Titel: Spitzen
Auteur: Thomas Rosenboom
Uitgever/ISBN: CPNB/9074336981
Titel: Onder het zink, un abécédaire de Paris
Auteur: Adriaan van Dis
Uitgever/ISBN: CPNB/9059650018
Datum bespreking: 3-3-2004
 

Teveel fingerspitzengefühl bij Rosenboom

Gare du Nord, Ontmoetingen met Frankrijk is het thema van de boekenweek. Niet te verwarren met de Franse week bij uw plaatselijke supermarkt. Bij de boekhandel namelijk geen gratis boursin bij uw stokbrood, maar totaal gratuit een boekje van Thomas Rosenboom bij uw wekelijkse portie leesvoer. En dan krijgt u daar voor bijna rien nog het a b c de Paris van Adriaan van Dis bij. Een recensie over beide boekjes, met als motto het welbekende Franse gezegde: gij zult een gegeven cheval wel degelijk in de bouche kijken.

Spitzen van Thomas Rosenboom handelt over een middelbare man die op tango gaat, een vrouw ontmoet en met behulp van haar vriendje en zijn buurvrouw in een dubbele driehoeksverhouding terecht komt.

Spitzen ontstijgt het romantische verhaaltje maar zelden. Of het moet zijn door de fijnzinnige stijl die Rosenboom hanteert. Alhoewel zijn fingerspitzengefühl wat ouderwets aandoet en zelfs kan irriteren:

‘Verdoofd van het malen wrong hij zijn handen, staarde hij in zijn geest uit naar Esther, grimassend alsof zij hem verblindde, tot het beeld opeens vervaagde en de tranen hem in de ogen sprongen, links van woede, rechts van verdriet.’

Gelukkig geeft Rosenboom zijn hoofdpersoon wat onzekerheid en onaangepastheid mee, waardoor het zo’n typisch Nederlandse anti-held wordt, met wel degelijk humoristische inkoppertjes als gevolg. Toch kan het personage niet op tegen het vlakke verhaaltje en vooral het tango-lesje dat Rosenboom ons geeft. Hij heeft er vast een boekje met tangotermen op na geslagen en wil graag zijn kennis met ons delen. Met als resultaat dat ik me eraan erger en niet dat ik de latino-danswereld betreed.

Normaal komt Rosenboom niet naar buiten voor hij weer een boek van 500 pagina’s afheeft. Het is hem daarom zeer te prijzen dat hij zich heeft geconformeerd aan het quotum van de CPNB. Voor deze lezer is 92 bladzijden echter wel genoeg.

 

Van Dis wordt nooit een Parijzenaar

‘Verliefd op Parijs. Verliefd op een stad waarvan ik de kaart in mijn hoofd denk te hebben, maar die altijd een ander plan met me heeft zodat ik aankom waar ik niet naar op weg was en vind wat ik niet zoek.’

Aldus de eerste alinea van Amoureux sous le Zinc, de A volgens Adriaan van Dis, wat Parijs betreft. Omdat hij het hele alfabet tot zijn beschikking heeft, komen vervolgens ook alle clichés over de lichtstad naar voren. Parijs als romantische stad, het eten, een clochard in de straat, de beelden en parken herinnerend aan de revoluties, de Seine en de Parijzenaars.

Van Dis heeft een oud ideaal: hij wil wonen en schrijven in Parijs, één zijn met de stad en zijn bewoners. Het helpt de lezers als ze dit ideaal enigszins delen. Het kost mij bijvoorbeeld geen moeite mee te gaan met Van Dis en een jaar op kamers te wonen in het zesde arrondissement. In het jaar, dat exact 63 pagina’s telt, wandelt en fietst hij door de stad, koopt op rekening bij Annie van de buurtwinkel en zoekt in de heetste zomer een schoon t-shirt uit voor de buurtzwerver.

Tijdens dit alles leest hij veel over Parijs en vertelt ons over de historie van de stad. Waar Rosenbooms hoeveelheid tangotermen mij irriteerde, absorbeer ik bij Van Dis alle feitjes. Zou het dan toch aan het onderwerp liggen? Wat helpt is dat Van Dis, ondanks zijn romantische inslag toch door hedendaags Parijs blijft lopen. Zo stuit hij lopend langs ordelijke geklede nonnen van een oud klooster op een hoofddoekjesdemonstratie van moslima’s.

Het fragmentarische karakter van het Abc past prima bij het beschrijven van een wereldstad en Van Dis’ invulling past mooi bij het thema van de boekenweek. Want hij blijft een Nederlander in Parijs en zal nooit één van hen worden. Dat is zeker geen schande, want het romantische idee - er als buitenstander bij willen horen - levert dit mooie boekje op. Zo zorgt de boekenweek voor een kortstondige terugkeer van de romantiek in de literatuur. En voor het feit dat ik Adriaan eens bel om te komen logeren in het 6^e.

Ricco van Nierop