Uitvoerende(n): David Bowie
Titel: Heathen
Label: ISO, Sony music
Datum bespreking: 16-06-2002

Vrijdag 7 juni 19:34. Overpeinzing tijdens het lezen van de hoes van Heathen

Hoezeer ik het vooruitstrevende karakter van David Bowie ook waardeer, soms wens je wel eens dat een era voortduren kon. Weet u, geachte lezer, wie meneer tijdens de opname van zijn nieuwe cd Heathen buiten de studio liet staan? Iedereen. De gehele sectie van de band waar hij de afgelopen jaren mee optrad en de voorlaatste drie cd's mee opnam is gebonjourd. Terwijl deze band zo een prachtig, hecht opererend combo was, dat ik me afvraag of Bowie wel beseft wat hij achterlaat. Maar het leven gaat verder en niet in de laatste plaats dat van Bowie. Hij raakt nu eenmaal snel verveeld of - en dat lijkt me eigenlijk nog veel waarschijnlijker - ongeïnspireerd van dezelfde groep mensen om zich heen. En vriendschap, zo stelt Bowie, is niet opgenomen in een contract. De machtswisseling lijkt me in ieder geval niet zonder gevolgen.

Vrijdag 7 juni 19:49. Notaties bij de eerste beluistering van Heathen

Ik kan u verzekeren dat het gevolgen heeft gehad, maar tegelijkertijd dat dit niet per definitie negatief is. Een eerste klas sessiedrummer als Matt Chamberlain weet dan ook wel wat hij doet (luister er Afraid maar eens op na). Het gitaarspel is daarentegen van een geheel andere orde. Foo Fighter Dave Grohl trapt in de Neil Young cover I've been waiting for you een pedaaltje in en denkt dat daar mee de kous af is. HA! Als meneer Grohl pakweg tien jaar geleden wat minder met zijn stokkies had zitten spelen, had hij nu geweten wat de definitie van smerig is. Dat oom Neil de vlerk maar een flinke draai om zijn oren mag geven! De instinctief spelende Reeves [gitarist en componist in de vorige begeleidingsband] wordt dan ook node gemist op dit album, zoveel is mij nu al wel duidelijk. Zijn maniakale gescheur was zo verkwikkend in de lieve liedjes en de batterijen elektronica die de laatste Bowie albums sierden. Misschien komt Pete Townshend in zijn gastbijdrage op de eerste single Slow burn nog wel het dichtst bij dit gevoel, maar het blijft behelpen. In tegenstelling tot Hours uit 1999 moet Heathen het vooral hebben van de individuele kwaliteiten van een handjevol nummers. Voor vier of vijf schone liedjes, dichtgemetseld met drie covers en nog wat sneldrogend specie, zie ik nog geen reden om de kwalificatie 'geslaagd album' uit de kast te halen.

Zaterdag 8 juni 21:34. Een luistersessie of vier later

De openingstrack Sunday klinkt als een nawee op de experimenten met elektronische dansmuziek. Een lome beat met een inventief gesampelde gitaarlick die onder het hele nummer doorgelust zit. Het werkt hier allemaal wonderwel goed. Dit smaakt naar meer. Maar meer krijgen we niet. Het tweede nummer, Cactus, is namelijk een van de drie covers die dit album ontsieren. Anders dan dat ik het origineel Surfer Rosa van The Pixies nog eens uit de kast heb getrokken en daar wèl van genoot, wil ik er niet meer dan het woord 'overbodig' aan wijden.

Het bezwerende I would be your slave is met zijn loom gekwaste snaardrumritme een fijn intermezzo, waarin Bowie zich aan de voeten van de schepper werpt en beloofd zich te onderwerpen in ruil voor een openbaring. Toch vind ik dat producer Tony Visconti de balans qua strijkersarrangementen hier uit het oog verliest. Het uit 1971 stammende The man who sold the world (eveneens door Visconti geproduceerd) laat een zelfde beeld zien. Veel van de liedjes op deze plaat, die toch niet de meest luchtige onderwerpen beschrijft, zijn van een vreemd soort lichtvoetige arrangementen voorzien. Soms is het veel te zwaar aangezet en dan worden er weer hele gezellige viooltjes verwerkt in loodzware stukken. De liedjes grijpen op die manier net naast de juiste sfeer. Ik wil niet direct met een beschuldigend vingertje richting Visconti wijzen, maar constateer wel een parallel. Een goed voorbeeld van een nummer waarbij dit wel goed uitpakt is Everyone says 'hi'.
Misschien wel het meest opmerkelijke nummer van de cd is Afraid, juist omdat het hier om een rechttoe rechtaan rock-'n-roll-benadering gaat die gemakkelijk op een Tin machine cd had kunnen staan. Op de stylophone na (waardige comeback sinds Space oddity) vind je hier geen geen samples, loops of andere elektronische gadgets. Een lekker gedreven nummer, hoewel de zwaar aangezette strijkersarrangementen ook hier weer op het randje balanceren. A better future is in al zijn truttigheid eigenlijk best aangenaam. Bowies moderne vorm van bidden zullen we maar zeggen. En daarin is geen ruimte voor smeken of ook maar vragen. Afdwingen is het motto: Give my children sunny smiles / Give them warm and cloudless skies / I demand a better future / or I might just stop needing you

Zondag 9 juni 13:17. luistersessie 7: tijd voor een eindoordeel

Mijn verwachtingen voor dit album waren, vooral door de hernieuwde samenwerking met producer Tony Visconti, vrij hoog gespannen. Dat ze niet zijn uitgekomen ligt aan het feit dat de heren qua geluidsopmaak te veel op één lijn zitten. Het wordt hierdoor allemaal net even te netjes en te mooi. Op de eerste twee albums uit de Berlijn-trilogie konden zij rekenen op tegengas in de vorm van Brian Eno. Nu moesten ze het doen met een set - overigens goed musicerende - sessiemuzikanten. Een goede rol zou hier zijn weggelegd voor Reeves Gabrels, die heeft bewezen Bowie te kunnen inspireren en motiveren tot het produceren van wat puntigere popsongs. Ik durf er niet aan te denken hoe Heathen zou klinken met zijn inbreng. Een gemiste kans. Maar zoals ik al stelde: erg vooruitstrevend ben ik dan ook niet.

Zondag 9 juni 14:29. De boel de boel

Inmiddels ligt zo'n beetje de gehele backcatalogue van Bowie, al dan niet geopend, voor de cd-speler. Na drie dagen vrijwel onafgebroken door dhr. Bowie te zijn omringd, wordt het tijd om het werk van de beste man weer netjes te archiveren. Altijd weer een heikel punt te bepalen waar een nieuw exemplaar kan worden weggezet. De cd's worden in huize Wouw namelijk niet chronologisch noch alfabetisch gerangschikt, maar volgens een niet nader te omschrijven kwaliteitssysteem. In het geval van David Bowie betekent dat dat Heathen het met 3 missers uit de jaren tachtig aan zijn linker zijde moet doen. Rechts staat een cd of 16.

Erwin van Wouw