|
|
|
|
En dan is er weeral een nieuwe Berckmans en dan vraag je je af wat je daarover nog moet zeggen. Dat je misschien beginnen moet zoals het je geleerd is op de tekstschrijverschool: met wat randinformatie. Dan kun je zeggen dat Berckmans eerst bij Nijgh en Van Ditmar zat, maar nu niet meer, nu zit hij bij Meulenhoff/Manteau. Je kunt dan ook zeggen: dat Berckmans als ik het wel heb ooit eens een boek publiceerde dat Jazz op Aswoensdag heette, een moeilijk verkrijgbaar werkje was dat, uitgekomen bij uitgeverij Jef Meert, ook gekend als Geoff Meert, een makker van Berckmans & leeft hij nog, die Geoff? En je kunt zeggen: dit zal wel geen heruitgave van voornoemd, schimmig werkje zijn, want dit is niet Jazz op Aswoensdag dit is As op Jazzwoensdag en dat is gewoon Berckmans zoals Berckmans is, de Berckmans die Berckmans geworden is, zijn proza is geen rock 'n roll meer weet je, zoals hij zelf zegt, zijn proza is geen rock 'n roll meer, zijn proza nu is jazz nu, improvisatorisch, vloeiend, de rollende donder, geen nummertjes onder de drie minuten, geen 1,2,3,4,1,2,3,4,1,2,3,4 maar niet te tellen niet te meten.
Zou je kunnen zeggen. Maar wie is je publiek? De liefhebbers van de boeken van Berckmans? Maar die zijn er immers niet. Zijn boeken floppen keer op keer, zoals dat heet, en Berckmans leeft straatarm op de rand van het bestaansminimum in ergens een deprimerende straat in Antwerpen, van pijn en armoe en zattigheid niet meer wetend waar hij het zoeken moet. Zo er al een of twee gekken zijn, gelijk mijzelve, die een boon hebben voor dat schots en scheve proza van hem, zijn het gekken die de gang naar de boekenwinkel toch wel gaan maken, want er is een nieuwe Berckmans, zowat de enige nog in leven zijnde schrijver die ertoe doet, die het volgen meer dan waard is, die je moet lezen, moet herlezen, wiens proza je intraveneus moet inbrengen, en dan maar wachten op de rush, en als die komt, GOD JA, als die komt, en komen doet die altijd, dan is het GODVERDOMME onvergelijkbaar. Zo er een of twee gekken zijn die Berckmans' werk kennen, is dit preken voor eigen parochie, en die preek preek ik niet, die parochie vreet ik niet.
Tot wie moet je je dan richten? Tot aldiegenen die Berckmans niet kennen? Dus zo'n beetje tot iedereen? En wat moet je ze dan zeggen? Opvoeden die hap? Ga nu godverdomme eens een GOED boek lezen? Ga nu eens weg van dat funest Hollands realisme? Ga nu eens weg van die brunaboekentoptienboeken? Ga nu eens weg van boeken die je gelezen moet hebben? Ga nu eens weg van boeken die de prijzen in de wacht slepen? Ga nu eens weg van het door critici bewierookt en bejubeld dor en droog pseudo-intellectueel gejengel van al die schrijvers met hun ongelukkige jeugd en hun gemaakt gekwelde blikken? Ga nu eens weg van het proza van al die schrijvers die aan de tafel van Barend en Van Dorp mogen komen zitten? En dat ze dat dan zouden doen, massaal, nu meteen, dat ze zouden doen wat ik zeg, en op zoek gaan naar As op Jazzwoensdag (inderdaad, jazzproza ja), wat dan? Zouden ze niet al na maar een paar zinnen gelezen te hebben het boek hoofdschuddend terug op het schap zetten, mompelende: 'wat een onbegrijpelijke onzin'? Het is duidelijk: Berckmans is niet voor de massa. Hij is geen brunaboekentoptienschrijver. Hij wordt niet overal bewierookt en bejubeld. De massa vangt niks aan met waarover hij schrijft en nog minder met hoe hij het opschrijft.
Dus misschien moet je je maar richten tot die anderhalve man en die paardenkop die Berckmans proza prachtig zouden vinden mits zij het kenden. En dan stop je beter met je gelul en laat je Berckmans zelf het woord doen.
Hoe prachtig en raker dan raak hij zijn universum (Biotoop Zero) beschrijft waarin mensen sterven alsof het niks is en nog minder dan geen hoop overschiet:
Het is de vijfde van de vijfde, de tijd schiet op in Biotoop Zero, in kelders en bunkers van kontainers en blikken keten bloeit nu paars en prachtig de gouden regen, maar weinig andere zaken zitten er snor.
De dagen beginnen er te korten en het aftellen is er begonnen, de lui verdwijnen er niet meer als vogels voor de kat, zoals onlangs nog Szukalski, ze vallen er als vliegen, zoals binnenkort Ilja Iljitsj Marikk'n.
Ledenmaten en aanhangsels worden er geamputeerd zoals Moeder eertijds bij de koffie nog een stukje peperkoek sneed en Vader nog een plakje van de stinkende kaas.
Farmakologische brol en farmaseutische zever kwijlt uit de luidsprekers op de hoeken van de straten het asfalt op en op zondag is het kots en op kerkelijke feestdagen is het stront.
Ook uit Pirotteknie (PK) bereikt ons slecht nieuws, het zou de Meest Moderne Bizarre Man droever nog dan droef te moede zijn, zijn gedragspatroon zou, na het eten van een paddestoel en het openen van een Postpac waarvan de inhoud een zekere waarde zou hebben, zulke bizarre en zulke moderne vormen hebben aangenomen dat hij werd veroordeeld tot een boete van vijf Terneis dan wel twintig jaar eenzame opsluiting, en hij had geen Terneis omdat niemand in Pirotteknie (PK) Terneis noch Ternizi had, toch niet op overschot.
