Uitvoerende(n): Elvis Costello
Titel: When I was cruel
Label: Island records
Datum bespreking: 28-04-2002

'Een recensent behoort objectief het onderwerp te lijf te gaan.' Bij de nieuwe Elvis-cd is mij dat voor geen meter gelukt. Waarom niet? Mijn vooroordelen zijn veel te hardnekkig:

a. Costello schrijft scherpe teksten;
b. Costello vergeet hierbij nooit om goed in het gehoor liggende songs te maken;
c. Costello voldoet 18 van de 20 keer aan de hoge verwachtingen.

Mede dankzij dit laatste punt, heeft deze fan met kritische oren het moeilijk met deze bespreking. Stel dat het tegenvalt (10% kans), wat dan te doen? En wanneer Elvis voldoet aan de verwachtingen, hoe beschrijf ik dit dan? Hem ophemelen? Daar prikt de lezer door als glinsterende bellenblaasbellen in een luchtkasteel. Minpuntjes zoeken om ophemelen te voorkomen, levert echter gemierenneuk op, waar de insecten geen brood van lusten. Vooroordelen bevestigen is ook geen goed plan, maar wat als de plaat argumenten oplevert die zeggen dat ik niet anders kan. Vroeger, toen ik gemener en minder eerlijk was, had het geen moeite gekost deze plaat te recenseren.

There are some things I can't report
The memory of this last resort
But it was so much easier
When I was cruel

(When I was cruel)

'Elvis Costello is terug,' kopte de bejaarde popbladen in Engeland en Nederland. Terug naar de oorsprong, naar opgepompte rock & roll, rauwe new wave met gemene intelligente teksten. Het concert in de Paradisio van twee weken terug werd voornamelijk door oude golfers bezocht op zoek naar vroege new wavedagen, blij dat de man terug was. Costello had afgelopen jaren een enorme hit met Aznavours She en leek uitstapjes met het klassiekere Sophie van Otter en Burt Bacherach belangrijker te vinden dan soloplaten. Geen erg, zou ik denken. Waarom zou Costello niet wat om zich heen kijken. Net als Neil Young en Prince schrijft hij elke week wel een plaat vol met nieuwe songs. Hoe goed al die songs ook worden, zelfs voor een fan, is na plaat nummer 20 niet elk jaar een opvolger nodig.

Here is a song to sing to do the measuring
What did you lose?
What did you gain?
What did you win?

There's a record so you put it on
45

(45)

Met het nummer 45 opent Costello. Op elk belangrijk punt in het leven word je begeleidt door muziek, liedjes, singeltjes, oftewel 45's. Sommige groeven en krassen blijven hangen en de bass en de beat doet je vergeten. In dit nummer geeft Costello nog een aanwijzing aan de luisteraars: 'But the words are a mystery, I've heard, 'Til you turn it down to 33 and 1/3' Iets wat bij zijn oude platen nog wel mogelijk was. Het is dan ook aan te raden goed te luisteren. Sowieso vanwege het nu hier terplekke bevestigde vooroordeel nummer 1 (scherpe teksten). Maar vergelijk ook eens de tekst in de cd-inlay met wat hij zingt in het nummer Soul for hire. 'Got to be more than just a soul for hire', maar Elvis zingt in het tweede refrein: 'Got to be Marvin, just a soul for hire'. Een Ingenieus verwerkte schop na aan Marvin Gaye. Wat deed Gaye verkeerd?

Misstanden in relaties, in de muziekbizznizz , in de samenleving, Elvis vindt altijd wel iets om tegenaan te schoppen. Alhoewel, verbaal de mond snoeren is misschien toepasselijker. Want na het zowel muzikaal als tekstueel uitmuntende Alibi blijf ik als goede luisteraar flabergasted over. Fluisterend zingen gaat over in liefelijk hoog melodiëren. Cynisch snauwen gaat weer terug tot fluisterend zingen. 'Alibi, alibi' met verwijzingen naar Nirvana en James Brown, waarin allemaal excuses verwerkt zijn waarom het fout is gelopen. Excuses worden gebruikt als verwijten: 'Maybe Jesus wants you for a sunbeam, Alibi, alibi' 'Papa's got a brand new…' Alibi, alibi' Om in het refrein goed uit te halen: 'But if you've done something wrong there's no "ifs and buts" 'Cos I love you just as much as I hate your guts Alibi, alibi, alibi; alibi…" Hij levert kritiek op de alibi's die anderen gebruiken om hun fouten te verbloemen. Maar tot slot keert hij de spiegel naar zichzelf: 'But if I've left something out, I apologise, But if you look in my eyes, Then I'm sure you'll see…Alibis, alibis, alibis…'

Een apart geval is Episode of blondes. Het is duidelijk Elvis Costello, maar de sfeer is gejat van Gavin Friday. We bevinden ons in een groezelige kroeg, jaren '20, met wat hoeren en travestieten. In een hoek zit Costello en zingt zijn rauwe opgewonden ballade over het leven van verval en verderf. Met iets meer humor dan Friday heeft, kan Costello in dezelfde nachtclub best z'n stand-in zijn. Met humor bedoel ik b.v. een vergelijking als: 'Her lovers fell like skittles in a 10-pin bowling lane'

Costello heeft me ingepakt. Of ik ben gevallen voor mijn eigen vooroordelen, in een door mezelf gegraven valkuil, die ik al mijlenver zag aankomen. Costello was ooit vernieuwend, muzikaal en tekstueel. Dat is hij nog maar minimaal. Met When I was cruel keert hij muzikaal gezien terug naar vroeger dagen. Maar niet alleen naar 20-25 jaar geleden. Maar ook naar platen als Spike (1989) en Mighty like a rose (1991) waarop hij schrijftalent met ingenieuze arrangementen goed wist te combineren. Wat hij in feite met deze plaat doet, is het verfijnen van zijn talenten. Wat melodie en tekst betreft voegt hij weer 15 waardevolle songs toe aan zijn oeuvre. Alleen ben ik minder blij met de woorden in zijn laatste song. Hij beschrijft hierin eerst zichzelf en maakt er vervolgens een eind aan:

From this distance it's hard to tell the difference
Between a king and jack
Between a poet and hack
Maintaining radio silence from now on

(Radio silence)

Ricco van Nierop