Titel: Grimm
Regisseur: Alex van Warmerdam
Hoofdrol(len): Halina Reijn, Jacob Derwig, Annette Malherbe
Datum bespreking: 30-11-2003
 

Er was eens een door de culturele minderheid gelauwerde regisseur. Laten we hem de naam Alex geven. Na grootse kleine successen over de avonturen van Abel, Kleine Teun, De jurk en de Noorderlingen was hij in een donker bos verzeild geraakt. Zijn doel was genoeg hout bij elkaar te sprokkelen, zodat hij bij een warme haard weer een nieuw verhaal kon vertellen. De arme regisseur verdwaalde echter tussen de subsidies en CV-regelingen. Natuurlijk kwam alles uiteindelijk goed, zodat een uit de lucht gevallen koe het verhaaltje mocht komen uitblazen. Maar niet voordat Alex het volgende grimmige sprookje had verteld:

Jacob en Marie zijn door vader in het bos achtergelaten, met niets dan honger, kou en een briefje met het adres van hun tante in Spanje om hen gezelschap te houden. Onderweg naar het zuiden ontmoeten ze een boer en boerin, waarbij ze eten, warmte en gezelschap krijgen. Als het contact wat al te intiem wordt, ontsnappen ze naar de stad waar ze onder een brug in een krot slapen. Wederom ondergaan ze wat al te intiem gezelschap, waarna ze per brommer vluchten naar Spanje. Daar ontmoeten ze een broer en zus met een groot huis, waar ze behalve onderdak ook van het intieme gezelschap genieten.
Het verhaal van Alex van Warmerdams Grimm gaat zo nog even door. Een volgende vlucht volgt en uiteindelijk ruilen ze hun brommer in voor een ezel, waarmee ze het sprookje uitsjokken op weg naar een volgende episode, misschien wel een kerstverhaal.

Typisch Warmerdam lijkt wel de broer/zusverhouding. In Kleine Teun zat al een echtpaar dat zich voordeed als broer en zus, in Grimm komt zo’n echtpaar terug, alhoewel niet als hoofdpersonen. Want Jacob en Marie doen niet alsof, ze zijn zeker weten broer en zus. Al zijn ze dat wel weer op zo’n claimende wijze dat de broederliefde cq. zusterliefde niet geheel vrij is van een incestueuze component. Bij tijd en wijle haten ze elkaar, maar ze blijven tot het einde toe tot elkaar veroordeeld. Deze spanning blijft de gehele film door aanwezig. Ook typisch Warmerdam zijn de idiote situaties waar het tweetal in verzeild raakt. Wat doet bijvoorbeeld die koe midden in het bos? Waarom lossen ze al hun obstakels onderweg op met een klungelig uitgevoerde misdaad? En waarom belanden ze aan het slot ineens in die ghosttown?

 

Antwoorden op deze vragen krijgt de kijker alleen in beelden. Het lijkt alsof Van Warmerdam zijn verhaalelementen ophangt aan allerlei sfeerbepalende landschappen en visuele grappen. De boer kan niet gewoon uit de weg worden geruimd. Nee, hij wordt door een muur heen geslingerd door een enorm hakblok dat Jacob aan het plafond heeft gehangen. Het levert een humoristische scène op, die vooral visueel oogt als een prachtig georkestreerde slapstick of striptekening. De ghosttown in Zuid-Spanje (ooit werden rond Merida westerns opgenomen, dus zo vreemd is het niet) is natuurlijk een soort verlaten straat uit De Noorderlingen. Desolaat en eenduidig, waardoor Jacob en Marie weer tot elkaar kunnen komen. De mooiste visuele grap lijkt direct geadapteerd uit Heaven, de film van Tom Tykwer uit 2002. Waar in Heaven het vluchtende paar per trein de grauwe stad verlaat, doet het Grimm-paar dat per brommer. Als Tykwers trein een tunnel uitkomt, heeft ineens de grauwheid plaatsgemaakt voor het hemelse landschap van Toscane. Als Van Warmerdams brommer een tunneltje onderdoor gaat, maakt de grauwheid plaats voor het warme rode berglandschap van Zuid-Spanje. In beide gevallen lijken de paren herboren en verlost van hun verleden.
Ik verdenk Van Warmerdam er zwaar van eerst de beelden bedacht te hebben voor hij met een verhaal en personages kwam. Ondanks dat het verhaal wat al te repeterend is, zal ik hem zeker vrijspreken van deze misdaad van de meeslepende film.

Met Jacob Derwig in de rol van Jacob en Halina Reijn in die van Marie heeft de regisseur mooie opvolgers gevonden van zichzelf en zijn eega, Annette Malherbe. Alhoewel Malherbe nog in een kleine rol opduikt, is Van Warmerdam zelf niet te ontdekken in Grimm. Vreemd genoeg bedacht ik me dat pas na het zien van de film. Behalve deze wisseling van de acteurswacht, valt in Grimm weer genoeg ouderwets te Warmerdammen.

Oscar Krieger