Ze liggen voor me terwijl ik schrijf, de parels die actrice Scarlett Johansson in de film The Girl with a Pearl Earring draagt. De parels die zoveel leed veroorzaken voor het dienstmeisje Griet van Johannes Vermeer, de parels die de vrouw van Vermeer koestert en zelfs in armoedige tijden niet van de hand doet. Die parels staan symbool voor de liefde die er opbloeit tussen een kunstenaar en zijn muze, en even snel weer uitdooft als het product, het schilderij, klaar is. Dan laat Vermeer zijn model bijna achteloos vallen en is te raden hoe het met het ‘onteerde’ meisje afloopt.
Het verhaal in het kort: in het Delft van de zeventiende eeuw leeft Griet samen met haar ouders als Johannes Vermeer langskomt. Hij zoekt een huishoudster, er is een nieuw kind op komst (aan het einde van de film heeft hij er elf!). Vermeer daalt naar beneden af, waar Griet groenten aan het snijden is. Dat doet ze niet zomaar, ze sorteert naar kleur en de schilder in Vermeer wordt daar hevig door geraakt.
‘Dat wordt wel iets tussen die twee’, denk je meteen, maar in de film blijven de schilder en zijn muze nog lang bij elkaar uit de buurt. De jaloerse vrouw van Vermeer en haar spionerende dochtertje zitten een romance behoorlijk in de weg, net als de zeden van die tijd. Maar de mooie hals, de serene blik en de intelligentie van Griet zorgen ervoor dat Vermeer zijn dienstmeid gaat schilderen. Zij dient niet alleen ter inspiratie, maar zorgt er ook voor dat hij ongestoord aan het werk kan: Griet haalt de (peperdure) verf voor hem bij de apotheek en mengt die in het geheim. Als het schilderij af is, ontbreekt er nog iets aan: een grote hangende parel vooral omdat deze het licht zo mooi reflecteert. De parel van Vermeers vrouw wordt ontvreemd. De scène waarin Vermeer een gaatje in Griets linkeroor maakt, is de enige keer dat hij echt heel dichtbij haar komt. Maar dat zullen de kijkers van het doek nooit geloven, daar is het eenvoudigweg te zinnelijk voor.
De Engelse regisseur Peter Webber maakte, met de roman van Tracey Chevalier als basis, een mooie, stemmige film, die vanwege de lichtval en de gebruikte attributen nog het meest wegheeft van een Vermeer-in-beweging. Dat hier geen Delft getoond wordt, maar een set in Luxemburg, dat de voertaal Engels is en ‘Griet’ steeds als ‘Kried’ wordt uitgesproken, doet daar niets aan af. ‘Een juweel van een boek’ schreef Time over de roman van Tracey Chevalier, ‘Een juweel van een film’ zou een goede aanprijzing zijn van Webbers film. Vooral vanwege die parels dus, die de Haagse ontwerper Ben van Os gewoon in de museumshop van het Mauritshuis kocht, waar het schilderij Het meisje met de parel in het echt te zien is. Het kostte hem iets meer dan twintig euro, evenveel als ik ervoor betaalde. Van Os kreeg er een Orscarnominatie voor in de categorie production design en ik denk dat ik ze maar eens indoe naar een feestje.