van der Jagt

aldus de flaptekst

Marek van der Jagt (1967) werd als zoon van een Nederlandse vader en een Duitstalige Moeder in Wenen geboren. Hij studeerde filosofie aan de universiteit van Wenen, maar wijdt zich nu geheel aan het schrijven. Aldus de flaptekst van 'De geschiedenis van mijn kaalheid'. Een aantal kranten suggereerde onlangs dat van der Jagt een pseudoniem zou zijn van Arnon Grunberg. En niet geheel onterecht. Van der Jagt's schrijfstijl toont inderdaad een treffende gelijkenis met die van Grunberg. Als Van der Jagt echt een schuilnaam van Grunberg zou zijn, dan rijst de vraag: wat heeft Grunberg met deze manoeuvre willen bereiken? Een van de meest voor de hand liggende redenen zou kunnen zijn, dat de auteur weer eens met een schone lei van start wil gaan, zonder achtervolgd te worden door zijn reputatie als het in New York wonende 'enfant terrible' van de Nederlandse literatuur. Mocht dit inderdaad Grunberg's opzet zijn geweest, dan heeft hij hier in jammerlijk gefaald. De overeenkomsten met eerder werk zijn zo talrijk, dat er nauwelijks van een frisse start gesproken kan worden. De eenduidigheid van de personages -m.i. het grootste manco in het werk van Grunberg- is hiervan, naast de klinische vertelstijl, het meest opvallende voorbeeld.

Marek van der Jagt, zelf verteller en hoofdpersoon is in 'de geschiedenis van mijn kaalheid' bezeten op zoek naar amour fou. Na een nacht met twee Luxemburgse meisjes, ontdekt hij dat zijn penis proportioneel niet in harmonie is met de rest van zijn lichaam. Hij raakt geobsedeerd door zijn geslacht. 'Obsessie drukt de wereld weg, de realiteit, de mensen, tot alleen een klein detail overblijft dat duizend, misschien wel tienduizend keer wordt vergroot, en dat kleine detail verovert het hoofd in een Blitzkrieg en vult het hoofd tot dat kleine detail de wereld is geworden. Voor mij was de wereld de penis van een dwerg.' In een hilarische scène waarin Marek zijn familie tijdens een diner over zijn 'handicap' probeert in te lichten, maakt de lezer kennis met de familie van der Jagt. Marek's broer valt flauw en alle tafelgenoten weigeren hem op te rapen, zijn moeder is naarstig op zoek naar een aansteker terwijl de andere broer en pa Van der Jagt geforceerd een gesprek proberen te voeren. Het hele huishouden schreeuwt om aandacht, dat nergens voorradig is.
   'De geschiedenis van mijn kaalheid' is een bitter relaas over desillusie, weliswaar geestig en ironisch geschreven maar de leegheid in de levens van de karakters spat van iedere bladzijde. Het leven van de hoofdpersoon zelf bijvoorbeeld speelt zich grotendeels af in de schaduw van de rest van het gezin. Het huwelijk van zijn ouders is niet meer dan een zakelijke overeenkomst, dat bestaat uit het tolereren van elkaars aangezicht tijdens het diner. Zo lijkt het. Marek probeert de levens van zijn verwekkers op allerlei mogelijke manieren te doorgronden, meestal zonder veel succes. Tijdens zijn studie naar amour fou verandert zijn kijk op de liefde tussen zijn ouders, van aversie naar fascinatie tot begrip. 'Het is een vergissing te denken dat geluk de roeping is van de mens. Het is een iets minder grote vergissing te denken dat amour fou de roeping is van de mens. Maar de grootste vergissing is wel te denken dat amour fou tot geluk leidt.'
   Helaas geeft van der Jagt zijn personages te weinig structuur mee om ze als afzonderlijke individuen te kunnen beschouwen. Ze praten en denken teveel als één persoon, wat de dialogen nogal onrealistisch doet overkomen. Zelfs moeder van der Jagt -toch bedoelt als bijzonder excentriek personage- komt hierdoor niet goed uit de verf. Van der Jagt schetst zijn karakters vooral. Wat rest is een groepje obscure typetjes die de dialogen uit een surrealistische Franse film uit de jaren vijftig proberen te imiteren. Dit maakt de wereld van van der Jagt wonderlijk maar vooral erg voorspelbaar. Tegen het einde van het boek zat ik tevergeefs te wachten op iets als een klompendans, puur voor de afwisseling.

'De geschiedenis van mijn kaalheid' is een tragikomische roman van een schrijver met een zeer klinische vertelstijl. Een wat uitgebreidere aankleding van de personages hadden het verhaal wat mij betreft wat meer diepgang kunnen geven. Hoewel sommige mensen zo'n sobere aanpak als een kunst op zich beschouwen, komt het op mij nogal kil over. 'De geschiedenis van mijn kaalheid' verdient aandacht maar zeker niet zoveel aandacht als dat het boek momenteel krijgt. De hele discussie over wie van der Jagt nu werkelijk zou zijn is overigens niet geheel zinloos, voor een debuterend auteur is dit boek immers lang niet slecht maar voor een volleerd schrijver als Arnon Grunberg vind ik het wel erg magertjes.