moeder blijkt te zijn geweest. Ze kreeg een kind tegen de wil van haar familie, dat ze af moest staan, vluchtte voor een oorlog, raakte verzeild in die oorlog en kwam er maar ter nauwernood uit. Ondertussen heeft ook haar broer zich bij haar gevoegd om hun broer te vinden.
Uit bovenstaande korte beschrijving mag het misschien nog niet blijken (anders verklap ik teveel), maar Incendies kent enkele zeer heftige plotwendingen. In de proporties van een Griekse tragedie (de film is gebaseerd op toneelstuk). Maar buiten de rode draad van de zoektocht van de kinderen en het verhaal van de moeder is dit ook al een heftige film over het leven in het Midden-Oosten in de jaren ’70 en ’80. Gevechten tussen islamieten en christenen, opstanden en familieschande. Toch overheerst het persoonlijke drama van de moeder en haar kinderen. Dat blijft ook het meeste nadreunen. Incendies maakt net als Biutiful terecht kans op een Oscar in de Foreign Language-categorie. Het zal moeilijk zijn tussen beide te kiezen. De films hebben wel iets gemeen, bij beide is het drama eigenlijk te groot om in een film te vatten – je wilt niet dat dit deze mensen overkomt. Ook staan de twee film hoog op de publiekspoll van het International Film Festival Rotterdam. Incendies is een goed geproportioneerde heftige film met een geweld(ad)ige plot. Ga er naar toe en beleef absoluut geen leuke avond en voel de prop nog dagenlang in je keel zitten.

True Grit - Joel & Ethan Coen
Cast: Josh Brolin, Matt Damon, Jeff Bridges, Hailee Steinfeld; Release: 11-02-2011

Jeff Bridges: eén van zijn bekendste rollen was The Dude in The Big Lebowski. Josh Brolin: zijn doorbraakrol was in No country for old men. Beide films zijn gemaakt door de Coen-broeders. Beide acteurs komen terug in de nieuwe Coen-film, een western waarin wraak de hoofdrol speelt. Een veertienjarig meisje, Mattie Ross (Steinfeld), is op zoek naar de moordenaar van haar vader en kan daar wel wat hulp bij gebruiken. Ze schakelt Marshal Reuben J. Cogburn (Bridges) in en later voegt La Beouf (Damon) zich bij hen. Een echt goede samenwerking is het niet, maar ze stuitten in het indianenreservaat op de moordenaar Chaney (Brolin) die zich ophoudt met Lucky Ned Pepper.
True Grit is de tweede remake die de Coen-broers uitbrengen. Hun vorige, Ladykillers, was een tegenvaller, maar de Coens weten wel raad met deze John Wayne-western. Echt heel veel hebben ze niet aan het plot veranderd al leggen ze duidelijk andere accenten in vergelijking met het veertigjarige origineel. Zo wordt nadrukkelijk duidelijk dat er in de 19^e eeuw in Texas niet zachtzinnig met indianen werd omgegaan. Daarnaast zijn de verbale confrontaties tussen Le Beouf en Cogburn beperkt. Gelukkig blijft er genoeg verbaal vuurwerk over. De haast identieke onderhandeling tussen Mattie en een handelaar die haar vader geld schuldig is, blijft ook in deze versie grandioos. Een opvallende verschil is de, typisch Coen-achtige, verschijning van een oude man met een berenhuid/kop over zich heen. Ondanks het goede spel van Damon, Brolin en Bridges (die Oscar-nominatie is ietwat overdreven) is Hailee Steinfeld (de actrice is ook 14 jaar) de held van de film, de drager van het verhaal. Dat zij een Oscar-nominatie binnensleepte is daarom terecht, alleen vreemd dat ze in de categorie support-actress meedoet en niet als hoofdrolspeelster. True Grit is een onderhoudende western, een goede remake en een gemiddelde Coen-film. Zeker niet een volgend meesterwerk in hun oeuvre, daarvoor is het toch te weinig eigen en teveel een remake.

Gulliver’s Travels – Rob Letterman
Cast: Jack Black, Jason Segel, Emily Blunt; Release: 10-2-2011

Het bekende sprookje uit de 18^e eeuw over de scheepsarts die op het eiland Lilliput gevangen wordt gehouden door kleine mensjes is door de Hollywoodmolen gehaald. Nu is een Gulliver een ambitieloze man die in de postkamer werkt van een krantenuitgever. Na wat copy-paste-journalistiek om een leuke redactrice te imponeren, wordt hij erop uit gestuurd het Bermuda-driehoek-mysterie te onderzoeken. Hij komt in een storm terecht en wordt wakker op een strand vastgebonden door een leger aan mensjes zo groot als zijn duim. Hij voelt zijn zelfvertrouwen groeien en laat zich tot koning kronen, tot ze erachter komen dat hij ‘back home’ enkel een nietsnut was.
Gulliver’s Travels komt van de makers van Night at the Museum, dus de special effects ogen perfect en de film zit vol flauwe grappen en een dun romantisch verhaallijntje. Maar als Jack Black nog een beetje op een grote gitaar mag raggen, komt het (zeker voor zijn fans) wel goed. Jammer eigenlijk dat het oorspronkelijke boek van Jonathan Swift enkel gebruikt is als aanleiding tot een vermakelijke film. Terwijl er een prima satire (op het toenmalige Britse hof, regering, de samenleving) in het boek zat en in een mogelijke film zou kunnen zitten als er een serieuze filmmaker mee aan de haal zou gaan. Of zou het idee van de kleine mensjes te veel gevraagd zijn voor het publiek van een serieuze film… Voorlopig moeten we het doen met Gulliver’s Travels, een slappe vermaakfilm.

Ricco van Nierop

In de vorige edities van FILM 2011: