Titel: The Tulse Luper suitcases; The Moab story
Regisseur: Peter Greenaway
Hoofdrolspeler(s): J.J. Field, Valentina Cervi, Deborah Harry, Jack Wouters
Datum bespreking: 09-11-2003
 

Een willekeurige vrijdagmiddag halverwege de jaren negentig. Na een week verplichte colleges zijn er enkele gekken die niet direct richting huis of kroeg vertrekken. Vanuit alle studierichtingen komen de freaks bijeen en persen zich in een halfgrote collegezaal. Onze voorgangster heet Coby Borderwijk en geeft twee uur lang les in film. Birth of a nation, stomme film, technicolor, Stanislavski, nouvelle vague of juist film noir, genre of is het nu een stroming. De voorbeelden die ze geeft, komen allemaal van video, uit de hometapers-collectie van miss B. herself. Terwijl de vrijdagmiddag vordert, volgen de volgelingen na de voordracht nog een voorstelling van een gehele film, exemplarisch voor het thema van de week. Het moet in de reeks Britse filmgeschiedenis geweest zijn, toen we The cook, the thief, his wife and her lover van Peter Greenaway te zien kregen. Vanaf dat moment de standaard in het genre van de kunstzinnig film. Puur visueel genot.

Sindsdien heb ik ouder werk van Greenaway gezien en recenter werk (The pillow book en 8½ women). Nergens komen verhaal, spel, beeld en kleur zo goed bijeen als bij Cook-thief-wife-lover, maar altijd blijft het intrigerend en van hoge kwaliteit. Let op: ik heb het over art-house film met een grote A. Dat de man ook opera’s regisseerde en musea inrichtte (beiden in Nederland) zegt misschien genoeg.
Zijn jongste film is geen film maar een project bestaande uit drie films, theatervoorstellingen, dvd’s, boeken en de onvermijdelijke website. Alles bij elkaar moet het "het levensverhaal van Tulse Luper" vertellen. Een fictief persoon die op dit moment om mysterieuze redenen verdwenen is, maar de afgelopen eeuw zijn stempel op de geschiedenis heeft gedrukt. Over naar de vage inhoud van de eerste episode:

Mag ik u voorstellen: ‘Tulse Luper’

Film nummer 1 heet The Moab story, naar de woestijn in Utah, USA, waar de jongeman Tulse (JJ Field) terecht komt om alles wat hij om zich heen ziet in kaart te brengen. Die verzamel- en registratiewoede was al begonnen toen hij nog een klein jongentje was. Toen waren het voornamelijk stukjes steenkool die hij indeelde in het soort landschap waar ze hem aan deden denken. Met een speelgoedsoldaatje erop leek het net echt. Terug naar de Tulse in Utah die een badende vrouw in kaart brengt en daarvoor bestraft wordt door een plaatselijke mormoonse agent in het bergachtige woestijnlandschap. Het aantal slagen dat hij krijgt, doet hem denken aan het boekhoudkundig bijgehouden aantal slagen dat hij vroeger van zijn vader kreeg. Ten einde alles vast te leggen wat los en vast zit, wordt hij correspondent in Antwerpen, waar de 2^e wereldoorlog woedt en hij wederom gevangen genomen wordt. De film eindigt met de woorden To be continued…

 

De vage inhoud

Het verhaal waaiert alle kanten op. In de twee uur durende film komen namelijk nog veel meer avonturen, plotwendingen en personages voor. En denk daar die andere films, boeken en websites nog eens bij. Met al die diverse media is het vast Greenaway’s bedoeling om de kijker verslingerd te laten raken aan het leven van Tulse Luper alsof het een Harry Potter voor de hoogbegaafde artistiekelingen is. Door een overdaad aan beelden en indrukken, vergeet Greenaway echter om te zorgen voor de broodnodige identificatie tussen Tulse en de kijker. Ondanks het ‘wordt vervolgd’ ben ik geenszins nieuwsgierig hoe het Tulse verder zal gaan. Maar Greenaway maakt gelukkig films waar het niet alleen om het verhaal gaat. The Tulse Luper suitcases 1 mag dan mislukt zijn als meeslepende film, het blijft een genot voor het oog.

De fraaie vormgeving

Tulse Luper biedt een caleidoscoop aan beelden, laag over laag, waarbij gerefereerd wordt aan theater-, schilder en boekdrukkunst. Greenaway heeft wat met getallen, zo bleek al uit zijn vorige films (26 bathrooms) en ook hier blijft het niet bij de 92 koffers vol thema’s (steenkool, geld, parfum, gaten) en het aantal ontvangen slagen. Alles wordt geteld, beschreven, gearchiveerd en zo in beeld gebracht. In de film komen maar enkele scènes voor die maar uit één beeld bestaan. De voice-over duikt op in een klein schermpje, getallen, letters en zwart-witjournaalbeelden lopen door het vertoonde heen. Flashbacks komen beeldend voort uit het heden. Vooral de buitenscènes zijn stuk voor stuk perfect samengesteld tot ware schilderijen. Het geheel is overdonderend wonderschoon en daarmee een aanrader voor degene die eens naar een museum willen waar de schilderijen tot leven komen.

Misschien dat ik om die reden nog maar een keer moet gaan kijken, kan ik gelijk zien of ik die beroemde acteurs spot, die ik de eerste keer totaal niet gezien heb, behalve dan op de aftiteling: William Hurt, Don Johnson, Amanda Plummer, Sting, Isabella Rossellini en Molly Ringwald.

Oscar Krieger