Regisseur: Mike Leigh
Titel: All or nothing
Hoofdrolspeler(s): Timothy Spall, Lesley Manville
Datum bespreking: 12-01-2003
 

Gootsteenrealisme over de Engelse working class; daar staat filmmaker Mike Leigh om bekend. Life is sweet, Naked, Secrets & lies en Career girls zijn daar voorbeelden van. Minder in die lijn en tevens ook minder van kwaliteit was zijn voorlaatste project Topsy-turvy over operetteduo Gilbert en Sullivan. Gelukkig keert Leigh nu terug waar hij hoort; achter het aanrecht en zowat in de Britse goot.

Ondertussen bij de buren

In All or nothing kan Phil maar moeilijk uit zijn bed komen en gaat ’s middags pas aan de slag als taxichauffeur. Hij zou in de ochtend meer kunnen verdienen, maar waarom zou hij?
Zoonlief ligt de hele dag op de bank tv te kijken en dik te worden. Alleen de vrouwen in het gezin staan vroeg op om aan het werk te gaan. Tussen Phil en zijn vrouw Penny (Lesley Manville) gaat het niet goed. Het lijkt alsof het nooit anders is geweest en ook nooit zal veranderen. Het verhaal van Phil, Penny en hun gezin is de spil van de film, maar ook hun buren in hun afgebladderde flatgebouw worden gevolgd. Een aan de drank geraakt stel, hun sletterige dochter, enkele hangjongeren en een door ervaring wijs geworden alleenstaande moeder met haar imiterende dochter. Het leven is altijd erger bij de buren.

Van cliché naar gevoel

Het eerste deel van All or nothing is nog wat vlak. Bij het introduceren van bovenstaande personages legt Leigh het er wat te dik op. Met als gevolg te platte neerslachtigheid. Als we echter meer in het verhaal komen, gaat het beter. Met ‘we’ bedoel ik de makers en de kijkers. Hoe meer Mike Leigh focust op de problemen van de personages, hoe meer ze gaan leven voor de kijker.

De gehele film wordt intensiever. De cellomuziek die eerst clichématig de treurigheid benadrukt, verwordt tot achtergrond bij werkelijke treurigheid. Het spel komt nader tot de kijker doordat het drama heftiger wordt. In de neerslachtige blik van Phil (Timothy Spall) komen meer gevoelens naar voren dan alleen maar de sleur van een verloren leven. Op een lange rit voert hij een gesprek met een Franse dame dat hem doet inzien dat alle mensen eenzaam zijn. Hij zet zijn mobiel uit, draait zijn radio uit en rijdt naar zee. Precies op het moment dat aan de andere kant van Londen zijn zoon hem harder nodig heeft dan ooit.

Excellente Spall

Vanaf dat moment moet je als kijker uitkijken je niet te veel mee te laten slepen. Gelukkig had de meneer naast me in de bioscoop nog een droog puntje zakdoek over. Als Penny en Phil door hun zoon geconfronteerd worden met hun eigen ellendige relatie, ligt een clichématig vervolg voor de hand. Maar Leigh kiest niet voor een makkelijke tranentrekker. De scène waarin Penny en Phil hun ellende bevechten (ik kan het niet anders verwoorden) is aangrijpend goed. Er wordt weinig gezegd, maar tegelijkertijd voel je vele verwijten heen en weer schieten. De scène bestaat uit enkele lange shots (van soms wel 5 minuten!) waar je het als kijker eerst koud en daarna langzaamaan ook wat warm van krijgt. Lesley Manville (Penny) levert subliem werk, maar Timothy Spall (Phil) - die de film draagt - excelleert. Hij speelde al in diverse andere Leigh-films (Secrets & lies,Topsy turvy), maar kreeg nog niet zoveel ruimte als hier. Leigh heeft de gewoonte om eerst maanden lang te repeteren met de acteurs voor er camera’s bij te halen. Zijn methode heeft resultaat. Nadat All or nothing verlost is van het clichématige begin, ontstaat een treurig (meester)werkje gootsteenrealisme.

Oscar Krieger