Voornamelijk door Groundhog day heb ik Bill Murray hoog zitten. Maar ook Scrooged, Rushmore en The Royal Tenenbaums staan bovenaan mijn persoonlijke Bill. Uiteraard maakte de man ook genoeg zwakkere films, maar als Murray in zijn doen is, weet hij mijn lachspieren met gemak te beroeren. Regisseur Sofia Coppola zet hem nu als ouder acteur in Tokyo en geeft hem een slaapgebrek. De film die volgt, is geen komedie, maar toch peutert Bill met zijn chagrijnige kop aan mijn mondhoeken tot er een glimlach van ruim een uur ontstaat.
Bob Harris is in Tokyo om een whisky-reclame op te nemen. Overdag begrijpt hij de regisseur niet die in het Japans tegen hem schreeuwt. ’s Nachts nipt hij in de hotelbar uit zijn glas, waar nu eens geen water inzit. De onbestemdheid die hem wakker houdt, noemt hij midlifecrisis. Charlotte, ook een Amerikaan ver van huis, hoort hem aan. Haar reden om niet in bed te liggen, is haar echtgenoot. Die is te veel celebrity-fotograaf en te weinig haar man. Bob en Charlotte blijken niet alleen de slapeloosheid en het zelfde hotel te delen.
Sofia Coppola debuteert eerst als actrice/figurante in films van haar vader. Zo speelt ze in haar eerste jaar de baby (een jongetje!) in de doopscène uit de eerste Godfather. Sofia breekt als regisseuse terecht door met The Virgin Suicides, een indrukwekkende film over de zelfmoord van een vijftal zusjes. In één klap verlost ze zich van het adagium ‘de dochter van’. Spike Jonze breekt even later groots door, waardoor Sofia weer degradeert naar de bijzin ‘de vrouw van’. Maar dankzij de scheiding, in december 2003, is ze daar ook klaar mee. Ondertussen haalt film nummer twee diverse prijzen en nominaties binnen. Voor je het weet zijn Spike en Francis Ford ‘de ex van’ en ‘de vader van’.
Gezien het voorafgaande zijn mijn verwachtingen voor Lost in translation erg hoog. Maar wat ik exact verwacht, blijkt pas tijdens het zien van de film. Het kost me meer dan een half uur om erin te komen. Ik verwachtte sneller te zijn gegrepen door een nieuw meesterwerk en dat ik meer zou moeten lachen om Bill. Maar het kost tijd en aanpassingsvermogen. De onbestemde gevoelens van de personages in een moderne metropool slaan over op mij als kijker. Tot ik door heb waar het over gaat. Gewoon twee lost souls die niet behoren te klagen over hun luxe leven en toch wakker liggen op de zoveelste etage van een 5-sterrenhotel in Tokyo. Coppola volgt niet een strak plot met een ultieme ontknoping, eerder volgt ze losjes de ervaringen van twee zoekende mensen. Ze lopen elkaar per ongeluk mis, ze ontlopen elkaar, raken elkaar toevallig en raken elkaar opzettelijk. Het is een mooi spel van emoties, loslaten van oude patronen, communiceren met anderen en je open stellen.
Bob en Charlotte passen zich aan, aan hun slapeloosheid, aan nachtelijk Tokyo en aan elkaar. Deze kijker paste zijn verwachtingen aan. Altijd gaat er iets verloren tijdens dat aanpassen. Net als in de vertaling van het Japans in de film (het Japans is niet ondertiteld), gaat er inhoud verloren, maar komt er iets voor terug. Aan de kijker de keuze: prijs je de winst van het nieuwe, of rouw je om wat verloren ging. Sofia Coppola maakte alvast de juiste keuze voor ons, door het einde open te laten. Geen ja of geen nee is ook een keuze.