Ge zoudt van minder.
Of zomaar gebeurtenissen die gebeuren in zulke barakken in Biotoop Zero:
Op eksaktement 11 plaatsen begint het in kontainer 1 plots te bellen, het zijn precies elf bagatellen nee het zijn precies 11 paar bretellen van wijlen vader, het is half elf nee 5 over vijf, kontainer 1 hangt te piepen en te kraken, zo lelijk en zo tergend dat het wel Schlippenbach lijkt.
|
|
Of de wanhoop betreffende zijn stervende vriend Szukalski:
Oh Szukalski.
Als uw kist u lief is begint er dan maar al aan te timmeren.
Bovendien zijn de tijden onverbiddelijk en leeg.
Some choruses for Sonny Stitt.
Of de alghele taaie traagheid van de tijd:
't Is ten vier en halven, nog een uur, dan is het half zes. Het is natuurlijk maar een scheet in een fles, maar dan kunnen wij kontainer 1 even verlaten.
Tien van de vijven, bijna leven wij in Biotoop Zero in de wereld van zeventienhonderd uur op vierentwintig nul vier negenennegentig, zo is dat.
Even later vijf na vijf. Dit is het uur waarop Moeders kamionetski stil bleef staan en dit is het uur waarop Szukalski langzaam begint uit te bollen met z'n trotinetski.
Of de allerdiepste eenzaamheid van de betonjungle:
Soms kan het gebeuren dat ge poedelnaakt op uw schijthuis zit, met uw piemel hangend in uw water, uw chloorwater, en dat ge niet kunt kakken vanwege uw voorgeboren konstipasie, met gebroken benen, zakscheur nee scheurzak en dat niemand, ik zeg niemand, u komt helpen.
Dan weet gij het wel, dat ge op deze en geen enkele andere manier aan uw einde zult komen en worden gevonden door een halve of een hele kierewiete bovenbuur, die een zekere geuroverlast heeft waargenomen. Zo zult gij sterven, ge valt niet eens uit een boom, ge valt alleen met uw blote billen van het water op de novilon.
(Hoe is Beethoven ten slotte gestorven, ook in de diepste maar dan ook de diepste verlatenis, opperste triomf.)
Langzaam, langzaam en zwaar valt ook heden weer de nacht over het slotakkoord van uw zesendertigste symfonie, ge ligt daar nog wat te liggen, ge denkt niet meer na, ge denkt al niet meer na sinds het voltooien van uw tweede symfonie, sinds de openingsmaat van uw vijfenveertigste pianoconcert zijt ge overgeschakeld op ottomatik en sindsdien zijt ge verlaten, verkommerd, vervallen, gevallen, gelijk in oktober de blaren van de bomen, gelijk in de oorlog de soldaten op het slagveld met de miljoenen waters en steeds meer, steeds meer gekneusde ribben, gebrokken botten en gescheurde sluitspieren, tot ge dood zijt.
Of over de crematie van zijn moeder:
De opstook van Moeder is goed verlopen, behalve dat tante Leona op de koffietafel een fameuze zaag begon te spannen. Alhoewel het noch een kettingzaag noch een cirkelzaag betrof, achtte BLACK EUG het veiliger en heiliger om Carlo Zemir Manometer te ontbieden om de spanning van de zaag van tante Leona te meten.
Welgezind wegens straalbezopen arriveerde Carlo Zemir Manometer, weliswaar uit vriendschap en weliswaar om half elf, te Krematorium Full House en mat gezeten en zat de spanning van de zaag van tante Leona. De spanning bedroeg vier. Moennekens liep te janken tijdens de opstook, vooral op de eerste rij vielen vele breakdowns te noteren. Niemand bleek de tekst van het onzevader te kennen en iedereen zweeg.
Diepe stilte te Krematorium Full House.
BLACK EUG raakte in paniek en zette per vergissing een plaat op van Rocco Granata, Buona Sera Vlaanderen, en wij met z'n allen snel weg ter koffietafel waar tante Leona enzovoort enzoverder en zo vuts maar dat heb ik allemaal al eens gezegd en wens ik hierbij niet meer te herhalen omdat Carlo Zemir Manometer, befaamd in elke uithoek van de Grauwzone (GZ), beroemd tot in de diepste krochten van de Pirotteknie (PK), de spanning van de zaag kwam meten, de spanning bedroeg vier, hij wist niet vier wat maar eiste stante pede wel een aanzienlijk honorarium dat de kosten van de koffietafel ver overtrof.
Later verstrooiden wij de as uit de stinkpot op de strooiweide die wij van BLACK EUG niet mochten betreden, alhoewel er wel een paar honden liepen te schijten. Als ik het goed voorheb waren het een poedel met een paars en oranje geruit jasje en een gecastreerde straathond, beide aan de leiband van een gebochelde naakte dwerg.
Hoevelen lezen er nu nog? Hoevelen hebben niet inmiddels het hoofd schuddend weggezapt, geïnternetzapt, mompelende 'wat een onbegrijpelijke onzin'? Allicht slechts een paar. Wel die paar. Zeg ik nu. Koop, huur, leen, steel As op Jazzwoensdag. Lees. Weest verkocht. Ontdekt van daaruit 's mans gansche oeuvre en weest alweder verkocht. Verkocht en verknocht. Aan de uniekste stem in de Nederlandstalige letteren. Een stem die het verdient gehoord te worden. Al is het maar door een paar paar oren. Tim Donker
|
|
|
|
|
