Het verhaal hoeft niet netjes afgerond verteld te worden. Gaten in het scenario zetten de kijker juist aan het (denk)werk. Dit idee over filmkijken spookt door mijn hoofd, tijdens het eerste uur van Le temps du loup van Michael Haneke. Niet voor niets, want ik zoek driftig mijn hersens af naar vulsel voor de gaten van het verhaal. In welke tijd speelt dit zich af? Wat is er aan de hand in het Frankrijk van Haneke dat Isabelle Huppert moet vluchten, er een horloge geruild wordt voor een liter water en haar zoontje vrijwillig het vuur in wil lopen?
Filmmaker Michael Haneke staat bekend om zijn hoekerige stijl van vertellen. Hij deed dat in Benny’s video, in Code inconnu en in La Pianiste. Maar pas nu snap ik het effect van de hinkstapsprongen die Haneke door zijn scenario maakt. Zo begint zijn nieuwste film met scènes waarin een gemiddeld bemiddeld gezin met hun gezins-Peugeot naar hun buitenwoning rijdt en het verblijf betreedt. Daar wordt het gezin geconfronteerd met een man met een geweer. De man schiet en het bemiddelde gezin vlucht. Het beeld, is dat van de vrouw en haar kinderen die met een fiets door de mist over een weggetje trekken. Pas als ze aankloppen bij bekenden, wordt het voorafgaande enigszins duidelijk. Ze hebben zojuist hun vermoorde man/vader begraven en zijn op zoek naar onderdak, drinken, eten en tot slot rechtvaardigheid.
Waar elke andere regisseur ervoor zou kiezen om de kijker te tonen, hoe de verse weduwe en haar kinderen hun man begraven, doet Haneke dat niet. Een kans op een hartverscheurende scène laat hij lopen. In plaats daarvan wordt het ons simpel meegedeeld en gaat de zoektocht verder. Wat overigens ook zijn effect heeft.
Anna en haar dochter (jaar of 12) en zoontje (8) ontmoeten nog meer mensen op hun vlucht. Allemaal zoeken ze eten, dieren, niet-besmet drinkwater en veiligheid. Ze komen in een gezelschap terecht dat in een verlaten loods bij een station huist. Hopend op een trein, die niet komt. In het gezelschap ontstaat als vanzelf een hiërarchie, gebaseerd op het bezit van de mensen. Wie geld heeft kan zich water aanschaffen en wie nog wat juwelen heeft, misschien wat eten. Wie alles heeft geruild mag hopen dat hun kinderen of ouderen niet sterven.
De vragen die in mijn hoofd dreunen, sterven langzaam weg. Maakt het uit waarom een bemiddeld blank gezin in het schijnbaar hedendaagse Frankrijk op de vlucht slaat. Of het door een oorlog komt, of iets anders. Had Haneke meer uitleg gegeven en zijn vluchtelingen in Bosnië geplaatst of in de Tweede Wereldoorlog, had ik niet stilgestaan bij de ongeloofwaardigheid van een blank gezin dat vlucht. Daar trapt de film mij toch danig op mijn politiek incorrecte kijk op de zaak.
Ik verwijder de grote vraagtekens en leef met de personages mee. Wat helpt is het kille spel van Isabelle Huppert, maar ook het spel van haar ‘film’-kinderen (Anaïs Demoustier, Lucas Biscombe) is uitermate aangrijpend. De gebeurtenissen zijn afschrikwekkend, soms hartverwarmend, maar meestal schrijnend. Doordat niet alleen het gezin van Anna wordt gevolgd, maar ook enkele andere vluchtelingen wordt Le temps du loup een verhaal over het ontstaan van een gemeenschap met de typische idealisten en opstandige egoïsten. Universeel en van alle tijden, zolang die tijden maar angstige zijn.