Eminem staat voor M & M, wat weer staat voor zijn echte naam Marchall Mathers. Eminem werd bekend als rapper. Wel of niet met gebruik van zijn alter ego Slim Shady en wel of niet als lid van de rapcrew Dirty dozen (D12). Tot het moment dat hij een duet zong met Dido en later met Elton John (de walgelijk goede song Stan) was hij vooral berucht vanwege grove anti-vrouw en anti-homo teksten. Vanaf dat moment lijkt de wereld om. Zijn laatste cd The Eminem show bleek minder grof en in 8 mile is hij zelfs een held die het opneemt voor onschuldige kinderen en homo’s.

In 8 mile speelt hij Jimmy Smith Jr. Een white trash boy uit Detroit. Na de breuk met z’n vriendin is hij weer bij z’n alcoholistische ma en onschuldige zusje in hun woonwagen gaan wonen. Hij heeft een sullige groep vrienden die allemaal rich en famous willen worden (uitgedrukt in aantallen cars en bitches) met behulp van rapmuziek. Jimmy, die zich Bunny Rabbit laat noemen, verzint nieuwe rhymes in de bus naar zijn werk in een staalfabriek en gebruikt deze ’s avonds tijdens de wekelijkse rapbattles.

8 mile is een genrefilm, een film die zich houdt aan de regels van een bepaald genre. Een muziekfilm in dit geval, hoewel het minder simpel ligt. Ondanks de wereldfaam van Eminem is zijn film gelukkig niet alleen maar een vehikel voor de plaatverkoop geworden. Voorbeelden hiervan zijn Rock around the clock (’56 Bill Haley) A hard day’s night (’64 Beatles) Purple rain (’84 Prince) en de laatste films met de Spice girls of Britney Spears. De regel van deze films is ‘een leeg succesverhaal volstoppen met songs’. Jimmy Smith is aan het eind van 8 mile wel iets opgeschoten, maar nog lang geen wereldster. Daarnaast is het geen leeg flutverhaaltje. Drama genoeg in het vervallen Detroit. Jimmy is alleen op de wereld en kan zich alleen uiten in zijn muziek (zoals hij in zijn huidige hit ‘Lose yourself’ rapt). Zijn maten zijn doelloos aan het dromen over roem, en zijn moeder verwaarloost zijn zusje en zijn vriendinnen bedriegen hem.

In vergelijking met de meeste popfilms is 8 mile een goede popfilm, maar nog geen goede film. Het drama wordt in een wel erg voorspelbaar verhaaltje gegoten. Om nogmaals de genrefilms erbij te halen, lijkt de opbouw op die van een sportfilm. De hoofdpersoon weet zich uit zijn slechte situatie (sociaal/economisch/emotioneel) te bevrijden door uitzonderlijk talent. Hij verliest echter eerst een wedstrijd, waardoor hij een proces moet doorgaan om innerlijk kracht te verkrijgen. Hierbij wordt hij geholpen door een coach (hier één van zijn vrienden, de scheidsrechter van de rapbattles) en put hij kracht uit het feit dat een meisje van de rivaliserende rapcrew verliefd op hem wordt. Uiteindelijk neemt hij revanche op de tegenpartij in een glorieus gewonnen wedstrijd. Hij is de held van zijn gang, maar is ‘gewoon gebleven’ en gaat de volgende dag weer werken in de staalfabriek.
Deze opbouw geldt niet alleen voor sportfilms, kijk maar naar Saterday night fever en Footloose, die op meerdere punten overeenkomsten vertonen met 8 mile. Opvallend is dat in 8 miles ook de personages erg cliché zijn en dus vallen binnen de regels van een genrefilm. Jimmy’s gang bestaat uit een dikke jongen, een sullige domme figuur (beiden voor de broodnodige humor!?), een charismatische leider en een politiek bewust personage (met bril, zoals elke intellectueel). Alleen het personage Jimmy breekt met de genreregels; hij is introvert en wordt uiteindelijk een bescheiden winnaar. Dus niet de te verwachte all american hero.

