Ik zat aan de radio gekluisterd, Met het oog op morgen om precies te zijn. Jongens die de Brandenburger Tor opklommen werden geïnterviewd. Aldus mijn antwoord op de vraag: waar was jij toen de Muur viel. En het maakte indruk - zo wordt geschiedenis gemaakt - dacht ik. In de film Goodbye Lenin! wordt de Val van de Muur en de gehele Wende expres verzwegen met het effect dat de kijker doorkrijgt wat voor impact het voor Oostduitsers moet hebben gehad.

Alexander zijn moeder wordt wakker uit een coma, maar is zo fragiel dat ze geen grote stress kan hebben. Geen probleem, denkt Alexander, we leggen haar thuis in bed, waar ze tot rust mag komen. Maar in de acht maanden dat de coma duurde, trad Honecker af, viel de muur, werd het Oosten overspoeld met Westerse producten en vertrokken velen en masse richting datzelfde Westen. Hoe verzwijg je dat voor je moeder? Geen probleem, denkt Alexander, we zetten de oude meubels weer op de plek van de gloednieuwe tv, we zoeken onze weggegooide duffe kleren weer op, in plaats van die jeans en vertellen dat de radio en tv stuk zijn.

Het gegeven van Goodbye Lenin! is simpel, maar heeft zijn effect. Natuurlijk levert het humor op, want hoe komt Alexander aan dat potje Augurken van het staatsbedrijf, als in de winkels alleen maar Hollandse potten te krijgen zijn? En hoe verklaart hij dat giga-spandoek van Coca Cola dat vanuit moeder’s raam te zien is? Vooral de gefakete nieuwsfilmpjes die hij met een vriend in elkaar draait zijn hilarisch. Naast humor is er ook genoeg drama. De familie zonder vader, want die was al tien jaar terug naar de West gevlucht, heeft naast de val van de muur nog andere geheimen aan elkaar te onthullen. Het mooiste drama zit echter in de Wende zelf. Als Alexander zijn buren optrommelt voor de verjaardag van moeder in oude stijl, gaan zij er maar wat graag op in om partij-liedjes te zingen en te verlangen naar vroeger. Alles is nieuw en vrij, maar gewoon is het niet meer, zeker niet als je ontslagen wordt en iedereen vertrekt. Ostalgie heet het in Duitsland en is dankzij deze film een hit, de oude staatsproducten zijn als camp-artikelen weer te koop op de Kurfurstendam.

Natuurlijk raakt Alexander verstrikt in zijn eigen verzinsels en loopt zijn plan de mist in. Moeder sluipt zelfstandig het huis uit en komt op straat de nieuwe wereld tegen. Door de lucht cirkelt een zojuist afgetuigt beeld van Lenin aan een helikopter. Met opgeheven vinger kijkt hij haar doordringend aan. Het is een dramatisch verwarrend en tegelijk humoristisch beeld en staat symbool voor de gehele film. De toon van humor gemengd met drama, maatschappijkritiek en geschiedschrijving is zeer goed gekozen. Het acteerwerk van Katrin Saß als moeder en Daniel Brühl als zoon voegen daar nog een levendige factor aan toe.
Doet het ongeloofwaardige gegeven dan niets af aan de kwaliteit van Goodbye Lenin!? Nee, je neemt het voor lief, zodra de toon en de humor je bevallen. En dat is al vanaf het moment dat de Muur valt en Alexander de Hollandse augurken overgiet in een Staatspotje dat hij uit de glasbak viste.

Oscar Krieger