|
|
|
|
Toen twee scholieren in april 1999 een slachting aanrichtten op de Amerikaanse Columbine Highschool in Littleton, stond de wereld op zijn kop. Maar liefst elf medescholieren en een docent werden vermoord met automatische geweren, waarna het tweetal de hand aan zichzelf sloeg. Na de eerste schok werd druk gezocht naar verklaringen voor dit drama. De moordpartij zou komen door de Amerikaanse geweldscultuur, het grote particuliere wapenbezit in Amerika, neo-nazisme en ook zanger Marilyn Manson zou niet veel goeds hebben aangericht met zijn opzwepende metalmuziek waar de twee blijkbaar veel naar luisterden. Elephant werd geïnspireerd op deze moordpartij maar zoekt, in tegenstelling tot het zo geprezen Bowling for Columbine (2001) van Michael Moore niet naar een verklaring voor het gebeurde. Het resultaat is een ijselijk kalme registratie van ‘Hellday’, die alle eventueel verontrustende conclusies aan de kijker laat.
Elephant volgt twee dagen kruiselings een aantal tieners op school. Ze lopen rustig door de lange gangen, nemen deel aan de les ‘Homo & Hetero’, melden zich bij het secretariaat, blijven na, lunchen in de kantine, ontwikkelen foto’s, lopen door de bibliotheek en komen elkaar tegen. Na de eerste dertig minuten van de film komen twee jongens in militaire kleding de school binnen met de woorden: ‘Ik zou maar weggaan. Er gaan erge dingen gebeuren.’ Waarna de reconstructie weer terug in de tijd gaat en de feitelijke moordpartij dus nog ruim een uur op zich laat wachten.Van geen enkele scholier is duidelijk of hij/zij het gaat overleven, waardoor ieders handelen beangstigend relatief wordt. Dit wordt zo sterk opgebouwd dat de uiteindelijke shooting bijna een ontladende werking heeft.
|
|
Dat de film ondanks alle eerdere aandacht in de media en Moore’s documentaire toch binnen weet te komen, is de verdienste van regisseur Gus Van Sant. Met de wisselende perspectieven, het trage camerawerk en de tijdsprongen creëert hij een ijselijke spanning die nog lang blijft nagonzen. Voor Elephant werkte hij met jonge, onervaren acteurs en liet daarbij een groot gedeelte van het scenario door de jongeren zelf invullen via improvisatie en groepsdiscussies. Uitgangspunt was daarbij dat de (massa)psychologie van de moordpartij in beeld werd gebracht. Waarom deden deze jongens dit? Wie waren de slachtoffers en waarom uitgerekend zij? Waarom sloeg niemand groot alarm toen de daders eenmaal binnen waren en vluchtte iedereen zo lauwtjes naar buiten terwijl de eerste schoten al te horen waren? De film geeft geen antwoord, maar belicht schijnbaar willekeurig enkele zaken die de kijker als verklaring kan opvatten. Zo werd een van de daders ernstig gepest en speelden de jongens thuis gewelddadige videospelletjes.
Tegelijkertijd met de mogelijke verklaringen worden even zoveel vragen opgeworpen. Want had de blonde jongen die het uiteindelijk overleeft niet ook een alcoholische vader en een enigszins depressief voorkomen? Had hij niet net zo goed de dader kunnen zijn? De belangrijkste vraag van Elephant wordt door al het trieste toeval en het fictieve karakter van de film bewust niet beantwoord. Dat kan ook niet en dat blijkt explosief in de laatste tien minuten. Tegen het gevoel dat je niet alleen naar een film zit te kijken maar ook naar een voorbeeld van zeer reële waanzin en willekeur, kan op dat moment dan ook eigenlijk al geen verklaring meer op.
Liesbeth Smit
|
|
|
|
|