Doordat Jimmy in elke scène zit, ik geen blinde fan ben, en Eminem geen James Dean is, werd ik zijn vlakke uitstraling op den duur wat zat. De vergelijking met Dean komt niet van mij, maar kwam in de Amerikaanse pers op. Oké, Rebel without a cause gaat ook over een jongen uit een achterbuurt, maar daar houdt de overeenkomst wel op. Enimen overtuigt enkel door het feit dat zijn personage zo dicht bij zijn echte leven staat. Daarom krijgt hij in deze film het voordeel van de twijfel, maar verwacht ik geen enorme acteercarrière. Ook niet omdat hij zelf slim genoeg is om te weten dat hij achter de camera zijn echte talent verspilt en minder tijd zal hebben om door te rhymen.

De vergelijkingen met Elvis zijn de laatste tijd niet van de lucht. Wederom een wit artiest die zwarte muziek groot maakt, lijkt de belangrijkste overeenkomst. Toch bestrijd ik dit laatste. Natuurlijk Eninem is wit en maakt zwarte muziek en brengt dat nu groot in de bioscoop. Maar daar houdt de overeenkomst dan ook op. Elvis Presley was toentertijd wel degelijk één van de eerste die zwarte rock & roll naar het grote publiek bracht. Terwijl er ver voor Eminem al tientallen zwarte artiesten (Run DMC, De la Soul, Salt ’n Peppa, Public Enemy) en enkele witte artiesten (Beastie Boys) te noemen zijn die de hiphop succesvol aan de man brachten. Ze hebben dus niet een zelfde rol in de muziekgeschiedenis. Wel zijn ze beiden enorme fenomenen en ik verwacht dat ook Eminem dat nog wel even zal blijven.

Al met al is 8 mile een wat voorspelbare maar toch goede popfilm. Niet alleen in vergelijking met bovengenoemde popfilms, maar zeker ook in vergelijking met magere rapfilms als Wild style, Beat street en Krush Groove uit de 80’s die alleen maar interessant waren omdat er niets anders was in die tijd (tot eind jaren negentig geen rap op MTV!). De film moet het hebben van de scènes waarin gerapt wordt. De battles, die gehouden worden in verlaten fabrieksgebouwen of parkeergarages, geven een overtuigend beeld van de rauwe en opzwepende verbale gevechten. In telkens 45 seconden troeven twee rappers elkaar volledig af met behulp van zoveel mogelijk motherfucking woorden. Met als enige regel dat het op de flow van de beats die de dj geeft, moet rhymen. Toch een stuk ruiger dan een partijtje theatersporten of improvisatie-standup door een stelletje bleekscheten.

Eminem heeft met deze film afstand genomen van zijn slechte imago. De film gaat haast niet over gangsters, verheerlijkt geweld niet en laat pijnlijk de negatieve gevolgen van wapenbezit zien. Jimmy neemt het in een rap op voor een homoseksuele collega bij de fabriek. Jimmy valt zijn moeder veel minder af dan Eminem dat zelf doet. Jimmy is de bescheiden held die zich in elkaar laat slaan en met woorden terug slaat. Eminem als ideale schoonzoon?!? Misschien komt het allemaal wel omdat Eminem zich gedeisd houdt tot april van dit jaar. Dan loopt namelijk zijn voorwaardelijke straf wegens geweldpleging af. Daarom is het wachten op zijn volgende plaat en de vervolgfilm of hij wederom van het rechte pad afwijkt. Maar als je van de Schijnheilige Bond van Normen en Waarden (SBNW) bent, kun je in 8 mile natuurlijk altijd wel wat verkeerds ontdekken. Een greep uit het overzicht van een overactieve, Britse bezorgde ouder: 191 F-woorden, 92 pies- en poepwoorden en 29 anatomische termen.
Uit deze anatomische les van Marchell Mathers III trekken we de volgende lering: in een zak met overwegend zwarte chocoladesnoepjes valt die ene witte M&M al snel op.

Oscar Krieger