Het 19^e eeuwse stadsbeeld groeit tot de overbekende skyline: inclusief Twin towers. Aldus het slot van Gangs of New York. Scorsese stelde zijn première uit, maar hield de torens fier overeind. Ook de film Spiderman was zo goed als af toen de terroristen hun zin kregen op 11-9-01. De makers kozen echter voor de gum, en spinnemans vond een andere wolkenkrabber om van af te jumpen.
Bij de filmposters van My big fat Greek wedding en Two weeks notice lieten de makers er geen twijfel over mogelijk; we zien de skyline en precies op de cruciale plek staan de hoofdrolspelers. Ook in de films werd het onderwerp 11-9 keurig genegeerd. Want we moeten vooruit.

Nu is daar Spike Lee, New Yorker en altijd openlijk politiek bewust, met zijn nieuwste film; 25th hour. Een verhaal dat speelt in New York, niet gaat over 11-9, maar er ook niet omheen draait. Het begin toont de skyline inclusief twee lichtbundels op de plek des onheils. We zien de opruimwerkzaamheden van Ground Zero en de vader van de hoofdpersoon heeft een altaar voor brandweermannen in zijn café. Met deze achtergrond vertelt Lee ondertussen een moreel drama over goed en kwaad.

Monty Brogan (Edward Norton) is erbij gelapt en moet over 24 uur voor zeven jaar de bak in. Het lijkt kort, maar hij heeft nog genoeg tijd om zijn hele leven en toekomst te overzien. Hij bespreekt het leven met zijn vriendin, vader en twee oude vrienden die zo hun eigen problemen hebben. Jakob Elinsky (Philip Seymour Hoffman) is een sullige leraar en verliefd op een leerlinge. Frank Slaughtery (Barry Pepper) werkt op de beurs met alle stress die daarbij hoort. Monty’s vader heeft het idee dat zijn alcoholisme verantwoordelijk is voor de misdaden van zijn zoon. Zijn vriendin Naturelle (Rosario Dawson) is de onschuld zelve en toch denkt Monty dat ze hem verlinkt heeft. Tussendoor maakt Monty nog lange wandelingen door New York met zijn hond. Alsof hij alle tijd heeft.

Monty doet een heleboel die ene dag, maar nergens komt de film gehaast over. Spike Lee weet de tijd op te rekken, door veel rustige scènes in te bouwen. Een vaardigheid die hij ook al in eerdere films (bv Clockers) liet zien. De rust levert klassieke beelden op. Niet alleen de wandelingen van Monty, maar zelfs in een nachtclub weet Lee de boel stil te leggen en op één personage te focussen. Het resultaat is dat de kijker veel tijd gegund wordt om de zielenroerselen van de personages tot zich te nemen. Iets te veel tijd, want zoveel valt er ook weer niet te overdenken. Gelukkig hebben we de mooie beelden nog.

Edward Norton kan na Fight Club niet veel verkeerd doen en doet dat ook niet. Hij draagt de film met verve. Eén van de scènes die de klasse van acteur en regisseur bijeen brengt, is de spiegeltirade. Monty’s gewetensnood (vluchten of boeten voor misdaden) komt tot een uitbarsting als hij alleen in een toilet voor een spiegel staat. Hij scheldt zo’n beetje alle bevolkingsgroepen uit die hij zich voor de geest kan halen. In de spiegel toont Spike Lee die mensen, New Yorkers, harde werkers, losers, vaders en moeders, immigranten, kinderen, etc. Monty’s scheldkanonnade komt tot een eind als hij beseft dat hij niemand (zelfs God niet, of Bin Laden) de schuld kan geven van zijn (mis)daden, behalve zichzelf. Een scheldkanonnade als ode aan een multiculturele stad.

Qua stijl en ondertoon is het zeker een Spike Lee joint. Het eerste wat echter opvalt, is het weinige aantal zwarte rollen. Aan andere regisseurs kun je het niet overlaten, want dan blijven het clichérollen. Het New York van Lee is nog steeds herkenbaar - veel rustiger dan dat door de ogen van andere filmers. 25th hour oogt klassieker (in de oude - lees witte - Hollywood traditie) dan zijn andere werk. 25th hour is een mooie rustig moreel drama met het echte New York als achtergrond.
Ik moet mijn beeld (gebaseerd op o.a. Do the right thing, Clockers en Malcolm X) van regisseur Spike Lee aanpassen. Lee heeft iets van zijn rebellie, scherpe humor en open politiek bewustzijn verloren, maar wint aan nuancering. You win some, you lose some.

Oscar Krieger