We beginnen deze recensie met een waarheid als een koe: kunst nodigt uit tot reflectie. En die reflectie lokt weer verdere reflectie uit. Dat is, wat mij betreft, een belangrijk argument voor het levensbelang van kunst. En de charme van bijvoorbeeld sites als deze.
In Gent is een ander charmant podium voor kunstminnaars in het leven geroepen: Rekto:Verso. Tweemaandelijks tijdschrift voor kunstkritiek. Het is een mooi vormgegeven tijdschrift, dat in diepgravende artikelen iets probeert te zeggen over het fenomeen ‘kunst’ en de kritiek daarop. De naam van het tijdschrift wil zoveel zeggen als enerzijds-anderzijds (niet letterlijk), waarmee je zou vermoeden dat het tijdschrift een tegengeluid biedt. Of in ieder geval diverse kanten van het kunstwerk belicht. Daar hoort ook polemiek bij, dat kan niet anders.
Het maart-aprilnummer (het vierde nummer van de eerste jaargang) behandelt de meest uiteenlopende kunstvormen: theater, fotografie, literatuur, bluesmuziek, klassieke muziek... Ik kende maar weinig namen, die in dit nummer te berde werden gebracht. Een goed teken: kennelijk wordt dit tijdschrift door fijnproevers gemaakt! We leren de vergeten bluesgrootheid Robert Pete Williams kennen; we lezen over een recente hype in het gesubsidieerde theater, John Fosse; we zien foto’s van de Belgische fotograaf Philippe Herbet, etc. Zoals het een tijdschrift voor kunstkritiek betaamt, bekritiseert het niet enkel kunstwerken, maar onderwerpt het blad de kritiek zelf ook aan een uitgebreide analyse.
De auteurs brengen een grote kennis van zaken in en een flinke dosis intelligentie, met als resultaat een handvol diepgravende artikelen. Het enige manco dat ik hieraan zou kunnen opmerken, is dat de verschillende auteurs zich wel eens vergalopperen in hun wens al die kennis te etaleren. In het klein gebeurt dat in een zin als ‘Was het Marx die ons leerde dat de kunst een afspiegeling is van de economische wantoestanden in de maatschappij, dan is deze kunst een psychologiserende afspiegeling van perverse tendensen in onze maatschappij.’ De zin is natuurlijk krom, en de vergelijking met Marx is vergezocht en onnodig.
In het groot gebeurt dat in het artikel ‘Plotseling was de wereld een jungle’ door Tom Rummens. Het artikel is een heldere vergelijking tussen het gruwelijke fotoboek Krieg dem Kriege! door Ernst Friedrich en de film Le temps du loup van Michael Haneke. Het boek is de overtreffende trap van geloofwaardig (enkele gruwelen van de Eerste Wereldoorlog staan afgedrukt in Rekto:verso). De film toont een gruwelijke situatie zonder context en mist daardoor geloofwaardigheid, hetgeen gegniffel in de zaal teweegbrengt, gegniffel om wat een ontluisterende film had moeten zijn Tot zover niets aan de hand. Rummens haalt er echter ook de film Elephant bij en andere films van Haneke, waardoor het betoog aan slagkracht verliest. Het punt was al duidelijk.
Kunstkritiek brengt ook polemiek teweeg. Het blad heeft er een speciale rubriek voor: Kontro:verso. Het betoog van Tom van Imschoot over het verstandshuwelijk tussen kranten en kunst (‘Kontro’) is sympathiek, al zal het niet veel reacties uitlokken. Het antwoord (‘Verso’) is door de redactie bewust weggelaten, omdat het zou uitdraaien op een conflict tussen kritisch en marktgericht denken. De rubriek Re:spons, waarin kunstenaars reageren op artikelen in vorige uitgaven is natuurlijk interessant. De brief van Anne Provoost is bijvoorbeeld eerder literatuur dan een reactie. Maar sommige inzenders krijgen misschien wat al te veel ruimte. De theatermaker Ruud Gielens krijgt vier pagina’s de ruimte zijn gal te spuwen naar Caroline Fransens, die in een eerdere aflevering kennelijk de voorstelling Gevecht mè ne neger en honden op politieke correctheid toetste. Gielens protesteert daartegen, waarschijnlijk terecht, maar wekt met de hoge toon van zijn betoog eerder de indruk een gekwetst ego te bezitten dan inhoudelijk iets te melden te hebben.
Samenvattend: Rekto:verso is een aanwinst. De ernst en enthousiasme die uit de stukken spreekt is bijna aandoenlijk. Inhoud en uiterlijk zijn goed verzorgd. Mede hierdoor kan men stellen dat ons taalgebied met Rekto:verso een interessant tijdschrift rijker is.