|
|
|
|
Een twaalfjarig meisje woont met haar moeder en grootmoeder in Kabul. Vader is overleden dus de vrouwen hebben grote moeite te overleven in een samenleving waarin de fundamentalistische Taliban vrouwen onder andere verbiedt alleen de straat op te gaan. Ook een beroep mag niet worden uitgeoefend zonder mannelijke begeleider. Om dat toch te kunnen wordt een list bedacht: de haren van het meisje worden kort geknipt, haar burqa vervangen door jongenskleren en vanaf dat moment is zij ‘Osama’, de man des huizes. Het klinkt bijna als een soort ‘Yentl goes Afghanistan’ maar er valt bijzonder veel te treuren. Want het gaat van kwaad tot erger met het kind en de steen op je maag die dat veroorzaakt blijft na afloop nog wel eventjes liggen ook.
Osama is de eerste film uit Afghanistan sinds de val van de Taliban in 2001. Regisseur Barmak Siddiq plukte de titelspeelster van deze film letterlijk van straat en moest als brugman praten met haar vader om het meisje mee te kunnen laten spelen. De kleine Marina Golbahari had namelijk nog nooit een film gezien, laat staan dat ze kon acteren. Dat zij met haar trieste ogen, korte rattenkopje en hartverscheurende huilbuien vervolgens toch de hele film in haar eentje weet te dragen, geeft Osama een akelig realistische toonzetting.
Wat het verhaal betreft biedt Osama genoeg ingrediënten voor een vette cultuurschok en allerhande anti-Taliban gesprekken achteraf. Het vele vrouwonvriendelijke gedrag, de burqa’s, het geweld, de perversiteit en de angst zijn zonder meer schokkend en zorgen dat je geneigd bent meegezogen te worden in de wanhoop die zich al kijkend aan je ontvouwt. Toch: dat is tegelijkertijd precies wat deze film tegen zich heeft. Veel wordt namelijk niet verteld over dit regime, laat staan uitgelegd. Bovendien blijft eventueel verzet compleet onderbelicht. Hierdoor wordt de wereld van Osama een redelijk eendimensionale van daders en vooral van veel slachtoffers.
|
|
Dat een reactie uit de omgeving van het kind bijvoorbeeld compleet uitblijft is –hoe troosteloos die dan ook is- toch ongeloofwaardig. Immers: ook in Afghanistan bestaat (moeder)liefde, dus als je kleine meisje wordt uitgehuwelijkt aan een honderdjarige, zingende geilbak op een huifkar ga je haar op zijn minst een keertje opzoeken. Maar nee: het kind blijft volkomen vogelvrij; overgeleverd aan de willekeur van de handen waar ze telkens weer in valt.
Dat is om gek van te worden, zeker. Maar is het ook realistisch? En zo ja: waarom in vredesnaam? Zijn het nou echt allemaal van die achterlijke, machtsbeluste godsdienstfanaten in witte lappen daar in dat land, of valt er misschien nog wat meer te verklaren aan de situatie waar dit meisje in verzeild raakt? Het antwoord is ongetwijfeld allang in vele achtergrondreportages en (televisie)documentaires gezocht, maar is niet in deze film terug te vinden. En dat is een gemiste kans, juist omdat Osama dit belangrijke verhaal als eerste vertelt in de vorm van een bioscoopfilm.
Een gefundeerde mening vormen op basis van deze film alleen is dus niet aan te raden, maar de woede en de machteloosheid die Osama veroorzaakt maken de ervaring nog steeds indrukwekkend. Ondertussen is het te hopen dat de komende jaren nog heel wat meer films uit dit land mogen komen die de druk van de ketel halen en uiteindelijk de nuance weten te raken. Wat voorlopig rest na het zien van deze film is even diep zuchten en daarna een levenslang lidmaatschap op Amnesty International nemen. Als Osama iets achterlaat is het namelijk wel het gevoel dat die daad in ieder geval geen kwaad kan.
Liesbeth Smit
|
|
|
|
|
